فیلم شهرستان فیلمی بود که مخاطب اصلی‌اش را در خارج از پایتخت جست‌وجو می‌کرد، اغلب قصه ساده‌ای را روایت می‌کرد و با پرهیز از پیچیدگی‌های مفهومی و ساختاری بیشتر در ژانر اکشن تعریف می‌شد.
این نوع فیلم‌ها در دهه 60 با توجه به سیاست‌های وقت مدیران سینما با سختگیری در تهران به نمایش در می‌آمدند ولی در شهرستان‌ها اوضاع کاملا متفاوت بود. بارها پیش آمد فیلمی که در تهران در رده‌های پایین جدول گیشه قرار گرفته بود در شهرستان‌ها با استقبال گسترده مخاطبان مواجه می‌شد.
سال‌ها گذشت، زمانه عوض شد. رسانه‌های رقیب به میدان آمدند. سالن‌ها فرسوده‌تر از پیش شدند و دیگر فیلمی هم برای مخاطب شهرستانی ساخته نشد.
قصه اکران شهرستان‌ها از اینجا پرغصه شد و به تدریج کار به جایی رسید که دیگر تهیه‌کنندگان روی فروش شهرستان، حساب چندانی باز نکردند؛ تهیه‌کنندگانی که این روزها روی فروش رایت ویدئویی فیلم‌هایشان به مراتب بیشتر از اکران خارج از تهران حساسیت دارند. دلیلش هم کاملا واضح است، امکان بازگشت سرمایه از راه اکران شهرستان آن قدر ضعیف و از سوی دیگر پردردسر شده که خیلی‌ها ترجیح می‌دهند سری را که درد نمی‌‌کند دستمال نبندند.
نادیده گرفته‌شدن ذائقه تماشاگر
سیروس تسلیمی در رابطه با وضعیت بحرانی اکران شهرستان‌ها به خبرنگار همشهری گفت: در حال حاضر اکران شهرستان وجود ندارد، چرا که الان به جز چند شهر بزرگ مانند مشهد، اصفهان، رشت، شیراز و گاهی هم اهواز بقیه شهرها فروش پایینی دارند؛ به‌طوری که با توجه به حذف یارانه‌ها کپی یک فیلم حدود یک‌میلیون‌و500هزار تومان هزینه دارد، هزینه عکسها و پوسترهایی که برای سردر سینماها باید چاپ شود را نیز باید درنظر گرفت. این هزینه‌های سنگین باعث می‌شود که سینماها توان برگشت آن را نداشته باشند، چرا که اکثر فیلم‌ها ضعیف هستند و در سینماهای بزرگ اکران شده یا طول مدت اکرانشان گذشته است و در چنین شرایطی است که در شهرستان‌ها به اکران در میآیند.
این پخش‌کننده افزود: با ادامه شرایط نامناسب نمایش، سالن‌های فرسوده و فیلمهایی با محتوای ضعیف، ظرف سال‌های آینده شاهد خواهیم بود که دیگر سینمایی وجود ندارد. در شهرستان‌ها هم با توجه به اینکه برای اکثر سینماها مخاطب وجود ندارد و از نظر محیطی این سالن‌ها در مناطق خوب واقع شدهاند، سینماداران ترجیح می‌دهند که سالن‌ها را تخریب و تبدیل به پاساژهای لوکس کنند.
وی ادامه داد: وضعیت ایران خاص است، چرا که فیلمی در تهران و در چند سالن و حتی در بعضی مواقع با سئانسهای محدود اکران می‌شود، فروش‌اش از کل شهرستان‌های ایران هم بیشتر می‌شود، هر چند که 15 درصد جمعیت ایران در تهران و اطراف آن متمرکز شدهاند اما باز‌هم این تفاوت فروش چشمگیر است؛ به‌طوری که چند سالن تهران 3-2برابر کلیه مراکز استان‌ها میفروشد. در چند سال گذشته شنیده می‌شد که اکثر مخاطبان شهرستان خصوصا شهرهای جنوبی خواهان فیلمهایی با موضوع اکشن هستند. تفاوت ذائقه تماشاگر در شهرها متفاوت است. اما در حال حاضر سینمایی وجود ندارد که بخواهیم از نظر ژانر تقسیم‌بندی کنیم.
تعداد کم فیلم و سالن‌های محدود مزید بر علت هستند. گاهی فیلمهای خوب هم فروش واقعی در شهرستان ندارند و سریع از پرده برداشته میشوند، چرا که پخشکنندگان به‌دنبال این هستند که فیلمهای جدید را اکران کنند، در چنین شرایطی فیلم‌ها با‌هم برخورد میکنند. این تهیهکننده در پایان یادآور شد: برای سینما نقشه راهی وجود ندارد که بخواهیم از نقطهای به نقطه دیگر برویم. سینمای ما مانند یک آینه شکسته است که در کنار هم نمیتواند قرار گیرد. هر شخص در یک تکه از این آینه به مسائل مینگرد، پس در چنین شرایطی نمیتوان راه برون رفتی پیدا و آن را عملیاتی کرد. در تهران هم فقط تعداد محدودی فیلم وجود دارد که چراغ سینماها را روشن نگه داشته است.
شرایط نامطلوب سالن‌های سینما
سیدجمال ساداتیان نیز در این باره گفت: بررسی این مسئله نیاز به اطلاعات کافی و تحقیقات میدانی و کارشناسی دارد، اما آنچه از ظواهر امر پیداست بیانگر این است که عدم‌جذابیت موضوعات، شرایط نامطلوب و غیراستاندارد سالن‌های نمایشی و همچنین توزیع CD قاچاق فیلم‌ها با قیمت نازل، بر این امر تاثیرگذار هستند. همه این شرایط در کنار هم باعث عدم‌استقبال مردم از فیلم‌ها می‌شود، اما در بعضی موارد موضوع تازه و قصه خوب باعث می‌شود که مخاطب این موارد را درنظر نگیرد و به تماشای فیلم دلخواه خود برود. وی افزود: در چند سال اخیر فیلمهایی توسط سازندگان، منطبق با ذائقه تماشاگر شهرستان تولید می‌شد اما با توجه به عوامل نامطلوب حاکم مدتی‌است این مسئله به فراموشی سپرده شده است.
ساداتیان یادآور شد: برای جلوگیری از این امر و بهبود وضعیت، بهترین راهکار ساخت فیلم با مضمونی مناسب است و همینطور همخوانی فیلم‌ها و سالن‌ها با استانداردهای جهانی می‌تواند مفید واقع شود. وزارت ارشاد نیز می‌تواند با اعمال سیاست‌های خاص، تولیدات را متنوع کرده و دولت هم با در اختیار قرار دادن تسهیلات مادی به بخش خصوصی آنها را راغب به تولیدات مناسب با اوضاع و احوال شهرستان کند و در نهایت نیروی انتظامی و قوه قضاییه با توزیع غیرمتعارف و غیرقانونی فیلم‌ها برخورد کنند.
