از طرفی به‌نظر می‌رسد تدابیر تازه و شدت عمل پلیس نیز هرچند که در کاهش تصادف‌های منجر به مرگ بی‌اثر نبوده اما نتوانسته در برخورد با متخلفان وقوع حوادث تلخ را در جاده‌ها چندان کاهش دهد.
اگرچه وقوع هر حادثه تلخی، می‌تواند چنانچه با درایت تحلیل شود به منزله آغاز راهی تازه برای به کارگیری شیوه‌های نوین برای پیشگیری از فاجعه باشد. نوروز سال 84 آمارکشته‌ها در تصادف‌های جاده‌ای چنان بالا رفت که اختصاص تنها 10 در صد از هزینه‌های این سوانح می‌توانست به بازسازی و بهینه‌سازی سامانه حمل و نقل عمومی بینجامد.
پس از آن ، موضوع از سوی مسئولان و دستگاه‌های ذیربط به ویژه معاونت راهنمایی و رانندگی ناجا به‌عنوان یک چالش اساسی مطرح و برای مقابله با آن تدابیری نیز به کار گرفته شد به‌طوری‌که در فروردین 85 توقف منحنی رشد مرگ و میر جاده‌ای و در نوروز 86 کاهش تعداد کشته‌ها را به‌دنبال داشت.
با سرهنگ علیرضا اسماعیلی، فرمانده پلیس راه کشور در این باره و در مورد شیوه‌های تازه پلیسی در برخورد با رانندگان خطرساز به ویژه در نوروز 87 گفت‌وگو کردیم که با هم می‌خوانیم.
- به‌نظر می‌رسد که پلیس راه امسال در برخورد با خودروهای متخلف نوعی تغییر تاکتیک را دنبال کرده و قوانین سختگیرانه تری را در قیاس با گذشته به کاربسته، این طور نیست؟
بله، تاکتیک جدید ما تهاجمی است، یعنی برخورد پیشگیرانه با راننده‌ای که پتانسیل رفتار پر خطر را دارد.
ما دیگر انتظار نمی‌کشیم که تصادفی رخ دهد و بعد برخورد کنیم. امسال و تا امروز حدو د 148 هزار دستگاه، خودروی پرخطر و فاقد صلاحیت تردد را توقیف کرده‌ایم. دلیل کاهش تعداد کشته شدگان بر اثر تصادف رانندگی هم همین تغییر تاکتیکی و شدت برخورد با متخلف است ؛ هر چند که آموزش و اطلاع‌رسانی رسانه‌ای هم بسیار مهم بوده است.
طبق آمارپلیس راه در 8 ماه سال‌جاری 2 هزار و 501 نفر در جاده‌های کشور کمتر از سال قبل کشته شده‌اند. در حالی‌که در8 ماه سال گذشته 14 هزار و 607 نفر در تصادفات جاده‌ای جان باختند، این رقم امسال 12 هزار و 107 نفر بود.
پلیس 2سال است به این نتیجه رسیده که باید با تقویت کنترل نامحسوس ابزارهای پلیس به روز شود.
پلیس دیگر نمی‌تواند با یک تیم گشت یا یک پاسگاه و امکانات محدود به جنگ تخلف خودروهای پیشرفته برود. سعی ما بر این است که بدون حضور فیزیکی جاده‌ها را کنترل کنیم و این مستلزم تجهیز پلیس به امکانات پیشرفته کنترلی است.
در شهرهای پیشرفته و بزرگ دنیا ممکن است شهروندان پلیس را در معابر نبینند، اما پلیس بر همه چیز اشراف دارد و مردم حضور نامحسوس او را همیشه حس می‌کنند در نتیجه احساس امنیت هم می‌کنند.برای همین با به کار گیری سرعت نگار ماهواره‌ای(GPS) حوزه بازرسی نامحسوس را توسعه دادیم.یا با راه‌اندازی ایستگاه رادیویی پلیس راه، اطلاع رسانی تاکتیکی را با کمک شبکه‌های رادیویی به مردم شروع کردیم. در واقع تحلیل تصادف را جدی گرفتیم نه اعلام خبر برخورد را.
