آشنایی با تاریخچه نماز جمعه در انقلاب‌اسلامی
نماز؛ خبر، گزارش و مقاله در همشهری‌آنلاین
نماز جمعه به فرموده حضرت امام خمینی (ره) از عنایات حق‌تعالی برای جمهوری اسلامی ایران است و به راستی که برکات آن در ادوار و مراحل متعدد تاریخی بروز و ظهور پیدا کرده است. این روزها فرصت مناسبی برای مرور تاثیرات و برکات نمازجمعه در گذشته و نیز موقعیتی است برای نگاه به آینده‌ای روشن‌تر. به این بهانه، صفحات همشهری جمعه را باهم تورق می‌کنیم.
ندایی مرا و تورا فرا می‌خواند. صدایی به گوش می‌رسد برای سفره‌ای که با نان پر شده است و این نان عجیب واژه مقدسی است. صدایت می‌زنند. دوباره سفره رنگین از مائده‌های آسمانی در گستره زمین پهن شده است و در چهارگوش این سفره، فرشته‌ها پروازکنان می‌آیند و بزم را می‌آرایند.
هنگامه طلیعه سحری است نو، از کرانه‌های مهربانی. دوباره هنگامه قرار عاشقی ماه و خورشید است تا در نقطه آغاز یک روز باشکوه شعری دیگرگونه برای زمین بسرایند.شاعران به پایکوبی برخاسته‌اند و مست از شعرهایشان، پای را لحظه‌ای بر زمین می‌کوبند و در هر بیت شعرشان، ردیفی از روشنایی را‌ه را به تماشا می‌گذارند.
امروز دوباره ما را می‌خوانند. صدا می‌دهند برای سلامی دوباره و سر به آستان جانان می‌گذارند برای سربلندی ابدی. حکایت این مردمان در این روزها شنیدنی است. رمق‌ها هر دم از پی آخرین نا، فرا‌می‌رسند و دم مسیحایی یک صبح، روزی دیگر عارفانه‌ای را خبر می‌دهد.
صدایمان می‌زنند و خورشید در این روز بی‌غروب‌تر از تمام روزهای دیگر است که هر چه خود را به محضر شب می‌کشاند، اما شرمی بزرگ مردمان شب را وادار به عقب‌نشینی می‌کند. این روز تمام ناشدنی است و اگر شبی هم از پی‌اش آید، روزی است به رنگ تیره‌ترو من و تو آشنای چنین روزهایی بوده‌ایم و دیده‌ایم رقص شبانه روزگاران بسیاری را در پهنه یک روز بزرگ. امروز هم چنین حکایتی دارد.
و این‌روز و این‌غروب انگار هوای دیگری دارند. هوایی که با تمام روزهای گذشته فرق می‌کند. امروز جمعه است. روز عاشقانگی و روز دلدادگی. روزی فراتر از تمام روزها و بلند‌تر از خوبی‌ها. این روز ندایمان می‌زنند و صدایمان می‌کنند و ضیافتی بزرگ را برایمان تدارک می‌بینند. روز دلدادگی است و دل‌سپردگی.
صدایمان می‌کنند. کمی آن‌سوتر ولوله‌ای برپاست. امروز روز جمعه است و در خوشبخت‌ترین زمین شهر من، نمازجمعه برگزار می‌شود.من و تو هنوز گرم خواب‌آلودگی یک روز تعطیل، خفته‌ایم. اما خوب که گوش می‌کنیم صدای رسای ‹‹ إذا نودی...›› به گوشمان می‌رسید. برخیز تا برویم. کسی ما را صدا می‌زند و فریاد می‌کشد که ‹‹ وای اگر بدانید این (نمازجمعه) از هر تجارتی برای شما بهتر است.››
من از جمعه چشم‌های تو بازهم عاشق می‌شوم. فرصتی فراهم آورده‌ای تا دوباره به سوی تو و به سوی تمام کسانی که دوستشان می‌دارم و باید دوستشان داشته باشم، فراهم شده است. این روز مرز میان روزمرگی‌های ماست؛ آنجا که از پس چند روز خستگی و پیش از چندین روز دوندگی فرصتی فراهم شده است تا دل به آسمان‌ها بزنیم و فراموش نکنیم آنچه را که جمعه‌ها به یادمان می‌آورد.
امروز نماز عاشقانه‌ای برپاست و من و تو برمی‌خیزیم تا به این سنت سال‌های دور دین‌مان عمل کنیم. سنتی که از اولین روزهای تاریخ اسلام برپاشد و با ظهور انقلاب اسلامی در تاریخ معاصر، جان دیگری گرفت.
