یک شلنگ آب‌پاشی را در نظر بگیرید که مستقیما به سوی آسمان قرار گرفته باشد، اندازه‌گیری ارتفاعی که آب به بالا می‌جهد، می‌تواند به طور قابل‌اعتمادی فشار آب درون شلنگ را تخمین بزند.
درمورد فشاری که خون را درون شریان‌ها حرکت می‌دهد، هم همین اصل صادق است.
فشار یک مفهوم فیزیکی است، در اینجا مقصود از ما فشار به سادگی اشاره به "قدرت" یک مایع متحرک است.
در اندازه‌گیری فشار خون، این "قدرت" برای حرکت‌دادن خون درون یک رگ که با بازوبند فشارسنج از خارج فشرده می‌شود، عمل می‌کند. اگر این "قدرت" زیاد باشد، می‌تواند خون را از درون رگی که تا حد بسته‌شدن فشرده شده است، عبور دهد.
به طرز مشابهی در شلنگ آب‌پاشی که گره خورده است، اگر فشار آب به حد کافی باشد، می‌تواند آب را از گره شلنگ عبور دهد.
اما فکر کنید آیا می‌توانید یک شلنگ آب آتش‌نشانی را به تنهایی گره بزنید؟ نه، چون "قدرت" یا فشار آب خیلی زیاد است.
هنگامی که به فشار خون اشاره می‌شود، معمولا مقصود "قشار خون میانگین شریانی" است. شریان‌ها خون را از قلب با مقدار زیادی فشار به بقیه نقاط بدن حمل می‌کنند.
همانطور که می‌دانید قلب یک اندام چهارحفره‌ای است که خون را تلمبه می‌کند. هنگامی که از رو به رو به قلب نگاه می‌کنید، حفره‌ای که در کف قلب قرار دارد، خون را به تمام اندام‌ها به جز ریه‌ها تلمبه می‌کند. به این بخش قلب "بطن چپ" می‌گویند.
خون از بطن چپ به شریان آئورت وارد می‌شود. شریان آئورت خون را به مغز و سایر نقاط بدن می‌رساند.
در محل خروج شریان آئورت از بطن چپ، درون قلب دریچه‌ای وجود دارد، که به آن دریچه آئورتی می‌گویند. این دریچه دارای سه لت است و به آن دریچه نیم هلالی هم می‌گویند.
اگر فشار خون درون بطن چپ بیشتر از فشار خون درون شریان آئورت باشد، این دریچه باز می شود. فشار حاصل از انقباض عضله دیواره بطن چپ آن قدر قوی هست که این دریچه را بگشاید و خون را به درون آئورت وارد کند.
هنگامی که بطن چپ در مرحله استراحت و انبساط قرار دارد، فشار خون درون شریان آئورت از فشار درون بطن چپ بیشتر می‌شود، دریچه نیم‌هلالی که در واقع نوعی دریچه یک طرفه است، در نتیجه نیروی وارد آمده بسته می‌شود و خون به درون قلب پس نمی‌زند.
خون تلمبه‌شده به درون شریان آئورت به تمام بدن منتقل می‌شود.
فشار خون بر حسب نوع رگ‌های خونی متفاوت است. در شریان‌های بزرگ این فشار نسبتا پایدار است. اندازه‌گیری فشار خون در شریان بازو تخمین نسبتا صحیحی از فشار خون در ابتدای شریان آئورت به دست می‌دهد.
این فشار بیانگر این است که خون با چه میزانی از قدرت خون را تلمبه می‌کند.
جنبه دیگر فشار خون، فشار درون رگ‌ها در هنگامی است که قلب در مرحله استراحت در چرخه ضربان خود، دارد از خون پر می‌شود و خون را تلمبه نمی‌کند. فشار خون حتی در هنگامیکه خون تلمبه نمی‌شود، باقی می‌ماند.
اگر به مثال شلنگ آب‌پاشی برگردیم. هنگامی که شیر را می‌بندیم، آب درون شلنگ تا مدتی فشار خود را حفظ می‌کند.
