به همين دليل هم اهميت زيادي دارد كه با كمك‌هاي اوليه درباره مسموميت‌ها آشنا باشيد. مسموميت غذايي شايع‌تر از آن است كه كسي تجربه‌اش نكرده باشد. متهم اصلي اين مشكل هم ميكروب‌هايي هستند كه در شرايط نامناسب نگهداري مواد غذايي، فرصت جولان پيدا مي‌كنند. البته گاهي وجود مواد شيميايي در غذا، مثل فلزات سنگين و آفت‌كش‌ها و كودهاي شيميايي، عامل ايجاد مسموميت مي‌شود. مواد غذايي‌اي كه داراي سرب، آرسنيك، جيوه و كادميوم هستند مي‌توانند بد‌ترين مسموميت‌ها را ايجاد كنند اما چون معمولا عوارض آنها تدريجي نمودار مي‌شود، نيازي به كمك‌هاي اوليه ندارند.
- انواع مسموميت چيست؟
مسموميت‌ها فقط با خوردن غذاهاي ناسالم به‌وجود نمي‌آيند. گاهي آنچه شما را مسموم مي‌كنند، داروها، گازها، مواد شيميايي يا حتي گياهان تزئيني منزلتان هستند.
- مسموميت دارويي
مسموميت‌هاي دارويي از خطرناك‌ترين مسموميت‌ها هستند كه مي‌توانند باعث مرگ شوند. اگر بيمار داروي اشتباهي مصرف كند، اگر دوز بيشتري از دارو را دريافت كند، اگر 2دارويي را كه با هم واكنش نشان مي‌دهند مصرف كند يا اگر به برخي داروها حساسيت داشته باشد، ممكن است دچار مسموميت دارويي شود. مصرف عمدي داروها به قصد خودكشي هم يكي از نمونه‌هاي مسموميت دارويي است كه بايد درباره آنها به سرعت واكنش نشان داد. در اين شرايط به اين ترتيب عمل كنيد:
با اورژانس تماس بگيريد، جنس، سن، سابقه بيماري، داروهاي مصرفي و علائم بيمار را بگوييد.
اگر فرد مسموم هوشيار است، او را وادار به استفراغ كنيد. اما اگر بيمار هوشيار نيست انگشت ته حلق او نيندازيد چون ممكن است موجب خفگي او شود.
- مسموميت با گازها
مسموميت با گازها اگرچه در زمستان شدت مي‌گيرد اما فقط مخصوص اين فصل نيست. سوخت ناقص اجاق گاز خانه يا نشت گاز از لوله‌ها و شلنگ‌هاي گاز هم مي‌تواند باعث مسموميت تنفسي شود. بيشتر مسموميت‌ها با گازها به‌خاطر نشت منواكسيدكربن صورت مي‌گيرد. منواكسيدكربن رنگ و بو ندارد و بر اثر سوختن ناقص سوخت‌هاي فسيلي ايجاد مي‌شود. تماس با اين گاز باعث سردرد، گيجي، وزوز گوش، خواب‌آلودگي، تهوع و استفراغ مي‌شود. نخستين اقدام در برخورد با فرد مسموم با گاز منواكسيدكربن، رساندن او به هواي آزاد است. در اين صورت حوله‌اي نمناك جلوي دهان و بيني خود بگيريد و وارد محيط شويد. فرد را سريع به هواي آزاد برسانيد و در و پنجره‌ها را باز كنيد.
- مسموميت با مواد شوينده
مواد شوينده هم به‌صورت خوراكي باعث مسموميت مي‌شوند و هم در صورت تنفس بخارات آنها. علائم اين نوع مسموميت شامل مشكل در دم و بازدم، خس‌خس سينه، سوزش مجاري تنفسي و گوارشي، سرگيجه، سرفه‌هاي مكرر، سردرد و تهوع است. براي درمان چنين مسموميتي به بيمار شير بخورانيد. البته در صورت مسموميت با مواد سوزاننده جامد (مانند پودرهاي شوينده) شير توصيه نمي‌شود و گاهي شست‌وشوي معده لازم است.