انقلاب و آغازی دوباره
‹‹امروز طلیعه انجام این فریضه بزرگ الهی و این صف بزرگ جهاد و توحید (نمازجمعه) است.›› این جملات آیت‌الله طالقانی آغازگر همایش هفتگی مسلمین پس از سال‌ها تعطیلی آن بود؛ آغازی که با ابتکاری زیبا در مهد علمی ایران، دانشگاه تهران و توسط یکی از روحانیون پر سابقه انقلاب رقم خورد، اگرچه امامت جمعه وی 6 هفته بیش به طول نینجامید و در ۱۹ شهریور ۱۳۵۸، او که به تعبیر امام زبان گویایی چون ابوذر داشت، دار فانی را وداع گفت.
حضرت امام خمینی(ره) پس از ارتحال وی در حکم انتصاب امام جمعه جدید برای تهران چنین مرقوم فرمودند: « تکلیف پاسداری از اسلام به عهده همه ماست...نمازجمعه - که نمایشی از قدرت سیاسی و اجتماعی اسلام است - باید هر چه شکوهمندتر و پر محتواتر اقامه شود. ملت ما گمان نکنند که نمازجمعه یک نماز عادی است ، امروز نمازجمعه با شکوهمندی که دارد ، برای نهضت کوتاه عمر ما یک پشتوانه محکم و در پیشبرد انقلاب اسلامی ما عامل موثر و بزرگی است.»
و از آن تاریخ تا به امروز نمازجمعه تهران هیچگاه تعطیل نشد و حتی در دوران تهدید مکرر رژیم بعثی عراق به موشکباران نمازجمعه تهران در برگزاری آن خللی وارد نگردید تا از مرز برگزاری 1500 نمازجمعه عبور کرد.
در ادوار متعدد انقلاب اسلامی این نمازجمعه بوده است که به عنوان ملجا و مرجع همه ملت شناخته شده است و افراد جامعه از طیف‌های متعددی در آن حضور داشته‌اند. در این میان تلاش مسئولان ستاد نمازجمعه و توصیه‌های مقام معظم رهبری بر این اصل استوار بوده است که از این تریبون مقدس باید برای کلیت منافع کشور و اسلام استفاده شود.
امامان جمعه تهران
در 24 دیماه 1358حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای از سوی بنیانگذار کبیر انقلاب به عنوان امام جمعه تهران منصوب شدند و در 6 تیرماه 1360 با انفجار بمب در مقابل ایشان در مسجد اباذر تهران به شدت مجروح شدند.
پس از سوءقصد و ترور نافرجام ایشان توسط منافقین و در دوران نقاهت، نیاز به امام جمعه موقت در تهران بیشتر احساس گردید.
در کل، شهر تهران در طول برگزاری این مراسم سیاسی عبادی، به غیر از رهبر فرزانه انقلاب یازده امام جمعه دیگر نیز به خود دیده است: حضرات آیات طالقانی، منتظری، موسوی اردبیلی، هاشمی رفسنجانی، امامی کاشانی، ربانی املشی، یزدی، مهدوی کنی، جنتی، طاهری خرم‌آبادی و خاتمی(به ترتیب اقامه اولین نماز) در این میان شهید آیت‌الله ربانی املشی با اقامه 3 نماز کمترین و آیت‌الله هاشمی رفسنجانی با اقامه بیش از 400 نماز بیشترین تعداد برپایی نمازجمعه را به خود اختصاص داده‌اند.
نمازجمعه تهران برای اولین بار در دانشگاه تهران اقامه شد که این دانشگاه در طول این سال‌ها بیشترین تعداد نمازجمعه‌ها را به خود اختصاص داد، اگرچه 6 نمازجمعه در بهشت زهرا(س)، 18 نمازجمعه در حرم مطهر حضرت امام خمینی(ره) و یک نمازجمعه نیز در مصلی تهران برگزار شد.
مصلایی که در 23 آبان سال 67 حضرت امام خمینی(ره) در پاسخ به درخواست ائمه جمعه تهران برای ساخت آن در مکان فعلی چنین دستور فرمودند: «با حفظ جهات شرعی در مورد زمین مذکور با پیشنهاد آقایان: خامنه‌ای و هاشمی ، موافقت می‌شود.
ان‌شاء‌الله در کنار ساختن مصلای تهران، در ساختن بینش کفر‌ستیزی مسلمانان موفق باشید. ضمناَ سادگی مصلا باید یادآور سادگی محل عبادت مسلمانان صدر اسلام باشد. و شدیداَ از زرق و برق ساختمان‌های مساجد اسلام آمریکایی جلوگیری شود. »
همشهری جمعه
