اهمیت این توافقنامه به خاطر آن نیست که دهلی نو برای خرید این هواپیماها 11 میلیارد دلار هزینه صرف کرده است. تصمیم برای خرید این جنگنده‌ها نشان‌دهنده چشم‌انداز راهبردی رو به توسعه دولت هند بود.
آمریکا روابط نزدیکی با هند دارد و این کار را به خاطر نگرانی مشترک واشنگتن و دهلی نو از چین انجام داده است. به همین دلیل بعضی از مقامات ایالات متحده گسترش روابط با هند را عاملی برای موفقیت شرکت «بوئینگ» یا «لاکهید مارتین» در نظر می‌گیرند. اینها 2 شرکت پیمانکار آمریکایی برای انعقاد قرارداد با هند با یکدیگر رقابت می‌کردند و به موفقیت در این راه اطمینان داشتند. اما آمریکایی‌ها اشتباه کرده بودند؛ آنها فکر می‌کردند که دوستی با هند به تنهایی می‌تواند درهای ورود به بازار صنایع دفاعی دهلی نو را روی آنها باز کند.در پایان آوریل، دولت هند اعلام کرد که با هیچ کدام از شرکت‌های آمریکایی «بوئینگ» یا «لاکهید مارتین» قراردادی منعقد نمی‌کند و در عوض شرکت «داسالت» فرانسه و شرکت اروپایی EADS برنده این مناقصه شده‌اند.
پس از اینکه مشخص شد واشنگتن از نتیجه معامله با دهلی نو به‌شدت ناامید شده است، سفیر ایالات متحده در هند فورا از مقامش استعفا داد و دلیل این کارش را مسائل شخصی عنوان کرد. او در حقیقت می‌خواست ناامیدی خودش را از شکست لابی آمریکا در هند با وجود دیدار باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آن کشور از دهلی نو در نوامبر سال گذشته پنهان کند.
جنگنده اف-16 شرکت «لاکهید مارتین» همیشه یک هواپیمای بیگانه برای هند به حساب می‌آمده است و نمی‌تواند نیازهای آن کشور را برآورده سازد. با وجود این، پاکستان از جنگنده‌های اف-16 استفاده می‌کند اما این کار از همان ابتدا به ضررش تمام شده است. مقامات آمریکایی فکر می‌کردند جنگنده‌های اف/ ای-18 «سوپر هورنت» ساخت شرکت بوئینگ که در آنها تجهیزات شرکت جنرال الکتریک به کار رفته است و همچنین خود هواپیمای بوئینگ از اقبال فروش به هند برخوردار می‌شوند و می‌توانند بازارهای دفاعی آن کشور را تسخیر کنند.
اما کارشناسان فنی نیروی هوایی هند خرید هواپیماهای آمریکایی را کار درستی نمی‌دانستند. آنها احساس می‌کردند که جنگنده‌های جدیدتر فرانسوی و اروپایی در میدان‌های عملیات نظامی هند از عملکرد بهتری برخوردار هستند. همچنین اروپایی‌ها فناوری جنگنده‌های نظامی خود را به هندی‌ها انتقال دادند. این در حالی بود که معامله با آمریکا موانع بسیاری را برای مقامات دهلی نو به همراه داشت.
«رائول روی چودهری» کارشناس ارشد مسائل جنوب آسیا در مؤسسه بین‌المللی مطالعات راهبردی در این باره می‌گوید: نیروی هوایی هند می‌خواست هواپیمایی بخرد که کیفیت عالی و ممتازی دارد. اما هواپیماهای آمریکایی با معیارهای هند مطابقت نداشتند. مقامات هند از ناامیدی و یأس آمریکایی‌ها به خاطر به هم خوردن معامله تعجب کرده بودند. ذهنیت هندی‌ها این بود که هدف از انجام این معامله تحکیم روابط با آمریکایی‌ها نیست و آنها فقط به انجام بهترین معامله فکر می‌کنند. دیدگاه هندی‌ها این بود که آمریکایی‌ها باید هواپیماهای بهتری به آنها ارائه می‌کردند.
