نذری‌های محرم: لپه حرف اول را می‌زند

نذر قیمت ندارد، چون با معیارهای زمینی سنجیده نمی‌شود. با این همه، دانستن چند و چون تهیه پرطرفدارترین و معروف‌ترین غذای نذری، آمادگی بیشتری نصیب نذرکننده‌اش می‌کند.

برنج
برنج پای ثابت غذاهای نذری است. به همین دلیل هم صرف‌نظر از نوع غذای نذری، برنج جزو ثابت خریدهای یک هیات عزاداری است. دانه‌های سفیدی که از هر نوع باشند، وقتی در دیگ بزرگ هیات می‌پزند، بوی خوش نذری را در کوچه و خیابان‌های شهر می‌پراکنند.

 با این حال، گویی «صدری دم سیاه» بیشتر از انواع دیگر برنج مورد توجه عزاداران و اعضای هیات‌ها قرار می‌گیرد. یکی از فروشندگان برنج معتقد است این نوع برنج به خاطر خوش پخت بودن و داشتن صرفه اقتصادی، انتخاب می‌شود.

این در حالی است که به گفته او، افزایش نرخ تورم در بازار خرید و فروش برنج تاثیر چندانی ندارد و قیمت انواع برنج نسبت به سال گذشته تنها دو تا سه درصد افزایش پیدا کرده است.
گوشت
حکایت گوشت‌های خورشی به علم و دسته هیات مهمان و قربانی‌کردن‌های متعدد، گره خورده است. گوسفند، گوساله، گاو و گاهی هم شتر، قربانیانی هستند که گوشت قیمه‌های نذری را تامین می‌کنند.

به هر حال، تنها توصیه‌های دینی، هیات‌ها را به انجام این کار مستحب وانمی‌دارد، بلکه تهیه باصرفه‌تر قیمه نذری، در گرو این قربانی‌هاست. به همین دلیل، هیات‌ها ترجیح می‌دهند برای تهیه گوشت مورد نیازشان، دام زنده بخرند. البته در شرایطی خاص، مثل اضافه شدن غیرمنتظره تعداد مهمانان و عزاداران، گذر هیات‌داران به قصابی‌ها نیز می‌افتد.

این در حالی است که هیات‌هایی که غذاهایی مانند چلوکباب در فهرست غذاهای نذری‌شان به چشم می‌خورد، اغلب برای تهیه گوشت چرخ کرده، سراغ قصابی‌ها و فروشگاه‌های عرضه مواد پروتئینی را می‌گیرند.

این گوشت‌های چرخ شده، بیشتر مخلوطی از گوشت گوسفند و گوساله هستند تا رقم نهایی قیمت‌شان چندان هم دور از انتظار نباشد. فولادی‌نژاد، یکی از عرضه‌کنندگان گوشت و مواد پروتئینی، در این باره می‌گوید: «قیمت گوشت چرخ کرده مخلوط، از انواع دیگر آن ارزان‌تر است. قیمت این نوع گوشت چرخ کرده، در مواقع عادی حدود 6000 تا 6300 تومان برای هر کیلو است، درحالی که این رقم برای هیاتی‌ها تا حدود 5500 تومان برای هر کیلو پایین می‌آید.»

با این همه اما، از آن‌جا که غذاهای نذری اغلب به صورت پلو و خورش آماده می‌شوند، ‌خرید دام زنده انتخاب رایج‌تری در میان هیات‌داران است. به این ترتیب، مسلما با رسیدن ماه محرم، قیمت انواع دام زنده رو به افزایش می‌گذارد. به گفته فولادی‌نژاد، در حال حاضر انواع دام زنده در فاصله قیمت 2500 تا 3600 تومان برای هر کیلو معامله می‌شوند.

او معتقد است، این قیمت‌ها در مقایسه با محرم سال گذشته، بیش از 10 درصد افزایش داشته، با این وجود تا آمدن روزهای محرم، نمی‌توان پیش‌بینی دقیقی از تغییر این قیمت‌ها کرد.