- مسموميت پوستي
گاهي اوقات مسموميت از طريق پوست اتفاق مي‌افتد. بعضي از مواد شيميايي مثل سموم آفت‌كش و مواد شيميايي، اسيد و قليا، مواد شوينده لكه‌‌بر، جرم‌بر و... بسيار قوي هستند و مي‌توانند باعث سوختگي پوست شوند. در صورت مواجه شدن با چنين مسموميتي، لباس‌ها و پوشش آلوده را درآوريد، پوست را با آب جاري به‌مدت ۱۰دقيقه شست‌وشو دهيد و بعد با آب و صابون بشوييد. سپس پوست را به خوبي آبكشي كنيد و با اورژانس تماس بگيريد. پزشك اورژانس مي‌تواند تعيين كند درمان اضافه‌تر نياز است يا خير.
- مسموميت كنسروي
بايد از مصرف كنسروهايي كه در قوطي آنها آثار فرورفتگي، برآمدگي، نشت و زنگ‌زدگي مشاهده مي‌كنيد خودداري كنيد. كنسروهاي فاسد سم خطرناكي توليد مي‌كنند كه مي‌تواند به سرعت باعث مرگ شود. اين سم بوتولينيوم نام دارد و به مسموميت ناشي از آن بوتوليسم گفته مي‌شود. علائم بوتوليسم شامل تاري‌ديد، افتادگي پلك، دوبيني، سختي بلع و تكلم است. درمان بوتوليسم طولاني و سخت است و بايد بيمار فوري به مراكز درماني منتقل شود.
- علائم مسموميت چيست؟
غذاهاي مسموم‌كننده گاهي با بو يا مزه ناخوشايند و يا حتي تغييرات ظاهريشان شناخته مي‌شوند. خوردن اين غذاها قبل از هر چيز سيستم گوارشي شما را تحت‌تأثير قرار مي‌دهند و معمولا علائم آن در مدت ۲۴ ساعت برطرف مي‌شوند اما گاهي عوارض آنها خطرناك و كشنده است. مثلا درمان نشدن اسهال مي‌تواند سبب از دست دادن آب و املاح بدن شده و ايست‌قلبي يا كما را در پي داشته باشد. علائم مسموميت با توجه به عامل ايجاد‌كننده آن، متفاوت است اما شايع‌ترين آنها عبارتند از: خواب‌آلودگي يا كما، شكم‌درد، استفراغ و اسهال، افزايش بزاق دهان، كوچك شدن مردمك چشم‌ها، سوختگي اطراف لب و دهان، گرفتگي عضلاني، تشنج، ريزش عرق و تندشدن تنفس، سرخ يا كبودشدن رنگ پوست و تاول‌هاي پوستي.
- چطور به مسموم كمك كنيم؟
قبل از هر كاري بررسي كنيد كه چه ماده‌اي باعث مسموميت شده است. اگر نشانه‌هايي از سوختگي اطراف دهان بود به‌احتمال زياد فرد با نوشيدن مواد شيميايي مثل سفيدكننده‌ها و جرم‌گير‌ها مسموم شده. خيلي سريع وارد عمل شويد و به آهستگي به بيمار يك ليوان شير بدهيد.
اگر بيمار استفراغ مي‌كند، سعي كنيد دهان وي را تميز كنيد و او را به پهلو برگردانيد تا محتويات استفراغ موجب خفگي نشود.
فرد مسموم را چه بيهوش باشد چه هوشيار، به شكم روي زمين بخوابانيد و به سرعت با اورژانس تماس بگيريد تا رسيدن اورژانس ظروفي را كه ماده سمي در آن بوده پيدا كرده يا داروها و موادي را كه فرد اخيرا آنها را مصرف كرده جمع كنيد تا به پزشك اورژانس نشان دهيد.
