به گزارش واحد مرکزی خبر منوچهر متکی در برنامه گفتگوی ویژه خبر شبکه دو سیما افزود: به ابتکار خوب کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی،هم اندیشی یک روزه‌ای در استان گیلان با حضور نمایندگان بخش‌ها و حوزه‌های مختلف مرتبط با مباحث مربوط به دریای خزر برگزار شد.
وی تصریح کرد: عنوان این هم اندیشی در واقع رژیم حقوقی دریای خزر بود که هم دوستانمان در کمیسیون به نوعی در جریان آخرین تحولات، کارکردها و اقدامات دستگاه‌های مختلف قرار گرفتند، هم تبادل نظر و هم اندیشی در مورد روند آن انجام شد.
متکی اضافه کرد: دریای خزر در پی تحولاتی که به ویژه بعد از شرایط جدید یعنی پس از فروپاشی شوروی سابق ایجاد شد اساسا هم وضع دریا و هم منطقه در شرایط جدیدی قرار گرفت و قبل ازآن ایران حضور جدی در دریای خزر نداشت و محدودیت‌هایی هم برایش وجود داشت.
وی افزود: راهبرد جمهوری اسلامی ایران بعد از تحولات جدید و شرایطی که در منطقه پدیدار شد، یعنی مشخصا از آغاز دهه نود تدوین اهدافی بود که ما را در جهت حفظ منافع کشورمان کمک می‌کند.
وزیرخارجه با اشاره به بخشی از سرفصل‌های مهم در چگونگی نگرش ایران در منطقه و مباحث مربوط به دریای خزر، تصریح کرد: تثبیت حاکمیت ملی و تمامیت ارضی کشورمان، تثبیت و تداوم امنیت ملی و رفع بحران و تنش‌های احتمالی که ممکن است در اثر سوء مدیریت منطقه‌ای در این دریا بوجود بیاید و جلوگیری از تبدیل شدن حوزه خزر به کانون بحران و تنش، از جمله اهداف فوق محسوب می‌شود.
متکی گفت: هدف دیگر رفع برخی محدودیت‌های سابق و همچنین تبیین رژیم حقوقی جدید دریای خزر در یک چارچوب تعریف شده قابل دفاع و توافق همه کشورهای ساحلی است.
وی افزود: افزایش همکاری‌های منطقه‌ای در این دریا هدف دیگری است که با کشورهای پیرامون دریای خزر تعریف شده است و استفاده از دریای خزر به عنوان عاملی برای همگرایی منطقه‌ای میان پنج کشور ساحلی از مهمترین راهبردهای جمهوری اسلامی ایران در تعیین رژیم حقوقی دریای خزر است.
وزیر امور خارجه از دیگر اهداف مهم ایران در تعیین رژیم حقوقی دریای خزرحفاظت از محیط زیست این دریا بیان کرد و گفت: همچنین کسب سهم مناسب از ظرفیت‌های اکتشاف، بهره برداری و انتقال انرژی در دریای خزر و تقویت جایگاه منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران و بهره برداری از موقعیت راهبردی خودمان به عنوان منطقه ترانزیتی و خط اتصال کریدور جنوب و شمال که ترانزیت محوری آن ایران است، از دیگر برنامه‌های اصلی به شمارمی‌رود که آن را پی گیری می‌کنیم.
وی تصریح کرد: کنترل وضعیت نظامی دریای خزر، چیزی که در گذشته از برنامه‌های ما نبوده و جلوگیری از حضور نیروهای بیگانه و مخالفت با مداخله کشورهای ثالث در دریای خزر از راهبردها و اهداف مهم ماست.
متکی اضافه کرد: بهره مندی از منابع اقتصادی خزر از طریق استحصال منابع جاندار و غیر جاندار طبیعی دریای خزر از دیگر محورهای مهمی است که ما در تعیین رژیم حقوقی این دریا پی می‌گیریم.
وی با تاکید بر اینکه رژیم حقوقی دریای خزر را همه محورهای فوق تشکیل می‌دهد، افزود: مذاکرات درطول این سال‌ها به توافقات کلی در بسیاری از این زمینه‌ها ما را رهنمود کرد.
