دهم آذر را به مناسبت شهادت آیت الله مدرس روز مجلس می‌خوانند. از زمانی که در 24 اسفند سال 58 مردم برای تشکیل اول دوره مجلس شورای اسلامی به پای صندوق های رای رفتند تا به امروز که رفته رفته به انتخابات هشتمین دوره مجلس نزدیک می‌شویم فراز و نشیب های زیادی با ادوار هفتگانه مجلس همراه بوده است.
به همین مناسبت در گفت وگو با احمد ناطق نوری، که تحولات 6 دوره مجلس شورای اسلامی را شاهد بوده است، به بررسی ادوار مختلف مجلس پرداخته ایم. ناطق نوری در دوره دوم مجلس حضور نداشت.
مجلس اول، تغییر قوانین قدیمی
دوران مجلس اول که در 24 اسفند 1358 انتخابات آن برگزار شد با وقوع جنگ در سال 1359 همراه بود مجلسی که بیشتر عمر خود را تا سال 1363 به تغییر قوانین قدیمی گذراند. احمد ناطق نوری مجلس اول را یکی از بهترین ادوار مجلس می داند به لحاظ اینکه شخصیت های رده اول انقلابی در آنجا حضور داشتند.
در مجلس اول مرز بندی بین چپ و راست و اصولگرا و اصلاح طلب وجود نداشت. عده ای بودند که تفکرات لیبرالیستی داشتند که بیشتر کشمکش با آنها بود اما بعد از واقعه عدم کفایت سیاسی بنی صدر موضوع کشمکش با این ها کم کم فروکش کرد. لذا می توان گفت مجلس اول یکی از مجالس پخته ای بود که شخصیت هایی را در خود جای داد بود که شخصیت های صریح و رو راستی بودند که مجلس اول را با همه آن فشارهایی که از سوی کشورهای بیگانه وجود داشت بسیار پخته و موفق اداره کردند.
مجلس دوم، درگیر جنگ
26 فروردین 1363 مردم برای انتخابات دومین دوره مجلس به پای صندوق های رای رفتند. در همین دوره بود که به علت تصرف بخش هایی از خاک میهن مان انتخابات برخی از حوزه ها در حوزه های مجاور برگزارشد. فعالیت مجلس در این دوره شدیداً تحت‌الشعاع جنگ قرار داشت.
مجلس سوم، رحلت امام
ناطق‌نوری مجلس سوم را نقطه آغاز کشمکش های سیاسی و سلایق چپ و راست می داند. صف بندی ها از مجلس سوم شروع شد. عده ای طرفدار اقتصاد دولتی بودند و عده ای هم طرفدار اقتصاد آزاد. این مساله تا آنجا پیش رفت که مجلس سوم به یکی از پرتنش ترین ادوار مجلس تبدیل شود، یعنی کشمکش ها حاد شد. اگر یادتان باشد امام (ره) زمانی مرزبندی هایی قائل شدند بین اسلام ناب محمدی و اسلام آمریکایی.
در آن زمان جناح چپ اسلام ما را آمریکایی می دانستند که خدا حفظ کند آقای مهدوی کنی را که پیش امام رفتند و گفتند ما تازه فهمیدیم که آمریکایی هستیم. سال آخر جنگ تحمیلی سالی بود که مردم برای انتخاب نمایندگانشان برای مجلس سوم به پای صندوق های رای رفتند.
در این دوره شاهد رحلت جانسوز حضرت امام خمینی(ره) نیز بود. مباحث سازندگی ویرانه‌های جنگ ذهن مشغولی این مجلس بود.
مجلس چهارم، تداوم سازندگی
نماینده مردم نور ادامه می دهد: مردم از مجلس سوم چندان راضی نبودند و لذا رویکردشان این شد که اکثریت مجلس چهارم را به قول معروف از افراد جناح راست تشکیل دادند یا به قول امروزی ها اصولگرایان آن زمان.
در همان ابتدای مجلس چهارم یکی دو نفر از این عزیزان چپ برخورد تندی داشتند که حجت الاسلام ناطق نوری که ریاست مجلس چهارم را بر عهده داشت خطاب به اینان گفت چه رای به ریاست بدهید و چه ندهید اجازه نخواهم داد که در مجلس چهارم تنشی باشد. من مجلس آرامی می خواهم که به کار مردم برسیم و تقریبا هم مجلس چهارم مجلسی شد که می توان از آن به عنوان مجلس موفق یاد کرد.
تداوم سازندگی همچنان در رأس دستور کارهای مجلس این دوره بود.
