این واژه در عربی و فارسی مشترک است و در زبان فارسی میانه نیز به صورت burg دیده شده است. در سرزمین‌های شرق اسلامی، برج عنصر اصلی استحکاماتی است که از دوره فتوح تا هنگام به کارگیری توپخانه، ارزش و سودمندی خود را حفظ کرده است.
اهمیت چشمگیر برج‌های دفاعی از اوایل دوره اسلامی تا قرن دهم، نباید موجب نادیده گرفتن برج‌هایی شود که از زمانهای دور در این نواحی موجود بوده ولی جنبه نظامی نداشته است.
طرح معماری برخی از این برج‌ها بسیار ساده بود؛ نخستین نمونه‌های آن برج‌هایی مستطیل شکل‌اند با دیوارهای خارجی مجهّز به برجستگی‌های نیمدایره که در ویرانه‌های اقامتگاه‌های امویان برجای مانده است.
براساس کاوش‌های باستان‌شناسان، کاربرد برج به عنوان عاملی تقویتی و دفاعی به دوران شکل گیری شهرنشینی در فلات ایران برمی‌گردد و از آن پس همواره در بنای زیستگاه‌های انسانی به آن توجه شده است.
کاوش‌های به عمل آمده در مغرب ایران نشان می‌دهد که باروهای نخستین زیستگاه‌های انسانی در این سرزمین، از جمله حصار قلعه بلورآباد در حاشیه دشت شمالِ روستای قره ضیاءالدین در آذربایجان غربی، بدون برج بوده است.
برج‌های ایران گاه به صورت حصاری استوانه‌ای و مستقل در نزدیکی دیوار شهرها یا قلاع قرار داشته و گاه نیز متصل به استحکامات قلعه ساخته می‌شده‌اند.
شکل برج‌هایی که در گوشه‌های حصار قلاع تعبیه می‌شده، مدوّر و برج‌های دیوارهای جانبی نیمدایره و گاه مستطیل بوده است.
برج در ایران کاربردهای متنوع و متعددی داشته است. علاوه بر قلاع، در دو سوی درِ ورودی کاروانسراها نیز برای دیده بانی و مراقبت برج‌هایی ساخته می‌شده است.
گاه به کبوترخانه‌ها نیز برج کبوتر می‌گفته‌اند، چنانکه برخی از مقبره‌ها نیز به میل یا برج شهرت یافته‌اند. شماری از میل‌ها را نیز که برای برافروختن آتش برفراز آنها و راهنمایی گمشدگان می‌ساخته‌اند، برج می‌خوانده‌اند.
در ادامه با چند نمونه از برج‌های تاریخی کشورمان بیشتر آشنا می‌شوید.