وزیر امور خارجه گفت: به عنوان مثال وقتی توافق شد هرگونه تصمیم سازی در مورد دریای خزر باید با اتفاق آرا پنج کشور باشد، این یک رویکرد تازه درتصمیم سازی به شمار می‌رود.
وی خاطرنشان کرد: مسئله دیگر، ترانس خزر است یعنی کشیدن خط لوله در ارض دریای خزر به منظور انتقال انرژی بین کشورهای ساحلی ممنوع است، این یک راهبرد و رویکرد دیگری است که در بحث انتقال انرژی برای برخی از کشورهای عضو این تشکیلات اهمیت بالایی دارد.
متکی اضافه کرد: ما در بحث محیط زیست مذاکراتمان را ادامه می‌دهیم و الان بحث ایجاد مرکزیت کشورهای منطقه است.
وی تصریح کرد: برای این مسئله ایجاد دبیرخانه‌ای برای بررسی مسائل محیط زیستی دریای خزر در یکی از دو کشور ایران و آذربایجان مطرح است.
وزیرخارجه افزود: همچنین بحث قاچاق و مسائل نظامی و امنیتی دریای خزر برای هر یک از این‌ها به بخشی از توافقات کلان آن دست یافته‌ایم، یعنی تردد کشورها به جز کشورهای منطقه ساحلی در این دریا ممنوع است و شناورهای نظامی غیر از کشورهای ساحلی حق حضور در این دریا را ندارند.
وی گفت : در اجلاس دوم سران که سال گذشته در تهران برگزار شد، این توافقات انجام شد و برای برخی از کشورهای ساحلی همچون آذربایجان و ترکمنستان، ایران و آذربایجان، ترکمنستان و ایران تاکنون توافقات نهایی بوجود نیامده است.
متکی افزود: این مذاکرات درچارچوب ضوابط میان کشورهای منطقه ادامه دارد.
وی اضافه کرد: تحدید حدود چه در خشکی و بخصوص دریا که امری زمان بر و موضوع کمی و کیفی بسیار دقیق است، در دریای خزر پی گیری می‌شود.
او با اشاره به اینکه ما در خلیج فارس هنوز بحث‌های فرا قاره ایی داریم که یک بحث تخصصی و فنی است، گفت: این موضوع درحوزه سیاسی امری حیاتی به شمار می‌رود.
متکی افزود: در بحث بندر انزلی که ده‌ها سال از قدمت آن می‌گذرد، از آغاز تاسیس این بندر حجم باری و انتقال کالا در ان چهار میلیون تن بوده که در چهار سال گذشته این رقم به هفت میلیون تن افزایش یافته است.
وی اضافه کرد: در سه سال آینده براساس برنامه ریزی‌های به عمل آمده بحث قطار آستارا ،انزلی، رشت، قزوین و تهران به مجموعه خط ریلی ایران افزوده می‌شود.
وزیر امور خارجه تصریح کرد: اولین بار در تاریخ مناسبات کشورمان با روسیه بر اساس قراردادی میان شرکت‌های ایرانی با گاز پروم در سال گذشته امضاء شد، شرکت‌ای ما این اجازه را پیدا کردند که در خاک روسیه به اکتشاف منابع انرژی گاز و نفت بپردازند و همچنین روسیه بخشی از انرژی خود را از مسیر ایران ترانزیت کند.
وی اضافه کرد: تحولاتی که در توافق کشورهای ساحلی دریای خزر، اعم از انرژی نفت و گاز ، برق، حمل و نقل مطرح است اولین بار سوآپ 180 هزار بشکه نفت قزاقستان توسط جمهوری اسلامی ایران صورت گرفته است و توافق نهایی ما تا پانصد هزار بشکه است که نفت دریافتی از این کشور را در خلیج فارس به خریداران عرضه کنیم.
متکی گفت: با ترکمنستان به توافق رسیدیم که هرکدام از حوزه های گازی مان برداشت کنیم و آمادگی برای بستن توافق انتقال نفت را نیز با کشورهای قزاقستان، ترکمنستان و روسیه داریم.