مقامات آمریکا و هند بر این باورند که طرف مقابل باید ارزش بیشتری برای اتحاد و همبستگی 2 کشور قائل می‌شد تا معامله فروش جنگنده‌های واشنگتن به دهلی نو صورت می‌گرفت. مقامات آمریکایی می‌گفتند که هندی‌ها نسبت به انجام این معامله بی‌تفاوت بودند و پیشنهاد خرید هر 2 جنگنده‌ای را که از طرف واشنگتن مطرح شده بود رد کردند. از سوی دیگر، مقامات هندی هم می‌گفتند که آمریکایی‌ها باید هواپیماهای بهتر و قوی تری را به آنها پیشنهاد می‌کردند و تعهد و وفاداری خود را نسبت به حفظ روابط با دهلی نو نشان می‌دادند.
«ریچارد ابوالعافیه» معاون شرکت «تیل گروپ» و تحلیل‌گر مسائل هواپیمایی و هوانوردی در این رابطه می‌گوید: من امیدوارم که آمریکایی‌ها از این شکست درس عبرت بگیرند. او همچنین می‌افزاید: «سوپر هورنت» از نظر فنی به اندازه رقبای دیگرش قوی است. اما ازخود راضی بودن آمریکایی‌ها باعث شد که آنها معامله فروش هواپیما به هندی‌ها را از دست بدهند. اگر آمریکایی‌ها واقعا رفتارشان را اصلاح می‌کردند و به هندی‌ها می‌گفتند: شما شریک ما هستید و از حق و حقوق یکسانی در معامله برخوردارید، آن وقت آنها اقبال بسیار زیادی برای فروش جنگنده‌های اف-18 به دهلی نو داشتند. این راهکاری بود که مقامات اروپایی در پیش گرفتند. آنها آمدند و به هندی‌ها گفتند: «ما به شما نیاز داریم». امیدوارم که حرف‌های تند من باعث شود که آمریکایی‌ها از خواب غفلت بیدار شوند.
«ابوالعافیه» به این موضوع اشاره می‌کند که آمریکا از صادرات قطعات مهم هواپیما به هند در طول جنگ «کار گیل» دهلی نو با اسلام آباد در سال1999 میلادی خودداری کرد. ایالات متحده باید به هند ضمانت واقعی می‌داد که اتفاقاتی از این قبیل دوباره در آینده تکرار نخواهد شد.هند نخواست در این رابطه لطف ویژه‌ای به آمریکا بکند. بعضی از مفسران بازگشت دهلی‌نو به ارزش‌های سنتی‌‌اش و مخالفت با تشکیل بلوک راهبردی آمریکا- هند را تحسین می‌کنند. اما هند در حالی که خرید هواپیماهای اروپایی را ترجیح می‌دهد از سوی دیگر نمی‌خواهد اتحادش با آمریکا را از دست بدهد. دهلی نو می‌خواهد به‌عنوان یک شریک با واشنگتن رابطه داشته باشد، نه به‌عنوان یک مشتری. هند همچنین آمریکا را به‌عنوان یکی از شرکای مهم و راهبردی‌‌اش می‌داند و آن کشور را تنها متحدی نمی‌داند که باید رویش حساب کند. روی هم رفته راهبرد هند گسترش تعامل با کشورهای جهان است.
دهلی نو پیش از این هم قراردادهای مهمی با آمریکا برای خرید هواپیماهای نظامی و ترابری و توسعه انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز امضا کرده است. روسیه که زمانی تأمین‌کننده اصلی تسلیحات برای هند به حساب می‌آمد نیز معامله فروش جنگنده‌های چند منظوره به آن کشور را از دست داد. اما اکنون مسکو با همکاری دهلی‌نو مشغول تولید جنگنده‌های نسل پنجم است.
فرانسه اخیرا قراردادی 20میلیارد دلاری با هند امضا کرده است تا کار ساخت راکتورهای مربوط به تولید انرژی صلح آمیز هسته‌ای را در آن کشور آغاز کند. اگر دهلی‌نو واقعا بخواهد در معامله با پاریس دست و دلبازی نشان دهد، امضای قرارداد ساخت راکتورهای هسته‌ای ممکن است روی خرید جنگنده‌ها از شرکت «داسالت» تأثیر منفی بگذارد. معامله هند با فرانسه تضمین شده است و جای هیچگونه نگرانی وجود ندارد. این در حالی است که معامله خرید جنگنده‌های «یوروفایتر» شرکت EADS باعث می‌شود علاوه بر فرانسه، منافع زیادی از مدرنیزه کردن بخش نظامی و صنعتی هند نصیب4 کشور آلمان، ایتالیا، اسپانیا و انگلیس شود.