مجلس پنجم
این مجلس همزمان شده بود با افزایش تحریم های آمریکا علیه ایران. بنابراین مقابله با برخی از مسایل خارجی نظیر افزایش فشارهای آمریکا و اروپا به ویژه پس از اعمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران مهمترین موضوع کاری مجلس پنجم بود.
ناطق نوری در ارزیابی خود از مجلس پنجم می گوید: در مجلس پنجم هم این مرز بندی ها بین جناح چپ و راست وجود داشت که اخیرا چپ و راست سنتی شده اند. در هر صورت این اختلاف سلیقه ها وجود داشت. مجلس پنجم به لحاظ برخوردهای سیاسی داخل مجلس آرام ترین مجلس بود که ما در پیش رو داشتیم.
در مجلس پنجم بود که اتفاقات سال 76 رخ داد و خاتمی به عنوان رئیس جمهوری انتخاب شد. مردم به تبع اینکه رئیس جمهوری عوض شده بود جناح تحت پوشش آقای خاتمی که همان دوستان اصلاح طلب بودند انتخاب کردند و به این ترتیب مجلس ششم از ترکیب اکثریب اصلاح طلبان و اقلیت اصولگرایان تشکیل شد.
مجلس ششم، تنش زدایی خارجی
با وجود اینکه در عرصه داخلی و حداقل در داخل مجلس تنش های زیاد سیاسی وجود داشت اما این مجلس توسعه سیاسی در عرصه داخلی و تنش‌زدایی در عرصه سیاست خارجی را در دستور کار خود قرار داده بود.
نماینده مردم نور درباره فضای مجلس ششم نیز توضیح می دهد: در مجلس ششم تنش خیلی زیاد بود یعنی با اینکه اکثریت با اصلاح طلبان بود اما تندروی ها در زمینه های مختلف، گاهی پرخاش به شورای نگهبان یا حتی تهاجم لفظی به ارگان هایی مثل ارتش و سپاه بسیار وجود داشت.
در واقع مجلس ششم مجلسی بود که بیشتر حالت پرخاشگرانه داشت و مردم دیدند که در این مجلس فقط دعوای سیاسی بود و بس! سیاست زده شدند و لذا در مجلس هفتم دیدیم که به نسبت گذشته افرادی را انتخاب کردند میانه رو بودند. یعنی رویه های بیهوده و جدال های سیاسی داخل مجلس منجر به این شد که در مجلس هفتم بیشتر افراد متعادل و از جناح اصولگرا رای آوردند.
مجلس هفتم، به دنبال عدالت اقتصادی
مجلس هفتم در حالی شکل گرفت که مقابله با مشکلات اقتصادی و اجتماعی تحت شعار مهرورزی را از مهمترین موضوعات مورد بحث خود قرار داده بود. ضمن اینکه پروتکل الحاقی نیز از موضوعات مهم این مجلس بود که پس از شروع کار در دستور کار نمایندگان این دوره قرار گرفته بود.
درست است که ما در مجلس هفتم سلایق متفاوتی داریم ولی تنش ها بسیار کم است. مجلس هفتم بسیا آرام تر از مجلس ششم است و کارهای خوبی هم انجام داده است. این بخشی از ارزیابی ناطق نوری از مجلس هفتم است.
کارنامه دوران گذشته
عضو کمیسیون انرژی مجلس در ادامه گفت و گویش با همشهری پس از ارزیابی خود از ادوار هفتگانه مجلس در پاسخ به سوالی که آیا ادعای عملکرد مثبت مجلس هفتم به معنای طرد عملکرد دوران های گذشته است گفت: نمی توان گفت که در دوران گذشته نمایندگان کارنامه خوبی نداشتند اگر بخواهیم کارنامه ها را بررسی کنیم باید بگوییم که در هر داوره ای درمجلس نمایندگان شاه بیت هایی برای رفع مشکلات مردم داشتند ولی آنچه که بیشتر ملموس باشد اینکه در مجلس هفتم اقداماتی اساسی برای اقشار پایین جامعه انجام شد.
مثلاً همین نظام پرداخت هماهنگ حقوق برای قشر کارمندان؛ درست است که هنوز به حلقوم کسی چیزی وارد نشده ولی طلیعه اش در این مجلس پیدا شده یا ارائه سهام عدالت و یا مسائل مربوط به مطالبات عمومی مردمی که از دهک های پایین جامعه هستند در مجلس هفتم تصویب شد. در مجلس هفتم حرکت هایی شده است که البته کافی نیست و هنوز باید ادامه پیدا کند.
