پس از شکست قیام 15 خرداد 1342، روحانیان فعال در این عرصه، علت شکست را نداشتن تشکیلات منسجم دانستند و به ضرورت وجود تشکل پی بردند.
در سال 1356، در پی توصیه‌های مؤکد امام‌خمینی(ره)، مبنی بر هماهنگی نیروهای مسلمان در مبارزه با حکومت شاه و با تشویق و حمایت آیت‌اللّه مرتضی مطهری، نخستین هسته جامعه روحانیت مبارز ایجاد شد.
اساسنامه مفصّل جامعه روحانیت مبارز در سال 1357همزمان با پیروزی انقلاب، تدوین شد که در آن برخی اهداف جامعه روحانیت بدین شرح معرفی گردید:
- پاسداری مکتبی از انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن،
- نظارت بر امور کشور به منظور استقرار حق و عدالت،
- برقراری روابط منظم با مراکز خبری و تبلیغی داخل و خارج،
- ایجاد مراکز تحقیقاتی دینی و فرهنگی،
- برخورد متعهدانه و فعال با رویدادهای مهم داخلی و خارجی،
- تقویت کلیه سازمان‌ها و نهادهای خدمتگزار جمهوری اسلامی.
در آذر 1358 به توصیه امام‌خمینی حوزه عملکرد اساسنامه جامعه محدود شد و جامعه موظف شد ضمن تجدید نظر در تشکیلات خود، اعضای شورای مرکزی را انتخاب نماید، لذا اساسنامه جدیدی تنظیم شد که بسیاری از بندهای اساسنامه پیشین در آن حذف گردید و نام جامعه روحانیت مبارز به جامعه روحانیت مبارز تهران تغییر یافت که حاکی از محدود شدن قلمرو فعالیت آن بود.
آخرین تغییر در اساسنامه جامعه، در 29 مرداد 1375 روی داد که عنوان رسمی آن، جامعه روحانیت مبارز استان تهران شد. مرکز جامعه روحانیت ابتدا در شمیران بود، بعد به سرعت در هر منطقه تهران یک نماینده در بخش مرکزی یافت.
جامعه به عنوان تشکلی مذهبی، سیاسی و اجتماعی پس از پیروزی انقلاب اسلامی حضوری مؤثر و تعیین کننده در مجالس قانونگذاری، مجامع و شوراهای مشورتی، قضایی، سیاستگذاری و اجرایی کشور، به ویژه از 1368 تا 1376 داشته است.
از لحاظ اقتصادی جامعه روحانیت طرفدار اقتصاد بازار آزاد و واگذاری کارها به بخش خصوصی و مردم است و همواره از دولتی شدن اقتصاد انتقاد کرده است. با شروع اصلاحات از 1376جامعه روحانیت همواره نگرانی خود را از وضع فرهنگی کشور ابراز داشته و خواستار نظارت بیشتر دولت بر محصولات فرهنگی و از جمله مطبوعات شده است.
ابزارها و شیوه‌های تأثیرگذاری جامعه روحانیت مبارز بر افکار عمومی و نقش آن در تحولات سیاسی کشور عبارت است از:
- معرفی مرجع تقلید،
- اداره امور مساجد،
- حضور مؤثر در مجالس و مجامع و شوراهای سیاستگذاری و مشورتی و تصمیم‌گیری،
- مطبوعات،
- خطبه‌های نماز جمعه،
- بیانیه‌ها، اطلاعیه‌ها و خبرنامه‌ها.
دفتر اصلی جامعه روحانیت مبارز در تهران به عنوان مؤسسه فرهنگی جامعه روحانیت مبارز به ثبت رسیده است.
در سال‌های اخیر جامعه روحانیت مبارز در کنار تشکل‌های همسوی خود نقش مهمی در تحولات سیاسی ایران داشته و به عنوان فراگیرترین تشکل سیاسی، از ابتدای انقلاب تاکنون در حاکمیت کشور، به طور مستقیم یا غیرمستقیم و در مهم‌ترین تصمیم‌گیری‌های کشور دخالت داشته است.
منبع مورد استفاده برای این مدخل
