برخی آمارها و گزارش‌های تهیه شده در نهادهای درگیر چرخه تجاری ایران تأیید می‌کند غالب کالاهای موجود در بازار و بخش عمده‌ای از کالاهای موجود در گمرکات کشور یا در حال ترخیص در نیمه ابتدایی امسال با نرخ ارز مرجع ثبت سفارش شده، اما اکنون به‌دلیل ضعف نهادهای نظارتی و عدم‌کارایی نظام قیمت‌گذاری، این کالاها با نرخ ارز آزاد در سطح بازار عرضه می‌شود.
پیش از این محمود بهمنی، رئیس‌کل بانک مرکزی با تأیید واردات بخش زیادی از کالاهای اساسی با نرخ ارز مرجع خواستار نظارت بر نحوه قیمت‌گذاری و عرضه آن شده بود. دیروز هم عباس معمارنژاد رئیس‌کل گمرک ایران در پاسخ به پرسش خبرنگار همشهری، با تأکید بر واردات 95درصدی کالاهای اساسی و نهاده‌های دامی به کشور با نرخ ارز مرجع نسبت به رانت شدید در نتیجه ارز چند نرخی در کشور هشدار داد.
او با اشاره به اینکه پیش از این هم بانک مرکزی، هم گمرک و هم وزارت صنعت، معدن و تجارت واردات کالاهای اساسی با نرخ ارز مرجع و عرضه آن با نرخ ارز آزاد در بازار را تأیید کرده بودند، افزود: اینکه چه میزان کالا با نرخ ارز مرجع یا مبادله‌ای ثبت سفارش و وارد کشور و با نرخ ارز آزاد فروخته می‌شود، باید بانک مرکزی اعلام کند. معاون وزیر اقتصاد گفت: ما در مقطعی متوجه شدیم کالاهای اساسی با نرخ ارز مرجع وارد و با ارز آزاد صادر می‌شود که بلافاصله زنگ خطر را به صدا درآوردیم تا اینکه در 18مهرماه دولت در مصوبه‌ای اعلام کرد صادرات کالاهایی که با نرخ ارز مرجع وارد و صادر می‌شود، ممنوع خواهد بود و کالاهایی که در تولید آنها از ارز مرجع استفاده می‌شود،
برای صادرات باید مابه‌التفاوت نرخ ارز گرفته شود. رئیس‌کل گمرک کشور در پاسخ به این سؤال که رانت ارزی ناشی از واردات کالا با نرخ ارز مرجع یا مبادله‌ای و عرضه آن در بازار داخلی با ارز آزاد ناشی از چیست؟ اظهار کرد: واقعیت این است که یکی از پیامدهای گریزناپذیر چندنرخی‌شدن نرخ ارز، ایجاد رانت است و از وزرای اقتصاد و صنعت و معدن خواسته‌ایم که به سمت ارز چند نرخی حرکت کنیم. او تصریح کرد: چند نرخی شدن ارز باعث شده تا در گمرک پدیده‌ای به نام بیش‌اظهاری برای دریافت ارز بیشتر شکل گیرد درحالی‌که پیش از این کم اظهاری صورت می‌گرفت. معمارنژاد یادآور شد:
اینکه چرا کالا با نرخ ارز مرجع یا مبادله‌ای وارد و با نرخ آزاد فروخته می‌شود، در حیطه مسئولیت وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، سازمان تعزیرات حکومتی و سایر نهادهای نظارتی است و آنها باید پاسخگو باشند. معمارنژاد هشدار داد با افزایش شکاف نرخ ارز مبادله‌ای و بازار آزاد، تقاضا برای ارز مبادله‌ای و برخورداری از رانت ارزی تشدید خواهد شد و امیدواریم با راه‌اندازی کامل پرتال ارزی از شنبه آینده و قرار گرفتن اطلاعات دقیق شرکت‌های واردکننده کالا با نرخ ارز مبادله‌ای نهادهای نظارتی دقیق‌تر بر وضعیت قیمت‌گذاری و عرضه آن در بازار نظارت کنند.
او گفت: در این پورتال کلیه مراحل واردات از ثبت سفارش کالا، گشایش اعتبار و ترخیص کالا به شکل الکترونیکی و ارتباط با بانک‌های اطلاعاتی وزارت صنعت، بانک مرکزی، بانک‌های عامل و گمرک شکل خواهد گرفت. معمارنژاد همچنین از جلوگیری برای جعل اسناد در حوزه تجارت خارجی و همچنین جعل ثبت‌سفارش و تخلف در تسویه در بانک‌ها خبر داد و بیان داشت: نسخه جدید برنامه گمرک برای حمایت از تولید ملی به اجرا گذاشته شده است.
