به گزارش همشهری‌آنلاین به نقل از سایت موسسه میراث مکتوب منظومه «علی‌نامه» سروده شاعری گمنام با تخلص «ربیع» است که آن را در اعتراض به «شاهنامه» فردوسی سروده و اینک همزمان با میلاد حضرت علی(ع) منتشر و در اختیار علاقه مندان گرفت.
علی نامه (منظومه‌ای کهن) سروده سال 482 ﻫ. از سراینده‌ای متخلّص به ربیع (420 ﻫ -) است که نسخه برگردان(فاکسیمیله) به قطع اصل نسخه خطی شمارۀ 2562 کتابخانۀ موزۀ قونیه (ترکیه) کتابت حدود سدۀ هفتم هجری است که با مقدمۀ استاد محمدرضا شفیعی کدکنی و دکتر محمود امیدسالار توسط میراث مکتوب با همکاری کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی و کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران و مؤسسه مطالعات اسماعیلیه منتشر شده است.
اکبر ایرانی مدیر مرکز پژوهشی میراث مکتوب هم درباره این کتاب گفت: این مرکز طی دیداری با استاد محمدرضا شفیعی کدکنی، اجازه انتشار مقاله‌ای که وی آن را 10 سال پیش درباره این اثر نوشته، به عنوان مقدمه کتاب «علی نامه» اخذ کرده‌است.
«علی نامه» نخستین تجربه شعر حماسی شیعه اثنی عشری است، هم از نظر قدمت تاریخ حماسه های شیعی و هم از نظر دربرداشتن نوادر لغات و ترکیبات فارسی کهن در کمال اهمیت است که تاکنون گمنام مانده و در کتب تاریخ ادبیات فارسی به آن اشاره ای نشده است.
«این کتاب اثری است به سبک شاهنامه فردوسی مربوط به اواخر قرن پنجم هجری و درباره دلاوری های حضرت علی (ع) در جنگهای صدر اسلام که به نظم در آمده است. نسخه اصلی این اثر در موزه قونیه بوده و دکتر مجتبی مینوی فاکسیمیله آن را به ایران آورد ودر اختیار محققان قرار داد که حدود صد سال بعد از سرایش شاهنامه فردوسی سروده شده است. نسخه اصلی این منظومه را مجتبی مینوی به صورت میکروفیلم از قونیه به ایران آورد.
زمانی که شاهنامه سروده شد عده‌ای از شعرای هم عصر فردوسی زبان به اعتراض گشودند و به گونه‌ای با متهم کردن فردوسی به پول پرستی معتقد بودند وی شاهنامه را با هدف دریافت صله از سلطان محمود غزنوی سروده است.
«ربیع» نیز در ابتدای منظومه علی نامه با اشاره به انگیزه‌اش از سرون آن آورده است:
«وقتی که پیامبر اکرم (ص) و امام علی (ع) با دلاوری در جنگهای صدر اسلام حماسه آفریدند بهتر بود فردوسی شاهنامه را درباره جنگهای این دو شخصیت بزرگ اسلام می‌سرود نه درباره رستم و سهراب که افسانه هستند.»
شاعر این منظومه را در بحر متقارب یعنی همان وزن حماسی و به زبان فارسی سروده است.
«علی نامه» از جهت سبک و بیان حماسی به خصوص در حوزه توصیف و تصویرگری و ابزارهای آن ارزش فراوان دارد.
زیرا این عناصر، وسیله‌ای است برای ملموس و محسوس‌تر کردن صحنه‌های متنوع و مختلفی که در بستر شعر حماسی روی می‌دهد و به عنوان یکی از معیارهای سنجش کیفی اثر حماسی به شمار می‌آید.
دکتر کدکنی نیز معتقد است که یک سوم این منظومه اشعاری قوی دارد که در خور توجه است. اما در واقع این اثر دغدغه‌های شیعیان را نشان می‌دهد که می‌خواستند در زمان خلافت عباسیان حضور معنوی خود را اعلام کنند.
دکتر ایرانی نیز بر این باور است که منظومه «علی نامه» سند ملی زبان فارسی و سند هویت مذهب و فرهنگ ایرانی است و شاید دلیل اینکه تا کنون مورد توجه قرار نگرفته بود این باشد که استادانی همچون مجتبی مینوی نخواستند این منظومه را در برابر شاهنامه مطرح کنند.
