پروژه "ایران جهانی در یک مرز" با همکاری موسسه طبیعت ، جمعیت زنان مبازره با‌آلودگی محیط زیست و UNDP انجام شده است.
خانم دکتر ویکتوریا جمالی مسئول هماهنگی پروژه با اشاره به اینکه پروژه ایران جهانی در یک مرز کار جدیدی نیست گفت: در ایران منابع مستند تصویر برداری شده از طبیعت وجود ندارد. به همین دلیل برای تجهیز مراکز آموزشی به مدارک تصویری از طبیعت پروژه 12 ساله‌ای طراحی شد.
فاز اول این پروژه 3 سال به طول انجامید و در طول این مدت با وجود قول‌های مساعدت مسئولان سازمان محیط زیست ، سازمان جنگلها و مراتع ، دانشگاه‌ها و استانداری‌ها نتوانستیم هیچ گونه مشارکت مالی آنها را دریافت کنیم .
وی در ادامه گفت: در فاز اول این پروژه تلاش شد مناطقی انتخاب شود تا همه ویژگی های ایران را در خود داشته باشد. بنابر‌این مناطق خشک و بیابانی خار و توران، مناطق جنگلی خوش ییلاق و پارک ملی گلستان و منطقه حاشیه خزری میانکاله انتخاب شد.
وی با ارائه گزارشی از زمانبندی فیلم‌برداری از مناطق ذکر شده گفت: در این پروژه سعی شده تا بر تنوع اقلیمی ، فرهنگی ، پوشش گیاهی و جانوری ، دیرینه شناسی و اکو مورفولوژی تاکید شود. اخذ مجوز ورود به مناطق خار و توران خوش ییلاق یک سال به طول انجامیدو با وجود تمام تلاش‌های صورت گرفته امکان فیلم برداری هوایی میسر نشد.
در استان گلستان مراحل انجام پروژه به دلیل همکاری مدیر کل وقت راحت‌تر از سمنان بود تا جایی که تا زمان انجام مراحل اداری صدور مجوز توانستیم کار فیلم برداری را شروع کنیم.
وی با اشاره به اینکه پناهگاه میانکاله یک ذخیره‌گاه با ارزش است گفت: با توجه به فعالیت‌های صنعتی که اخیرا باعث تخریب محیط زیست منطقه شده‌است ، تصویربرداری از تنوع اقلیمی، قومی، فرهنگی و... اهمیت فراوانی دارد. این پروژه سندی است برای قضاوت آیندگان.
دکتر جمالی در مورد شاخص های روستاهای مورد بررسی در فاز اول پروژه ایران جهانی در یک مرز گفت: جمعیت، امکانات زیر ساختی، شرایط قومی، موقعیت مکانی و جغرافیای ملاک انتخاب روستاها است.
وی گفت: به دلیل امکانات اندک مالی پروژه سعی شده است تا از همکاری جامعه محلی بیشتر استفاده شود. در این بین موافقتنامه‌هایی با دانشگاههای شاهرود سمنان، تهران و سازمان میراث فرهنگی امضا شد اما هیچ کدام به نتیجه نرسید.
وی در ادامه به ارائه گزارشی از دانش بومی مناطق مورد بررسی در فاز اول پرداخت و گفت: هر آنچه از میراث گذشتگان که در رفع مشکلات توسعه‌ای امروز به کار آید، دانش بومی است.
دکتر ویکتوریا جمالی در مورد نقش دانش بومی در توسعه پایدار روستایی گفت: در تمام مناطق تحت بررسی گنجینه‌هایی از دانش سنتی وجود دارد و لازم است این دانش به جای مانده از گذشته قبل از فراموشی ثبت شود. در پروژه ایران جهانی در یک مرز سعی شده تا به جمع‌آوری این دانش نیز پرداخته شود. برای همین منظور دو روستای واقه شده در جاده ابریشم انتخاب شد.
وی افزود: با انجام این بخش از پروژه مشخص شد چگونه می‌توان با آموزش صحیح روستائیان علاوه بر ایجاد شغل محیط زیست را نیز محافظت کرد.
