دخمه زرتشتیان در 15کیلومتری جنوب شرقی یزد و در حوالی منطقه صفائیه، بر بلندی کوهی رسوبی و کمارتفاع به نام کوه دخمه قرار دارد. دخمه زرتشتیان که چند سالی از ثبت آن در ردیف آثار ملی گذشته است این روزها حال و روز خوبی ندارد؛ استقرار دکلهای فشار قوی برق، احداث آنتن مخابراتی، احداث مخزن آب و توسعه آن از سوی سازمان آب و فاضلاب یزد، احداث مخزن آب دانشگاه یزد، تبلیغات کارخانهها و شرکتها روی کوه دخمه، ویراژ موتورسواران، از بین بردن مکانهای تاریخی این محدوده از سوی متخلفین برای پیدا کردن اشیای تاریخی و تجمع معتادان در حریم این اثر ملی دستبهدست هم داده تا آن را بهنابودی بکشاند.
شاهرخ شریف آبادی، مسئول حراست این دخمه گفت: سازمان آب و فاضلاب یزد ابتدا مخزن آبی را در حریم این اثر ملی احداث کرد و بعد از مدتی دوباره این مخزن را توسعه داد. وی افزود: مشکل اینجا یکی دوتا نیست؛ در محدوده شرقی این اثر ملی از سوی سازمان آب ساختوسازهای زیادی صورت میگیرد، در شمال آن مخزن آب دانشگاه نصب شده و از شمال تا جنوب این اثر دکلهای فشار قوی برق عبور کرده است. همچنین افراد خرابکار نیز برای پیدا کردن اشیای تاریخی به جان در و پیکر این اثر افتادهاند و از سوی دیگر موتورسواران، کوه دخمه را به پیست موتورسواری تبدیل کردهاند و یگانهای حفاظتی میراث فرهنگی نیز آنطور که باید در اینجا مستقر نیستند.
پروین فرخانی، رئیس انجمن زرتشتیان یزد نیز در این باره گفت: این انجمن وکیل گرفته و تخلفات سازمانها و نهادها را به شکل حقوقی در حال پیگیری قرار داده است. وی به پیگیریهای انجمن از راه استانداری یزد برای توسعه مخزن آب که از سوی سازمان آب و فاضلاب در حال اجراست، اشاره کرد و گفت: میگویند این کار برای آبرسانی شهر یزد در نظر گرفته شده و از نظر ارتفاع و بازدهی برای آبرسانی، جای مناسبی است.
فرزاد شهریاریفر، دبیر انجمن زرتشتیان یزد نیز گفت: این بنا زیر نظر اوقاف یزد و تولیت آن انجمن زرتشتیان یزد است که متأسفانه از سوی ادارات و نهادهای گوناگون مورد تجاوز قرار گرفته است. وی افزود: هرروز گردشگران خارجی از این بنا دیدن میکنند و جا دارد مسئولان میراث فرهنگی توجه ویژهای به این بنای تاریخی داشته باشند. همچنین هنوز سروصدای ویراژ موتورسواران روی سراشیبی دخمههای تاریخی نخوابیده که اداره آب استان، با خاکبرداری زمین، کنار دخمههای ثبت شده در فهرست آثار ملی، مخزن آب 10هزار مترمکعبی نصب کرده است. وی ادامه داد: رطوبت آب مخزن سازمان آب باعث شده دیوارهای بنای تاریخی دخمه که از کاهگل درست شده خسارت ببیند. اداره برق نیز اجازه حصارکشی در اطراف این بنا را بهدلیل حضور دکلهای برق نمیدهد.به گفته دبیر انجمن زرتشتیان یزد یکی از مهمترین مشکلاتی که این بنای ملی را تهدید میکند، احداث 2هتل در اطراف این بناست که موجب ازبینرفتن دید این اثر میشود.
ذاتالله نیکزاد، معاون سازمان میراث فرهنگی یزد در این باره گفت: سازمان آب و فاضلاب بدون مجوز و استعلام از سازمان میراث فرهنگی اقدام به احداث مخزن آب کرده است. او با اشاره به نامهنگاریهای انجامشده با سازمان آب منطقهای و استانداری یزد، بیان کرد: از سازمان آب منطقهای خواستهایم که کار را متوقف کند و طرح را برای میراث فرهنگی بفرستد و مراحل قانونی را بگذراند اما همچنان سازمان آب توجهی به اخطارهای قانونی نمیکند.
وی در پاسخ به این نکته مبنی بر کمبود آب در شهر یزد و استراتژیک بودن موضوع آب در این شهر، بهعنوان دلیل اجرای پروژه شرکت آب، گفت: همه اینها درست اما هیچکدام توجیه مخدوش کردن یک حریم ملی نیست و دستکم ضوابط میراث فرهنگی باید رعایت شود. نیکزاد با بیان اینکه دخمه جزو آثار ملی بوده و مالکیت آن با انجمن زرتشتیان یزد است، افزود: اگر این انجمن از نهادهای متخلف شکایت کند، این موضوع هم از طرف ما و هم از طرف آنها پیگیری میشود.