قرار گرفتن این استان در کمربند خشک زمین و کمبود بارندگی متوسط سالانه و همچنین گرمای بسیار شدید هوا در این استان که به گفته کارشناسان هواشناسی استان یزد، طی 48سال گذشته بی‌سابقه بوده، باعث خشکسالی شده و عرصه را هر چه بیشتر بر مردم کویرنشین یزد تنگ کرده است. به هر حال فصل تابستان با این وضعیت به پایان رسید و چشم‌ها به آسمان است تا در فصل‌های پاییز و زمستان سال‌جاری رحمت الهی بر این منطقه کشور ببارد.
براساس تحلیل آمار ایستگاه‌های هواشناسی سطح استان یزد، متوسط بارندگی این استان در سال آبی 90-89، 57/1میلی‌متر بوده که نسبت به متوسط دوره آماری (102/8میلی‌متر) 44درصد و نسبت به سال قبل (84/8میلی‌متر) معادل 33درصد کاهش نشان می‌دهد.
میزان روان‌آب در سال آبی جاری حدود 7میلیون مترمکعب بوده که نسبت به متوسط سالانه 92درصد کاهش داشته است.
براین اساس در پایگاه خبری وزارت نیرو، استان یزد به‌عنوان یکی ازکم‌بارش‌ترین استان‌های کشور اعلام شده است.
علاوه براین در اثر خشکسالی‌های متوالی در چند سال گذشته سطح آب زیرزمینی در دشت‌های مهم استان افت شدیدی داشته به‌طوری که در سال آبی 89-88 دشت ابرکوه 0/59، مروست 0/50، هرات 0/47، چاهک شهریاری1/20، بهاباد 0/46، یزد- اردکان 0/45 و بهادران 0/68متر افت داشته و کسری مخزن کل استان معادل 327میلیون مترمکعب است. این درحالی است که روند خشکسالی در چندین سال گذشته بر شدت کم‌آبی در مناطق گوناگون استان افزوده است، به‌طوری که برای تأمین آب‌شرب و بهداشت، ساکنان برخی شهرها و اکثر روستاها با مشکل مواجه بوده‌اند.
راعی، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان یزد در آخرین روز خرداد امسال در این خصوص اعلام کرده بود: در طول سال 3200میلی‌متر از نزولات جوی به‌دلیل کویری بودن استان تبخیر می‌شود.
او با اشاره به اینکه استان یزد 27محدوده مطالعاتی دارد که 16محدوده آن ممنوعه و ممنوعه بحرانی است، اضافه کرد: 11مورد از این محدوده‌ها آزاد است که مربوط به مناطق کویری شده و آب شور، لب شور و ابرشور هستند. راعی خاطرنشان کرد: نتیجه برداشت‌های بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی 100 تا 250میلیون مترمکعب در سال بیلان منفی است که این یک زنگ خطر به‌حساب می‌آید.
وی به طرح انتقال آب از خلیج‌فارس به استان یزد اشاره کرد و گفت: مطالعات اولیه این پروژه مهم انجام شده است. همچنین اکنون 320حلقه چاه کشاورزی در این استان وجود دارد که 300حلقه آن از سابقه 20ساله برخوردار هستند و علت اینکه برخی از آنها پروانه ندارند، نداشتن زمین است.
علی اسلامی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان یزد نیز درباره مشکل کم‌آبی در استان یزد، گفت: اگر مردم صرفه‌جویی نکنند قطعا طی 2 تا 3سال آینده با بحران کم‌آبی روبه‌رو خواهیم بود. این در حالی است که شهروندان از عمق فاجعه کم‌آبی خبر ندارند.
اسلامی با بیان اینکه اکثر شهرهای استان یزد با مشکل آب مواجه هستند، افزود: 50درصد آب مصرفی شهروندان یزد از طریق آب انتقالی تأمین می‌شود و اگر فقط متکی به منابع آب داخل استان باشیم غیر از چند شهر، مابقی با مشکل کم آبی روبه‌رو هستند که شهر یزد در این زمینه از همه شهرستان‌ها وضعیت حادتری دارد.
به گفته اسلامی هر چه سطح آب‌های زیرزمینی پایین‌تر برود کیفیت آب هم کاهش می‌یابد. وی با بیان اینکه 45درصد شهر یزد زیر پوشش شبکه‌های آب و فاضلاب استان است، افزود: میزان پرت آب استان 19/5درصد است و استان یزد از نظر کمترین پرت پس از قزوین مقام دوم کشور را داراست که این میزان هم با اصلاح شبکه‌های آب تا 15درصد قابل کاهش است.
523روستا در کام خشکسالی
محمدرضا حاتمی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی استان یزد نیز تعداد روستاهای تحت ثاتیر خشکسالی استان را 523 روستا از مجموع 1392روستای استان یزد بیان کرد و گفت: در تابستان گذشته انتقال آب شرب و بهداشتی 300روستای استان از طریق تانکرهای آبرسانی سیار انجام شد.
باغ‌های یزد انبار هیزم شده اند
مدیرکل مدیریت بحران استان یزد با اشاره به بحران عظیم خشکسالی در استان گفت: امسال خشکسالی در استان یزد به سخت‌ترین ناهنجاری آب و هوایی در نیم قرن اخیر تبدیل شده است.
