پیشینه برگزاری اولین مسابقات دو، پرش و پرتاب در جهان باستان به یونان و ایرلند بازمیگردد.
در مورد تاریخچه دو و میدانی در بازیهای المپیک روایات مختلفی وجود دارد اما نام کوروبوس به عنوان اولین قهرمان این مسابقات در 884 سال قبل از میلاد ثبت شده است. کوروبوس در مسابقه دو 200 متر که تنها مسابقه ادوار اولیه بوده، برنده شده است.
یونانیها به برگزاری مسابقات دو سرعت، پرش طول، پرتاب دیسک و نیزه ادامه دادند و قهرمانانشان به اوج شهرت رسیدند تا هنگامی که تئودوسیوس امپراطور روم، در سال 393 پس از میلاد پایان دوران باستانی بازیها را اعلام کرد.
از آن زمان تا قرن نوزدهم میلادی، دو و میدانی در مسابقات نظامیان اروپایی به حیات خود ادامه داد تا اینکه در انگلیس شکل مدرن این ورزش پایهگذاری شد.
المپیک باستان
المپیک باستان اولین اجرای سازمان یافته و قانوندار دوومیدانی بود. این بازیها از سال 776 قبل از میلاد آغاز شد و12 قرن ادامه داشت.
دوومیدانی در المپیک باستان در رأس دیگر ورزشها قرار داشت. مسابقه دو با شرکت دوندگان چابک به مسافت یک اِستاد (182 متر) انجام میشد. واژه استادیوم از این کلمه گرفته شد.
در این دوره حتی دویدن با یک پا هم وجود داشته و از آنجا که بشر اسلحهای به نام نیزه اختراع کرده بود و در جنگ از آن استفاده فراوانی میکرد، پرتاب نیزه هم به عنوان ورزش شناخته شد. در المپیادها دو نوع مسابقه با نیزه وجود داشت: یکی پرتاب نیزه و دیگری نبرد با نیزه توأم با شمشیربازی.
بازیهای المپیک در قرن چهارم میلادی به دستور امپراطور روم تئودوزیوس اول تعطیل شد و همزمان مسابقات دوومیدانی هم از رونق افتاد. از آن زمان تا زنده شدن دوباره المپیک شکلهایی از انواع دوها و پرشها و پرتابها در اقوام و ملل دنیا دیده شده که بیشتر به خاطر آماده شدن جنگجویان و سربازان بوده است.
در قرن دوازدهم میلادی، مسابقات میدانی و مخصوصاً دو در انگلستان رواج یافت. این رواج در اواخر قرن پانزدهم و اوایل قرن شانزدهم شدت یافت و به ورزش اول جامعه تبدیل شد. علت این شکوفایی علاقه هنری هشتم پادشاه انگلستان بود که خود مهارت فراوانی در پرتاب چکش داشت.
در قرن 17و 18 میلادی، در انگلستان نوعی شرطبندی مرسوم شد که در آن دوندگان با هم شرط میبستند و انبوه مردم به تماشا میایستادند.
در سالهای 1820 تا 1860 دوومیدانی به دانشگاهها و مدارس انگلستان راه یافته بود و دانشجویان علاقه فراوانی به این ورزش پیدا کرده بودند.
در سال 1849 ارتش انگلستان یک مسابقه بزرگ برای اهمیت دادن به دو و جلب توجه نظامیان به آن ترتیب داد و علاوه بر این، دوهای سرعت و استقامت را جزء دروس رسمی دانشکده افسری قرار داد.
در سال 1866 اولین باشگاه دوندگان با نام «کلوپ اتلتیک آماتور» در لندن تاسیس شد و بعد از آن باشگاهها و کلوپهای دیگری به وجود آمدند.
بعد از انگلستان، دومین کشوری که دوومیدانی در آن رونق بسیار یافت آمریکا بود. اولین باشگاه دوومیدانی آمریکا «کلوپ اتلتیک نیویورک» بود که در سال 1868 تاسیس شد.
در اولین دوره المپیک نوین در سال 1896 دوومیدانی در ردیف مهمترین رشته های ورزشی بازیها قرار داشت.