برخلاف تصور عموم، نبايد تلاش كنيد فرد مسموم استفراغ كند. اين كار ممكن است باعث خفگي او شود. استفراغ فقط درصورتي كه فرد كاملا هشيار است جواب مي‌دهد.
اگر بيمار هوشيار بود با مركز اطلاع‌رساني داروها و سموم به شماره ۱۴۹۰ يا اورژانس به شماره ۱۱۵، تماس گرفته و درباره اقدامات بعدي سؤال كنيد.
درست است كه شما مي‌خواهيد به فرد مسموم كمك كنيد اما بايد مراقب سلامتي خودتان هم باشيد. پس سعي نكنيد براي پيدا كردن ماده‌اي كه او را مسموم كرده، خودتان هم از غذا يا مايعي كه در نزديكي بيمار است بچشيد. اگر بيمار بيهوش شده قبل از دادن تنفس مصنوعي به او مطمئن شويد كه دهانش از مواد سمي پاك شده است.
- سم‌زداي خانگي كدام است؟
در مسموميت‌هاي خفيفي كه ممكن است با خوردن غذاهاي مانده دچارشان شويد، چند روش خانگي وجود دارد كه مي‌تواند به سم‌زدايي كمك كند.
شير: شير بهترين روش دفع مسموميت با فلزات سنگين است.
سير: سير يك سم‌زداي قوي است و خاصيت ضد‌باكتريايي، ضد‌ويروسي و ضد‌قارچ دارد. خوردن سيرخام به رفع آلودگي كمك كرده و سيستم ايمني بدن را تقويت مي‌كند. سير همچنين مي‌تواند مسموميت‌هاي ناشي از گوشت‌هاي خام يا فرآوري شده را درمان كند.
آبليمو: خوردن آب يك ليموي تازه در مراحل اول مسموميت مي‌تواند كمك‌كننده باشد اما اگر علائم ادامه پيدا كرد، حتما با پزشك مشورت كنيد.
- از مسموميت پيشگيري كنيد
مسموميت گاهي آثار ماندگاري دارد كه شايد مجبور باشيد همه عمر براي برطرف‌شدن آنها تحت درمان باشيد. با اين حساب پيشگيري از مسموميت اهميت بسيار بيشتري پيدا مي‌كند. براي پيشگيري از مسموم شدن اين توصيه‌ها را جدي بگيريد.
شرايط نگهداري غذاها را رعايت كنيد. حداكثر ۲ ساعت مجاز هستيد غذا را در فضايي خارج از يخچال نگه‌داريد و پس از آن فقط يك‌بار مجاز به گرم كردن غذا هستيد. اگر غذا را از يخچال بيرون آورديد يا مواد فريز شده را يخ‌زدايي كرديد، ديگر نبايد دوباره آنها را سرد يا فريز كنيد.
غذا را بيش از ۴۸ تا ۷۲ ساعت در يخچال نگه نداريد. غذا ممكن است بدون تغيير ظاهري، مسموم شده باشد.
قبل از مصرف غذاها، به‌ويژه غذاهاي گوشتي، آنها را به خوبي بپزيد و گرم كنيد.
مواد غذايي را پس از پايان تاريخ انقضا دور بريزيد.
دور لبنيات غيرپاستوريزه را خط بكشيد و فقط از انواع پاستوريزه لبنيات استفاده كنيد.
مواد شوينده، حشره‌كش‌ها و مواد شيميايي را در دسترس اطفال و در نزديكي مواد خوراكي قرار ندهيد.
از سلامت لوازم گازسوز منزل مطمئن شويد.
داروهاي تاريخ مصرف گذشته را دور بريزيد و اگر از داروي خاصي استفاده مي‌كنيد، مراقب باشيد دوز بيشتري از آنها را مصرف نكنيد. مرز بين شفابخشي دارو و مسموميت‌زايي آن، خيلي باريك است.
نظر شما