وی گفت: هم‌اکنون به‌دلیل خشکسالی، موریانه‌ها به جان درختان باغ‌های شهرستان‌های این استان افتاده‌اند.
غلامرضا برزگری ادامه داد: از طرفی در بهار سال90 در بیشتر روز‌های اردیبهشت‌ماه و خرداد‌ماه، دمای استان بالای 35درجه بوده و در تیرماه حتی به بالای 45درجه نیز رسید. وی با بیان اینکه در 16سال اخیر تنها 2سال‌ترسالی به معنای واقعی رخ داده و 14سال خشکسالی حاکم بوده یا بارندگی نزدیک به نرمال نتوانسته اثرات خشکسالی سال‌های قبل را جبران کند، افزود: استان یزد هم اکنون با یک دوره خشکسالی بسیار شدید با تداوم بی‌سابقه در 50سال اخیر روبه‌رو است.
برزگری یادآور شد: خشکسالی‌های پیاپی هواشناختی به خشکسالی شدید هیدرولوژیک، کشاورزی و اقتصادی اجتماعی منجر شده است و تنها استان یزد در بین استان‌های کشور وضعیت بحرانی داشته و با توجه به تکرار و استمرار این روند در چندین سال گذشته، موضوع تأمین آب آشامیدنی و بهداشتی روستاها، بسیار نگران‌کننده است. همچنین اگر اعتبارات لازم زودتر برای برطرف شدن خشکسالی پرداخت می‌شد، می‌توانستیم برنامه‌های بهتری را انجام دهیم، این اتفاق همانند این است که نوشدارو بعد از مرگ سهراب برسد.
وی در پاسخ به سؤال خبرنگار همشهری در خصوص بارور کردن ابر‌ها برای ایجاد باران در آسمان‌های این استان، گفت: به‌دلیل اینکه استان یزد در مرکز کشور قرار داشته و فاصله زیادی با دریا دارد، ابر‌هایی که به این استان می‌آیند دیگر توان بارندگی را ندارند که بشود آنها را بارور کرد.
برزگری در پاسخ به سؤال دیگر خبرنگار ما درباره پروژه‌های انتقال آب از استان‌های همجوار یزد، گفت: این نوع پروژه‌ها زمان زیادی می‌برد و باید در حال حاضر اقدام به اجرای پروژه‌ها کوتاه‌مدت کرد.
مدیرکل مدیریت بحران استان یزد اضافه کرد: در این بین بسیاری از باغ‌های این روستاها با درختان بادام و گردو با بیش از 70سال سن به خرمن‌هایی از هیزم تبدیل شده اند. درختانی که روزگاری مخارج سالانه کشاورزان و باغداران از محصول آنها تأمین می‌شد، به علت خشکسالی‌های پی‌در‌پی در 8سال اخیر به کلی خشک شده و بنیان اقتصادی خانواده روستایی را از هم گسسته است.
برزگری با اشاره به محدودیت شدید منابع آبی در یزد به ویژه پس از خشکسالی‌های اخیر گفت: در حالی که ورودی آب به سفره‌های زیرزمینی استان 1223میلیون متر مکعب در سال‌های نرمال است، میزان برداشت از سفره‌ها 1548میلیون مترمکعب است که بیلان منفی 300میلیون مترمکعبی برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی برای حوضه‌های آبی استان فاجعه‌بار است.
در همین حال محمدرضا فلاح‌زاده، استاندار یزد در نشست مطبوعاتی اخیر خود در پاسخ به سؤالی در مورد میزان خسارت وارد شده از خشکسالی به استان یزد اظهار داشت: خشکسالی امسال 620میلیارد تومان خسارت به استان یزد وارد کرده است.
حفر غیر کارشناسی چاه
ابوالقاسم پرهان، نماینده کشاورزان شهرستان ابرکوه گفت: مشکلات امروز ما ناشی از حفر غیرکارشناسانه دیروز چاه‌هاست. وی آموزش کشاورزان برای فرهنگ‌سازی مصرف بهینه آب را ضروری دانست و افزود: با قانون و هدفمند کردن برداشت از آب این آموزش امکان‌پذیر خواهد بود.
حجت‌الاسلام محمدعلی ملاحسینی، امام جمعه شهرستان بهاباد اهمیت و نقش آب در حیات موجودات را از دیدگاه قرآن مورد بررسی قرارداد و گفت: در قرآن کریم 63آیه در مورد آب وجود دارد که در آنها به این موضوع که آب مایه حیات همه جانداران است، تأکید شده است.
وی گفت: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی فعالیت‌های انجام شده در زمینه آب، بیشتر به تولید و عرضه آب معطوف و به مدیریت مصرف کمتر پرداخته شده است و اگر در این مورد برنامه‌ریزی صورت نگیرد با بحران آب مواجه خواهیم شد.
محمدحسین جویا، کارشناس ارشد آب‌شناسی نیز با تشریح وضعیت جغرافیایی و اقلیمی شهرستان بهاباد نیز توصیه‌هایی را به کشاورزان یادآور شد: انتقال آب برای کشاورزی کاری غیر اقتصادی است و باید منابع موجود با مدیریت صحیح حفظ شود.
وی از کشاورزان خواست تا با استفاده از طرح‌های نوین آبیاری تحت فشار و قطره‌ای، توسعه کشت گلخانه‌ای و لوله‌گذاری چاه‌ها، منابع آب را به نوعی مناسب مدیریت کنند.