در چند سال اخیر آموزش همگانی و پیگیری‌ها برای افزایش اختیارات قانونی و وضع قوانین بازدارنده، از سوی پلیس راهنمایی و رانندگی هزینه تخلف را تا حدودی بالا برده است، هرچند که تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله بسیار است.در اغلب کشورهای مترقی جریمه‌ها سخت و سنگین است؛ به‌طوری‌که در قانون از «مارک دار کردن گواهینامه رانندگان متخلف» تا لغو پروانه رانندگی و حتی زندان نیزپیش‌بینی شده است.اما در کشورما مجازات رانندگان پرخطر چندان بازدارنده نیست و هزینه تخلف درایران پایین است.
بنابراین برای یک جوان قانون گریز متمول هزینه‌ای نیست که بخواهد از ترس آن رانندگی خود را اصلاح کند و دست به ماجراجویی نزنند. بنا براین ما درصدد هستیم تا اختیارات قانونی پلیس راهنمایی و رانندگی را افزایش دهیم.
- اما اصلاح قوانین که در حیطه اختیارات مجلس و دولت است و افزایش اختیارات پلیس راه هم باید از همین مجرا دنبال شود.چه اقدام‌های عملی برای تصویب این افزایش اختیار صورت گرفته؟
همین‌طور است، ما طرح‌هایی را به دولت و مجلس ارائه کرده‌ایم و این موضوع را نیز با جدیت دنبال می‌کنیم، برخورد جدی‌تر با افرادی که دست به رانندگی پرخطر می‌زنند و آموزش شهروندان مهم‌ترین کارهایی است که باید انجام شود.در واقع رسیدگی به وضعیت ترافیک، برخورد با رانندگان خطرساز در کنار اصلاح وضعیت نامطلوب راه‌ها و نا امنی جاده‌ای باید به یکی از اولویت‌های اصلی مجموعه تصمیم‌ساز کشور تبدیل شود. تا وقتی رانندگی پرخطر در جاده‌های غیرایمن وجود داردطبیعی است که آمار کشته‌ها بالا و به تبع آن هزینه‌ها هم بالا باشد.
در این میان نقش آموزش رانندگان و شهروندان در اجرای قانون بسیار پر رنگ است. هرچند که به اشتباه این تلقی در ذهن برخی شهروندان وجود دارد که پلیس مسئول آموزش قانون پذیری است در حالی‌که وظیفه اصلی پلیس برخورد قاطع با قانون گریزی و تخلف است نه آموزش همگانی.
این نهاد‌های آموزشی و رسانه‌ها هستند که باید احترام به قانون و راه‌های جلوگیری ازبروز رفتار پرخطر را آموزش دهند.شما ببینید از زمانی که انیمیشن‌های تلویزیونی مثل داستان «سیا ساکتی و هوتن»از تلویزیون پخش شده تا چه اندازه در امر آموزش مؤثر بوده است. در واقع همه از «سیا» درس درست راندن را یاد گرفتند.
- گفتید جاده‌های غیرایمن، من فکر می‌کنم سامانه امداد رسانی و انتقال سریع و صحیح مصدومان به مراکز درمانی نیز جدای از وضیعت نامطلوب جاده‌ها در بالا بودن میزان مرگ ناشی از تصادف رانندگی مؤثر است؟آیا این‌طور نیست؟
شما ببینید وقتی ساخت آزاد راه تهران شمال 14 سال است که طول کشیده و می‌گویند 4 سال دیگر هم طول خواهد کشید، یا وقتی که بسیاری از جاده‌های ما هنوز دو طرفه ولی تک لاین هستند واغلب تصادفات منجر به حریق ما نیز در همین جاده‌ها اتفاق می‌افتد، چه می‌توان گفت.
