آشنایی با بنای تاریخی چشمه علی - سمنان

چشمه علی یکی از تفرج‌گاه‌های شهر دامغان است که از آب و هوایی خنک و مناظری چشم نواز برخوردار است که نام اصلی آن بنا به نوشته مورخین علی بولاغ است در شمال غربی دامغان و در مسیر راه دامغان ـ کیاسر ـ ساری و به فاصله 32 کیلومتری از دامغان قرار گرفته است.

چشمه علی دامغان که در تاریخ نام آن علی بولاغ نیز گفته شده، در شمال غربی دامغان و در فاصله 32 کیلومتری این شهر قرار دارد. در اطراف این چشمه باغات زیبا و سرسبزی وجود دارد که از آب چشمه علی آبیاری می‌شوند.

چشمه علی دارای دو دریاچه است که یکی در شمال و دیگری در جنوب عمارت فتحعلی شاه قرار دارد. قسمت اعظم آب چشمه از دریاچه شمالی خارج می‌شود.

ساختمان مجموعه چشمه علی که توسط فتحعلی شاه قاجار ساخته شده است. درسمت شمالی و در داخل دریاچه قرار دارد. به فاصله قریب پانصد متر از تپه های آبده، ساختمانی است دو طبقه و دارای ایوان محصور در آب است. طبقه فوقانی و تحتانی از دو طرف باز است و هر کس در آن بنشیند دو طرف دریاچه را می‌ببیند.

در تاریخ آمده است چون فتحعلی شاه قاجار در مولود خانه دامغان دیده به جهان گشود پس از رسیدن به سلطنت، به دلیل علاقه زیادی که به محل تولد خود داشت دستور ساخت این عمارت را داد.

این باغ شامل مجموعه‎هایی چون: مسجد و حمام (جبهه غربی دریاچه و نزدیک به عمارت فتحعلیشاهی)، باغ، استخر، کوشک فتحعلی‌شاهی و ... می‎باشد.

فتحعلی شاه دستور داد مسجدی در کنار چشمه بسازند و وقف نامه‌ای را برای چشمه علی بر دو سنگ حک و در مسجد نصب نمایند ولی به دلیل مخروبه شدن مسجد ، آثاری از آن باقی نمانده است.

بناهای موجود در باغ شامل عمارت قراول خانه با بنایی خشتی و دیگری نشیمن‎گاه شاهان قاجار که در دو طبقه (آجری) و دارای ایوان محصور است که منظر بسیار عالی از دریاچه و باغهای اطراف دارد.

این عمارت بر روی شالوده سنگی و در داخل یک دریاچه طبیعی قرار گرفته، که به دوره فتحعلیشاه قاجار مربوط می‎شود.

در اطراف دریاچه چشمه‌های زیادی است که از آنها آب خارج می شود و همین چشمه، آب شهر دامغان را تامین می‎کند.

با توجه به شواهد تاریخی در گذشته به دلیل وجود چندین مجرای آب در این باغ به آن عالی بولاغ یا هزارچشمه می‎گفتند.

که این چشمه به خاطر فشار بسیار قدرتمند آب زیرزمینی همواره حتی در فصول خشکسالی جریان داشته است.

چشمه علی علاوه بر مناظر و طبیعت زیبایش ، منبع تامین کننده آب شهرستان دامغان محسوب می‌شود. این چشمه در سال 1217 هجری قمری وقف امام زمان (عج) شده است. چشمه علی علاوه بر مکانی توریستی محلی مذهبی و مورد احترام مردم می‌باشد.

بنای تاریخی چشمه علی دامغان در سال 1348 توسط وزارت فرهنگ و هنر با شماره 830 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.