موفقیت در این ورزش بیش از هر چیز به توان تحلیل و فهم انتزاعی ذهن وابسته‌است.
واژه شطرنج تلفظ فارسی چاتورانگا است. کلمه‌ای که در زبان سانسکریت برای نامگذاری این بازی به کار برده می‌شود. از کشور هند به عنوان نخستین زادگاه این بازی یاد می‌شود.
شطرنج در زمان ساسانیان وارد ایران شد و بعد در کشورهای اسلامی، اروپا و روسیه تکامل پیدا کرد.
صفحهٔ شطرنج یک صفحهٔ مربع ۸ در ۸ خانه یکی در میان سیاه و سفید است. ستون‌های عمودی روبه‌روی شطرنجبازان با حروف الفبا از A تا H و ردیف‌های افقی با اعداد ۱ تا ۸ مشخص می‌شوند.
۱۶ مهره سفید در ۱۶ خانه دو ردیف یک و دو و ۱۶ مهره سیاه هم در ۱۶ خانه دو ردیف ۷ و ۸ قرار می‌گیرند، صفحه حتما بایستی طوری قرارگیرد که اولین خانه سمت راست هر دو شطرنجباز سیاه باشد.
انواع مهره‌های شطرنج:
- پیاده یا سرباز
- رخ
- اسب
- فیل
- وزیر یا فرزین
- شاه
در مسابقه شطرنج شخصی برنده‌است که بتواند شاه حریف را با خطر زدن (کیش) مواجه کند به طوری که حریف راهی برای رفع کیش نداشته باشد.
قدرت هر شطرنجباز با یک امتیازی موسوم به ریتینگ مشخص می‌شود. این عدد بر اساس بازی‌های رسمی انجام شده هر بازیکن تعیین می‌شود و هر سه ماه یکبار توسط فیده منتشر می‌شود. هر یک از فدراسیون‌های ملی نیز ممکن است درجات خاص خود را داشته باشند که در آن کشور مورد پذیرش است.
درجه‌های شطرنجبازان که توسط فدراسیون جهانی شطرنج اعطا می‌شود:
- استاد بزرگ؛ عنوانی‌ست که فیده از سال ۱۹۵۰ به شطرنج‌بازی که به بالاترین سطح مهارت در بازی رسیده‌است اعطا می‌کند. شرط اصلی احراز این عنوان رسیدن به ریتینگ ۲۵۰۰ است. گرچه در سال ۱۹۵۰ تنها ۳۹ نفر به دریافت این لقب مفتخر شدند. اما بیش از ۹۰۰ استاد بزرگ در سراسر دنیا وجود دارند.
- استاد بین‌المللی
- استاد فیده
- استاد بزرگ زنان این عنوان برای بانوانی که در سطحی میان استاد فیده و استاد بین‌المللی قرار دارند در نظر گرفته می‌شود.
- استاد بین‌المللی زنان
- استاد فیده زنان