گرایش به رفاه
درباره اینکه گفته می شود توقعات نمانیدگان مجلس در هردوره رفته رفته رو به فزونی گذاشت و نمایندگان رفاه طلب شدند باید بگویم که شاید یک دلیلش در نوع ناامنی هایی که برای مسئولان و نمایندگان دوره های اول به وجود آمده بود ریشه داشته باشد.
کل کشور ما آن گروهی که خیانت اصلی را انجام داد گروه منافقین بود که بهترین های ما از میان برداشتند. به همین دلیل مسئولان به درخواست و فشار مردم برای خود محافظ گرفتند.
همین یک عامل باعث شد فاصله ای بین مردم و مسئولان ایجاد شود و شائبه رفاه طلبی قوت گیرد. شما به راحتی نمی توانید با مسئولان ملاقات کنید دلیلش هم همان حصاری است که به وجود آمده است و این محدودیت نه برای مسئولان و نه برای مردم خوشایند نیست.
از طرف دیگر جامعه وقتی به سوی توسعه رفت سبک زندگی مردم عوض شد و البته عده ای هم رفاه طلب شدند که استفاده از این عنوان برای همه نظام مناسب نیست.
زمانی که می خواستیم مجلس را جابجا کنیم از ترس اینکه مبادا همین شائبه رفاه طلبی نمایندگان در بین مردم تقویت شود گفتیم نظر سنجی کنیم و این کار انجام شد و 65 درصد مردم گفتند نمایندگان در قصر باشند ولی برای مردم کار کنند. عده ای هم گفتند به ما مربوط نیست هر جا که می خواهد باشند، باشند.
اختلاف آرا موجب فاصله یا باعث تقرب
اینکه آیا اختلافات جناحی و تضارب آرا در مجلس بود باعث می شود نمایندگان با مصوبات جناحی برخورد کنند و از امور مردم بازبمانند و یا این تضارب آرا زمینه ای می شود برای بررسی دقیق تر مصوبات و لوایح باید بگویم چون شاهد قانونگذاری در 6 دوره مجلس بودم به غیر از آن قوانینی که به عنوان لوایح سیاسی مطرح می شدند، وقتی پای لوایح زیر بنایی اجتماعی و اقتصادی مطرح بود همه جناح ها کار می کردند.
مثلاً در همین مجلس ششم اگر که انصاف به خرج دهیم کارشناسان فوق‌العاده قوی اجتماعی و اقتصادی در جناح اصلاح طلب داشتیم.
این طور نبود که تمام نمایندگان مجلس ششم دنبال دعوای سیاسی باشند؛ آنجا که بحث قانونگذاری بود چه چپ و چه راست این تعهد را داشتند که نسبت به مقررات و قوانینی که تصویب می کنند نقطه نظراتشان را فارغ از مسائل جناحی مطرح کنند.
ممکن بود که در بخشی که پای مصوبات اقتصادی در میان بود تراوشات فکری یک نمانیده بر مبنای تفکرات سیاسی اش بوده باشد ولی در هر صورت وارد صحن می شد، بحث می کرد و این برخورد اندیشه ها روشنایی را آشکارتر می کرد، در قانونگذاری خیلی این مسائل دخالت نمی کرد؛ فقط درجایی که لوایح سیاسی مطرح می شد این مرزبندی ها در مجلس واضح تر می شد.
فرق مجلس ششم و سوم
مجلس ششم و مجلس سوم به لحاظ تنش و جناح بندی و دعوای سیاسی تقریبا مشابه بود اما در مجلس سوم معیارهایی وجود داشت و عقاید مذهبی تندتر بود ولی در مجلس ششم شعارهای آزادخواهی مطلق بسیار زیاد شده بود که همین امر شائبه کم رنگ شدن عقاید مذهبی را تقویب می کرد.
مجلس هشتم
فکر می کنم با این روشی که الان پیش می رویم مجلس هشتم یک مجلس برابر با 10 الی 15 نفر بالا یا پایین بین اصولگرایان و اصلاح طلبان تقسیم شود. البته اگر هر دو طرف وفاق داشته باشند.
یعنی هم اصولگرایان وفاق خود را حفظ کنند و هم اصلاح طلبان؛ مجلس هشتم بین دو جناح به صورتی تقریبا مساوی تقسیم خواهد شد، در غیر این صورت نمایندگان مستقل وارد مجلس خواهند شد چون مردم به دنبال بازیهای سیاسی نیستند. من تصورم این است که در مجلس هشتم مردم سعی می کنند نمایندگانی را که تندرو نیستند انتخاب کنند، نمایندگانی که به دنبال مصالح نظام هستند.