در هفدهم ژوئیه 1912 کنگرهای در سوئد با حضور نمایندگان سازمانهای دوومیدانی کشورهای بلژیک، اتریش، کانادا، شیلی، دانمارک، مصر، فنلاند، آلمان، انگلستان، یونان، مجارستان، نروژ، شوروی، آمریکا، سوئد و استرالیا برپا شد و برای ایجاد یک سازمان بینالمللی دومیدانی مشورت کردند. این سازمان، سرانجام در ماه اوت سال 1913 با نام «فدراسیون بینالمللی دوومیدانی» تأسیس شد. فعالیتهای این سازمان باعث شد که این ورزش در سراسر دنیا گسترش یابد. در حال حاضر تقریباً هیچ کشوری نیست که عضو فدراسیون دوومیدانی نباشد و از قوانین آن پیروی نکند.
در سال 1896 که آغاز دوره مدرن بازیهای المپیک بود، دو و میدانی همان مفهومی را داشت که امروزه از آن استنباط میشود. از این ورزش در کنار مسابقات شنا به عنوان قلب بازیهای المپیک یاد شده است.
شعار دو و میدانی در المپیک به زبان یونانی سیتیوس، آلتیوس، فورتیوس به معنی سریعتر، بالاتر و قویتر است.
طولانیترین رقابت در میان مواد مختلف دو و میدانی، دوی 42 کیلومتر و 195 متر ماراتن است که ریشه در تاریخ یونان باستان دارد. فیلیپیدس مسافت شهر ماراتن تا آتن را میدود تا خبر پیروزی آتنیها بر پارسیان (ایران) را اعلام کند و سپس میمیرد.
فدراسیون بینالمللی دو و میدانی در سال 1912 با حضور 17 کشور تشکیل شد و علامت اختصاری آن، I.A.A.F میباشد.
تا قبل از قرن نوزدهم مسابقات دو و میدانی برای زنان پیش رفت کندی داشته است و در قرن بیستم به طور واقعی مسابقات زمان مطرح گردید و اولین مسابقه بین المللی بانوان در سال ۱۹۲۱برگزار شده و از سال ۱۹۲۸مسابقات دو و میدانی در المپیک برگزار شد.
پرش طول، پرش ارتفاع و سه گام به علاوه پرش با نیزه موادی هستند که در زمین واحد انجام میشوند. رشتههای پرتابی شامل پرتاب وزنه، چکش، دیسک و نیزه است اما رقابت مورد علاقه یونانیان مواد چندگانه شامل 10 گانه برای مردان و 7 گانه برای زنان است.
امروزه دو و میدانی با رشتههایی همچون فوتبال، بسکتبال، تنیس و والیبال به عنوان پرتحرکترین رشتههای ورزشی جهان رقابت میکند.
سابقه حضور زنان در مسابقات دو و میدانی المپیک نیز به بازیهای 1928 آمستردام برمیگردد. اگرچه برنامه بازیهای المپیک از سال 1932 فرق کرده و نسبتا استانداردتر شده است اما برنامه مسابقات مردان و زنان تقریبا مثل هم است و تفاوتهای اندکی دارد. دوی 3000 متر زنان برای اولینبار در المپیک پکن گنجانده شده است.
انواع دوها:
- دوی سرعت: 100 متر - 200 متر - 400 متر
- دوی امدادی: 4 در 100 متر - 4 در 400 متر
- دوی با مانع: 100 متر(خانمها)- 400 متر (آقایان) - 110 متر (آقایان)
- دوی نیمه استقامت: 800 متر - 1500 متر
- دوی استقامت: 3000 متر (خانمها) - 5000 متر (آقایان) - 10000 متر (آقایان) - دو ماراتن 42 کیلومتر و 195 متر - دو راهپیمایی
انواع میدانیها:
- پرتابها: پرتاب نیزه - پرتاب وزنه - پرتاب دیسک - پرتاب چکش (آقایان)
- پرشها: پرش طول - پرش سه گام - پرش ارتفاع - پرش با نیزه
سایر موارد دو و میدانی:
- دو هفت گانه مخصوص خانمها
- دو ده گانه مخصوص آقایان