به گزارش ساج نیوز، شیرسنگی که به گویش مردم بختیاری «بردشیر» خوانده می‌شود با توجه به باورهای کهن و به پاسداشت مقام نام‌آوران و پهلوانان بختیاری از سنگ کوه‌های زاگرس تراشیده و بر مزار درگذشتگان نصب می‌شد؛ شیری که بر پهلویش نقش شمشیر، اسب و تفنگ و بر گرده‌اش مشخصات متوفی را داشت. اما اکنون، نه‌تنها این رسم متداول نیست بلکه از شمار بردشیرهایی هم که از سال‌ها پیش در گورستان‌های بختیاری موطن داشته‌اند، کم شده است. قلمروی شیرهای سنگی در استان‌های چهارمحال‌وبختیاری و خوزستان در اثر بی‌توجهی مسئولان میراث فرهنگی و ناآگاهی برخی افراد نسبت به اهمیت این میراث، در معرض تهدید جدی قرار گرفته و تاکنون هیچ اقدامی در راستای شناسایی، ساماندهی و شناسنامه‌دارکردن آنها صورت نگرفته است.
بردشیرها قربانی می‌شوند!
گفته می‌شود که آبگیری سدها در آینده نه‌چندان دور شماری از این شیرهای سنگی با ارزش را قربانی خواهد کرد. وضعیت شیرهای سنگی گورستان قدیمی شهر «گهرو» در جاده چهارمحال و بختیاری به خوزستان مثال مشهودی از وضعیت اسفناک بردشیرهای بختیاری است. پیش‌تر عملیات تعریض خیابان مجاور به گورستان، احداث جاده خوزستان و ساماندهی امامزاده جعفر، شماری از شیرهای سنگی این ناحیه را زخمی، شکسته و نابود ساخته بود و اکنون این گورستان قرار است در طرح توسعه شهر گهرو به فضای سبز تبدیل شود.به گفته اهالی این منطقه تعدادی از شیرهای سنگی بر اثر ایجاد انفجار معدنچی‌ها در کوهی در مجاور گورستان شکسته و نابود شدند، تعدادی از آنها شبانه به سرقت رفتند و شماری نیز از ناحیه پا با ضربه تیشه خرد و نقش بر زمین شدند؛ چرا که مردم عادی گمان می‌کردند در پاهای شیرها گنج پنهان شده است.
در حال حاضر برخی از قسمت‌های محوطه این گورستان به‌منظور ایجاد گذرگاه، سنگفرش شده و اطراف آن بر اثر تعریض خیابان محدود شده است. شیرهای سنگی شکسته شده در این محدوده گواه تاثیرات سوء این تغییرات ناگهانی و نبود آگاهی کافی در مورد حفظ شیرهای سنگی در این گورستان است.
سدها، قبرستانی برای بردشیران!
سامان فرجی، پژوهشگر و فعال میراث فرهنگی در رابطه با وضعیت شیرهای سنگی گفت: «مشکلی که وجود دارد این است که به بردشیران به‌عنوان تمثال‌هایی که عقبه فرهنگی دارند نگاه نمی‌شود؛ همین موضوع سبب شده که این آثار به ثبت نرسند.»وی با اشاره به صحنه‌های بزم و رزم و شکار در این آثار خاطرنشان ساخت: «بردشیرها حاوی نکات مردم‌شناسی بسیاری هستند اما متأسفانه مطالعاتی در این مورد صورت نگرفته است.»
این فعال میراث فرهنگی تاکید کرد: «مشکل اصلی ما در این خصوص مشکل فرهنگی است. متأسفانه برای بردشیرها به‌طور رسمی به‌عنوان نماد فرهنگی ارزش قائل نمی‌شوند.»وی افزود: «شیرهای سنگی قابل جابه‌جایی و در معرض تخریب هستند، بسیاری از این شیرها به سرقت رفته و شماری هم شکسته شده و در لابه لای جرزهای دیوار و ساختمان‌ها به کار گرفته می‌شوند.»فرجی در ادامه با اشاره به خطرات سدسازی و آبگیری آنها در چهارمحال و بختیاری و خوزستان گفت: «در منطقه بیرگان از توابع کوهرنگ چیزی در حدود 17 شیر سنگی با آبگیری تونل سوم کوهرنگ به زیر آب می‌روند. همچنین در روستای «شهریاری» از یک بردشیر به‌عنوان نیمکت در مقابل شورای حل اختلاف استفاده می‌شود که این نشان‌دهنده نبود آگاهی از ارزش این میراث فرهنگی در نگاه مردم است.»
شیرهای بختیاری زنده شوند!
شیرهای سنگی در هیچ جای ایران به اندازه‌ای که در خوزستان و چهارمحال و بختیاری خانه گزیده‌اند به چشم نمی‌آیند اما گویا همین فراوانی و پراکندگی، از بین رفتنشان را امری عادی جلوه داده و در نظر مردم و مسئولان از ارزش و اهمیت آنها کم کرده است. این در حالی است که باید این شیرهای سنگی شناسایی و تا حد امکان در محل استقرارشان از خطرات محفوظ نگه داشته شوند و در این راستا به مردم، متصدیان امور شهری و شهرداران آگاهی داده شود. همچنین در مورد بردشیرهایی که در معرض نابودی قرار دارند، مانند شیرهای سنگی روستای «آب ماهیک» در استان خوزستان یا شیرهای سنگی بیرگان در چهارمحال‌وبختیاری، عملیات نجات‌بخشی صورت گرفته و آنها را به موزه منتقل کنند.
روشن است که تنها ثبت ملی این آثار نمی‌تواند به نجات بخشی آنها کمک کند، بلکه شایسته است که در حفظ و نگاهداشت آنها به‌طور جدی وارد عمل شد و به این موضوع به‌عنوان یکی از پتانسیل‌های مهم گردشگری منطقه نگریست. با توجه به پتانسیل‌هایی که میراث طبیعی استان چهارمحال و بختیاری، در جذب گردشگران دارد، می‌توان از این ظرفیت جهت معرفی هر چه بیشتر شیرهای سنگی به‌عنوان یک میراث فرهنگی غنی در استان برای رشد صنعت گردشگری و نگهداری این میراث بهره جست.