در ادامه مستند "توران دست‌پرورد خورشید سوزان" که بخشی از پروژه ایران جهانی در یک مرز است، به نمایش گذاشته شد.
صدای گرم و خوش محمد اینانلو به همراه موسیقی دلنشین شب سکوت کویر علاقه‌مندان محیط ریست ایران را به خاطره لطافت جاده ابریشم سپرد.
"منطقه محافظت شده و پارک ملی توران در استان سمنان محل برخورد دو قاره است. دیده شدن حیواناتی که اکنون در فلات ایران زیست نمی‌کنند چیز عجیبی نیست. دانشمندان ثابت کرده اند زمانی فیل و زرافه هم در ایران زندگی می‌کردند. توران با بیش از یک میلیون و هزار هکتار مساحت دومین "ذخیره‌گاه زیست سپهری" جهان است. آخرین یادمان‌هایی که از نسلهای گذشته به ما رسیده ما نیز باستی سالم و کامل به نسلهای آینده بسپاریم؛ به خصوص گونه هایی که به خاطر خود خواهی نسل بشر در خطر انقراض است.
آنها موجودات بی‌پناهی هستند که خود را در وسعت بخشنده توران یافته‌اند و یا در احتمال باقی مانده عطوفت انسانی.
در اسطوره‌ها نیز از توران بسیار یاد شده است. فریدون هنگام پیری امپراطوری خود را به سه بخش تقسیم کرد. مغرب را به سلم، مشرق را به تور و ایران را به ایرج بخشید.
طی کردن هزاران سال در تاریخ برای رسیدن از خیال و افسانه و اسطوره به تاریخ کار ساده‌ای نیست. آنچه که در دوره‌های تاریخی مسلم است، گذر راه ابریشم از توران است. راهی که شرقی‌ترین تمدن ها را به غربی‌ترین تمدنها در سه هزار سال قبل متصل می‌کند آن هم به بهانه یکی از لطیف‌ترین آفریده‌‌های خداوند ؛ ابریشم.
راههای کاروان‌روی بسیار و کاروانسراهای زیادی توران را از اسطوره به تاریخ می‌آورد.
تمامی نشانه های تاریخی ، نشان زیست دیرین انسان در توران دارد. طبیعت قوی توران انسان را تا کنون در خود پایبند کرده است چون همه چیز دارد.
با وجود بی‌رحمی‌های طبیعت و انسان توران طبیعتی بسیار ثروتمند دارد. به همین دلیل اواخر قرن 20 و اوایل 21 توران یکی از سرزمین های برگزیده ذخیره‌گاه‌های محیط زیست ملی و جهانی نام گرفته‌است.
بی هیچ تردید منطقه توران زیستگاه دو گونه در حال انقراض است. توران آخرین پناهگاه گورخر و یوز پلنگ آسیایی است. بیشترین گروه گورخر های آسیایی در ایران و در اعماق کویرهای توران زیست می‌کنند.
گونه دیگر مینیاتور طبیعت، یوزپلنگ آسیایی است که او نیز اعماق کویر را برگزیده است. به جز این گونه‌ها گونه های دیگری نیز ذخیره‌گاه توران زا تشکیل می‌دهد.
توران از دیر باز برای انسان وسوسه انگیز بوده است .ابتدا برای کاروانیان و بعد شکارچیان و در آخر برای شکارچیان.
پشت این کوه‌ها و نمکزارها و دشت‌ها چیست . همه می‌خواهند بدانند اما از گم شدن تشنگی و آفتاب سوزان هراس دارند. برخی نیز چون محیط‌بانان تا حاشیه کویر رفتهاند. مردانی که زندگی خود را در کفه سبک‌تر ترازو قرار داده‌اند. ما نیز. هر که طاووس خواهد جور هندوستان کشد. نکند دون کیشوت شده‌ایم و سرانجام از پره‌های آسیاب آویزان شویم. توران بزرگ اتومبیل قدیمی و چند نیمه دیوانه.
ابتدا که پروژه را شروع کردیم می دانستیم مشکلات زیادی خواهیم داشت. چرا که حداقل تجربه 30 ساله از خود داشتیم. یادداشت‌ها و خاطرات دیگران راهم خوانده بودیم..."