روغن و رب سرخی رب و زردی روغن، رنگ و لعاب نذری‌های دوست داشتنی هستند و از مواد مهم تشکیل دهنده آن. البته شاید روغن به خاطر نیاز پلو اهمیت بیشتری داشته باشد؛ موضوعی که حتی ممکن است عامل افزایش ناگهانی قیمت روغن در 15 روز گذشته باشد.
عبدالمحمدی که فروشنده مواد خوراکی در یکی از میدان‌های میوه و تره‌بار است، می‌گوید: «تا 15 روز پیش، افزایش قیمت روغن، به خصوص روغن‌های جامد، نسبت به سال قبل، تنها حدود 18 درصد بود درحالی که این رقم در روزهای اخیر به نزدیک 35 درصد هم رسیده است.»

این افزایش قیمت، انگار هیاتی‌ها را بیشتر از بقیه درگیر کرده است. دلیل هم این است که آن‌ها به دنبال صرفه اقتصادی بیشتر و کم هزینه از آب درآمدن نذری‌ها، به جای استفاده از روغن مایع مخصوص سرخ کردنی، از روغن‌های جامد بزرگ استفاده می‌کنند.

 رب گوجه فرنگی هم از قاعده تورم مستثنا نیست و به همین خاطر است که حتی خرید رب‌های کیلویی فله هم کمک چندانی به کاهش هزینه‌های تمام شده قیمه‌های نذری نمی‌کند تا جایی که به اعتقاد عبدالمحمدی، قیمت انواع رب گوجه فرنگی در مقایسه با سال گذشته تا 20 درصد افزایش پیدا کرده است.

سیب‌زمینی، پیاز و لیمو امانی
این روزها دیگر همه جا وقتی بحث گرانی گل می‌اندازد اول پای سیب‌زمینی و پیاز به میان می‌آید. قیمت سیب‌زمینی در روزهای اخیر در فاصله 380 تا 450 تومان برای هر کیلو متغیر است و پیاز هم با تفاوت ناچیزی از این رقم به فروش می‌رسد. نذری‌پزان هم به خوبی می‌دانند که برای ترشی غذاهایشان به واسطه لیمو امانی، باید چیزی در حدود شش تا هفت هزار تومان برای هر کیلو بپردازند.

زعفران و لپه
طعم خوش قیمه را همیشه با زعفران‌های خوش رنگ خراسان به یاد داریم؛ همان که مصرف کمش را به حذف آن از غذاهای لذیذ و دوست داشتنی ترجیح می‌دهیم، اما گویی این زعفران‌های ساییده شده، قرار است بیشترین شگفتی را در افزایش قیمت‌ها به وجود بیاورند. این روزها زعفران مثقالی 3500 تا 4500 تومان در بازار به فروش می‌رسد که این قیمت نسبت به سال گذشته حدود 50 درصد افزایش داشته است.

 این اتفاق، کوچک‌ترین بخش قیمه را هم بی‌نصیب نگذاشته است. قیمت لپه که از کیلویی 1450 تا 1940 تومان متفاوت است، در مقایسه با سال قبل نزدیک به 9 تا 10 درصد افزایش پیدا کرده است.

«شب‌های اول جمعیت مهمان هیات به 40 یا 50 نفر می‌رسد، اما هرچه به روزهای پایانی دهه اول محرم نزدیک می‌شویم، بر تعداد این عزاداران اضافه می‌شود تا جایی که در شب عاشورا، ممکن است این رقم به 4000 نفر هم برسد.»

این را یکی از خادمان امام حسین(ع) می‌گوید و ادامه می‌دهد: «براساس تخمین‌ها، هر کیلو برنج برای هفت نفر کافی است و هر پرس پلو با 100 گرم خورش قیمه، طعم بهتری به خود می‌گیرد.»

چرتکه و حساب و کتاب ندارد؛ به هر حال وقتی مخارج، آن قدر بالاست که نذری خانواده‌ها به شکل مواد اولیه به هیات‌ها هدیه می‌شوند، دانستن چند و چون این قیمت‌ها بیشتر به کار می‌آید.