این در حالی است که سالانه بسیاری از هموطنان در جاده کرج – چالوس دچار سانحه و حوادث تلخ می‌شوند. یا آزاد راه زنجان- تبریز که مدت‌ها پیش باید کار ساخت آن به پایان می‌رسید. حال چه کسی پاسخگوی هدر رفتن این همه سرمایه و انرژی است کسی نمی‌داند.
من به شما قول می‌دهم چنانچه طرح‌های عمران جاده‌ای در کنار فعالیت‌های فرهنگی و آموزشی که انجام شده به خوبی انجام شود و ادامه پیدا کند. توانایی آن را داریم که در مدت 5 سال آمار مرگ و میر جاده‌ای را 50 درصد کاهش دهیم. چرا باید کشورهایی که چند برابر ایران خودرو دارند و وسعت شان نیز کمتر از ایران است سوانح رانندگی‌شان یک دهم ایران باشد.
بی‌تردید آمار کشته‌ها زیبنده نام ایران نیست و باید ایمن‌سازی راه‌ها و تجهیز ناوگان امداد و نجات جدی‌تر دنبال شود.امادر پاسخ به پرسش شما باید بگویم که در میانه‌های دهه 70تا آغاز دهه 80 بخش قابل توجهی از مصدومان تصادف رانندگی در صحنه فوت نمی‌کردند، بلکه بر اثر فقدان کارآمدی سامانه امدادرسانی و ضعف اورژانس از بین می‌رفتند.
ولی در حال حاضر سامانه امدادرسانی سعی کرده تا خود را تقویت کند و نواقص تا حد بسیاری برطرف شده، در حال حاضر هلال احمر و سازمان راهداری کشور با پلیس راه همکاری خوبی دارند.هر چند که هنوز هم ما در این بخش با مشکل مواجه هستیم. به‌عنوان نمونه دست کم هر هفته یکبار سرنشینان خودرویی که در جاده‌ها دچار سانحه شده بر اثر جراحت ناشی از تصادف و نه مرگ آنی، جان خود را از دست می‌دهند.
- برای نوروز 87 چه برنامه‌هایی دارید، آیا شیوه کنترل ترافیک جاده‌ای و برخورد با متخلفان تغییر خواهد کرد؟
در نوروز 87 مدیریت بر سرعت و رعایت سرعت مجاز از سوی رانندگان در جاده‌های کشور در دستور کار پلیس راه است که در این زمینه با بهره گیری از تجهیزات الکترونیکی در تلاشیم تا با کاهش حضور فیزیکی پلیس رانندگان با سرعت مجاز( با توجه به شر ایط اقلیمی و حجم ترافیک) رانندگی کنند.در واقع ما امسال سعی می‌کنیم تا رانندگان خطرساز را در نقاط کور جاده‌ها غافلگیر کنیم. چون در 2سال گذشته در برخی نقاط، خطرسازان در غیاب پلیس دست به رفتار پرخطر می‌زدند.
همچنین برای نوروز امسال برگزاری کارگاه‌های رانندگی حرفه‌ای با کمک سازمان راهداری و آموزش تلویزیونی را جدی تردنبال می‌کنیم و تجهیزات پیشرفته‌ای را نیزبرای کنترل نامحسوس و غیر فیزیکی پلیس خریداری کرده‌ایم.
این در شرایطی است که تمام خودروهای امدادی و کنترلی حاضر در جاده‌ها به ویژه در تعطیلات نوروزی موظف به تجهیز خود به وسایل اطفای حریق هستند.طرح زمستانی پلیس راه که از 5 دی با حضور 5هزار نیروی فعال در مناطق مختلف و نقاط حادثه خیز کشور آغاز شده تا 15 اسفند ادامه خواهد داشت و پس از آن با سازماندهی ویژه، از 28 اسفندماه طرح نوروزی پلیس راه آغاز می‌شود.