اکنون ملاحظات سیاسی مشخص می‌کند که قراردادها و معاملات هند با کشورهای آلمان، ایتالیا، اسپانیا و انگلیس چه زمانی منعقد و اعلام می‌شود. میزان فساد اقتصادی در دولت هند آن قدر زیاد است که نمی‌خواهد در چند ماه آینده با کشوری معامله کند و احتمالا تصمیم‌گیری نهایی در این زمینه تا سال 2012 میلادی عقب می‌افتد.احتمال به هم خوردن معامله هند با شرکت‌های EADS و «داسالت» بسیار اندک است. اگر هند جنگنده‌های «یوروفایتر» را بخرد، احتمال اینکه این هواپیما موفقیت‌های بیشتری برای فروش در بازارهای آسیایی دیگر به دست آورد افزایش می‌یابد. تاکنون کشورهایی مانند ژاپن، اندونزی و مالزی برای خرید «یوروفایتر» تمایل نشان داده‌اند. از سوی دیگر استقبال از هواپیماهای «رافائل» شرکت «داسالت» هم افزایش می‌یابد. برزیل تنها مشتری مهمی است که فرانسه تاکنون به آن هواپیماهای رافائل صادر می‌کرد.
آمریکا با وجود این شکست نسبت به گسترش روابط دفاعی با هند خوشبین است. نیروی هوایی هند سفارش خرید 6 فروند هواپیمای ترابری سی-130 جی از شرکت «لاکهید مارتین» و 8 هواپیمای چند ماموریتی پی-8 و 10 هواپیمای ترابری سی-17 را به شرکت «بوئینگ» داده است. هند در چند سال آینده قصد دارد به غیراز این 3 نوع هواپیما، جنگنده‌های بیشتری از آمریکا خریداری کند.اما آمریکا با تشویق هند برای خرید هواپیمای «اف-35 لایتنینگ 2» شرکت «لاکهید مارتین» که یک جنگنده نسل پنجم است، می‌تواند بزرگ‌ترین و بهترین فرصت را برای خود به دست آورد. این جنگنده نسبت به جنگنده‌های دیگر از توانایی‌ها و قابلیت‌های بیشتری برخوردار است.
انجام این معامله با مشکلات و دشواری‌هایی همراه است به‌دلیل اینکه واشنگتن باید دهلی نو را متقاعد سازد در ساخت هواپیمایی که از توانایی‌های فنی‌‌اش فراتر است همکاری کند. احتمالا آمریکا باید یک دهه برای چگونگی حل و فصل این موضوع فکر کند. در حالی که چین برای به دست آوردن جنگنده نسل پنجم روز به روز پیشرفت می‌کند، هند هم مطمئنا صاحب یکی از این جنگنده‌ها خواهد شد. همچنین، چشم‌انداز هند برای تولید موفقیت‌آمیز جنگنده نسل پنجم با همکاری روسیه امید بخش است اما آمریکا علاقه زیادی دارد که از شکست اخیرش درس بگیرد؛ پس از آنکه آمریکا به نخستین نشانه‌های ناامیدی هند برای انجام معامله نظامی پی ببرد، به واکنش منفی آن کشور توجه نمی‌کند و بار دیگر بر تحکیم روابط راهبردی با دهلی نو تأکید می‌کند و آن را سرلوحه سیاست خارجی‌‌اش در قاره آسیا قرار می‌دهد. بنابراین آمریکا به این موضوع پی می‌برد که هند شریکی است که به گسترش روابط دوجانبه علاقه‌مند است. اعتماد به نفس و جرات هند برای رد معامله خرید جنگنده‌ها از آمریکا هیچ ضرری به دهلی نو نمی‌زند به‌دلیل اینکه هند تلاش می‌کند سطح مشارکت و همکاری با ایالات متحده را یکسان و برابر نگه دارد.
آسیا تایمز