این بخشی از مطالبی است که در فیلم "توران دست‌پرورد خورشید سوزان" از پروژه ایران جهانی در یک مرز به صورت نریشن خوانده شد.
محمد علی اینانلو پس از اکران فیلم خود گفت: فیلمی که دیدید خلاصه‌ای از تاریخچه توران و جانوران این منطقه است. در قسمتهای بعدی به صورت مفصل به آنها پرداخته خواهد شد. کل پروژه ساختار فیلمهای مستند را دارد. بخشی از مونتاژ فاز اول باقی مانده است که تا پایان سال به اتمام خواهد رسید.
وی در مورد علت شروع پروژه ایران جهانی در یک مرز گفت: زمانی ته چندان دور یکی از شیخ نشینان عرب میهمان ما بود . از طبیعت ایران بسیار لذت برده بود .صندوقی بزرگ از بهترین فیلم ها و عکسهای مستند در مورد طبیعت امارات برای من به هدیه فرستاد. این در حالی است که امارات در مقایسه با ایران آننان طبیعتی ندارد.
از آن یک وجب جا آنقدر آثار ارزشمند چاپ شده بود که به من بر خورد که سالهاست در ایران با طبیعت زندگی می‌کنم. ما در این جا حتا یک آرشیو کوچک در خود سازمان محافظت از محیط زیست نداریم. به جز اطلس مناطق حفاظت شده ایران که هفته پیش به چاپ رسیده است تنها یک سی دی، تنوع زیستی ایران را نشان می داد و شامل پلنگ و یوز آفریقایی و چند قورباغه می‌شد.
وی با گلایه از مسئولان به خاطر حمایت نکرده از پروژه بر خلاف وعده های همیشگی گفت: مقداری از پول پروژه توسط سازمان ملل و معادل آن از پول شخصی هزینه شد. پروژه ایران جهانی در یک مرز در نهایت متعلق به پدیدآورندگان آن است.
در ادامه خانم دکتر ملاح مدیر عامل جمعیت زنان مبارز با آلودگی محیط زیست با ابراز نارضاتی از اینکه رفتارمان با طبیعت در جهت نابودی آن است، گفت: ایران در جایی قرار گرفته است که چهار فصل را تجربه می کند. از لحاظ جغرافیایی انواع اقلیم ها در مرز‌های ایران جای دارند. در پروژه سعی شده تا تمام این تنوع به تصویر کشیده شود. همچنین سعی شده تمام جاذبه های مختلف ایران برای حاضران و آیندگان به یادگار گذاشته شود. تا به این وسیله به آنها بگویند دلیل پیدایش فرهنگ عظیم سرزمین همین جاذبه ها است.
وی در ادامه گفت: نسل گذشته ما تا جایی که امکان داشته در تخریب جنگلها و مراتع کوشیده اند و صاحبان قدرت به مردم این اجازه را می‌دانند که هر کس هر مقدار زمین را بی درخت کند مالک آن خواهد بود. این دستور نادرست بخش عظیمی از جنگلها را از بین برده است. در دوره ما صد بار بدتر از گذشته به جنگل ها آسیب وارد شده است و هکتارها اموال عمومی به صورت حیرت‌انگیز از بین رفته است. جنگلها از بین می‌رود و حیوانات هم در معرض نابودی غیر مسئولانه قرار گرفته‌اند.
او ابراز امیدواری کرد که مسئولان به اهمیت منابع طبیعی و برنامه ماندگار ایران جهانی در یک مرز توجه کنند.
در پایان لاله دارایی نماینده UNDP گزارشی کوتاه از روند پروژه ارائه کرد.
تصویرهای دیدنی از مناطق حفاظت شده و پارک ملی « توران » در شاهرود استان سمنان ، پناهگاه حیات وحش خوش ییلاق در شاهرود استان سمنان، پارک ملی گلستان در استان گلستان ،پناهگاه حیات وحش میانکاله در استان مازندران دوشنبه شانزدهم بهمن‌ماه در تالار ناصری خانه‌ی هنرمندان ایران نمایش داده شد.
