آشنایی با وزارت اطلاعات

به گزارش همشهری آنلاین*، اگر چه همراهی و همکاری مردم با سیستم اطلاعاتی و امنیتی از دیر باز مشاهده می گردد اما به شکل نوین (ایجاد جایگاه مشخص و معرفی آن به شکل آشکار) برمی گردد به تشکیل سرویسهای بزرگ امنیتی در غرب و مشخصا کشورهای مدعی دموکراسی چنانچه امروز سیستم امنیتی این کشورهای از طریق وسائل ارتباطی از جمله سایت اینترنتی با شهروندان به صورت مستمر در ارتباط می باشند.

الف : تاریخچه ستاد خبری قبل از انقلاب

جمع آوری اخبار و اطلاعات مردمی در راستای منافع حاکمین از ابتدا تشکیل حکومتها مطرح بوده در ایران اداره برید از زمان قدیم معمول بوده و برای نخستین مرتبه معاویه آن را در میان مسلمانان رایج ساخت و این اقدام بنا به پیشنهاد مامورین وی در عراق و مشاورین او در شام انجام پذیرفت از وظایف مهم اداره برید این بود که اخبار محرمانه خلیفه را به ماموین عالی رتبه می رساند و از وضع آنها خبر می آورد و در باره اوضاع مالی، لشکری و کشوری و غیره گزارش های مرتب به خلیفه می داد (تاریخ تمدن اسلام جرجی زیدان) اگر چه در دوره های اولیه اسلامی مردم بی واسطه با حکام ملاقات و مسائل خود را مطرح می کردند اما از زمان معاویه دیگر ارتباط قطع و طبیعی بود ارتباط مردم از طروق واسطه شکل می گرفت مطالعه دوره های بعد نیز در ایران نشانی از رابطه مردم با سیستم امنیتی به شکل امروز دیده نمی شود مگر در اواخر سالهای ۵۷ (اسناد باقی مانده از ساواک) که به دلیل روبرو شدن ساواک با خلا اطلاعات برای مبارزه با انقلابیون ستاد خبری را در ساواک ایجاد و با اعلام شماره ۱۲۰ ستاد خبری شکل گرفت.

ب: تاریخچه ستاد خبری بعد از انقلاب

تاریخچه ستاد خبری در بعد از انقلاب اسلامی می توان به سه دور ه کاملا مجزا تقسیم نمود.

دوره اول از سال ۵۸ لغایت ۶۸ تقریبا پایان جنگ و رحلت حضرت امام

مشخصه این دوره همکاری مردم به صورت خودجوش با الهام از سخن حضرت امام در رابطه با اینکه همه مردم باید اطلاعات باشند (اطلاعات ۳۶ میلیونی) بود و تلاش برای تحقق این فرموده امام که حفظ نظام اسلامی از اوجب واجبات است در این مقطع ستادهای خبری در انفعال کامل در مقابل این اقبال عمومی بود و چون شی بود که با سیل مردم حرکت می نمود، بدیهی است مرور تاریخ گذشته و رمز موفقیت مقابله با حوادث و رخدادهای امنیتی و حتی انتظامی و غیره از کودتا گرفته تا حرکات گروهگی و آشوب های خیابانی اختلاات اقتصادی حرکات ستون پنجم برای جنگ روانی و... همه و همه با همراهی مردم خنثی گردید و به جرات می توان گفت هیچ رخداد امنیتی کشف نگردید مگر آنکه سرنخ ابتدائی این توطه ها توسط مردم به مسئولین می رسید و به حتم و یقین بدون همکاری مردم مقابله با این همه توطئه امکان پذیر نمی شد.

• ویژگی این دوره

۱- عدم ضرورت برنامه ریزی برای جلب و جذب مشارکت مردمی
۲- حضور گسترده و مستمر مردم به صورت یکطرفه برای همکاری
۳- غالب بودن تفکرات ارزشی و معنوی برای همکاری (انجام تکلیف)
۴- حجم بالای اخبار و گزارشات مردمی هم به لحاظ کیفیت و هم از نظرکمیت
۵- همکاری مستمر و بدون واهمه حتی بعد از ارسال گزارش
حجم بسیار بالائی از گزارشات با نام و نشان از سوی گزارش دهنده ارسال می شد و نوعا آمادگی خود را برای هرگونه همکاری اعلام میکردند
۶- عدم چشمداشت مادی برای همکاری
خاطرات زیادی است که اگر برای کاری بزرگ ندرتا هدیه ای از سوی تشکیلات برای گزارش دهنده تهیه می شد از پذیرش آن ابا می کردند
۷- خارج از حب و بغض بودن درصد بالائی از گزارشات ارسالی
۸- امید بسیار بالای مردم برای رسیدگی به گزارشات ارسالی از سوی مسئولین
۹- آرمانی دیدن ستاد خبری برای حل همه مشکلات کشور
۱۰- امکانات بسیار اندک ستاد خبری (به لحاظ بودجه، ‌فضا، ‌امکانات، نیرو و...)

• دوره دوم از سال ۶۹ لغایت ۷۶ دوران سازندگی و توجه اساسی به مبانی و بازسازی اقتصادی (دولت رفاه)

در این دوره با توجه به شرائط پیش آمده اجتماعی ایجاد روحیه متفاوت با دوران جنگ بر خلاف دوره اول انقلاب، تعامل مردمی با ستاد خبری دچار دستخوش و نو ساناتی گردید و دید گاهها نیز در درون تشکیلات به سمت کار های تخصصی، کیسی و موردی حرکت کرد و حتی مسئولین مستقیم ستاد خبری در وزارت در جلسات، علنی به این مسئله اذعان می داشتند که داشتن یک منبع ورزیده بهتر از سرمایه گذاری بر روی ستاد خبری است (سطح جایگاه و توجه به عناوین شغلی و ساختار سازمانی ستاد خبری در این دوران نشان دهنده این طرز تفکر می باشد) اگر چه اسم ستاد خبری هیچگاه در ساختار سازمانی حذف نگردید و به عنوان موضوعی که در کل کشور نیز متناظر داشت وجود داشت.

ویژگی دوران دوم

۱-حضور مردمی نسبت به دوره گذشته کمرنگتر گردید و به دلیل بی توجه ای خطری نیز احساس نشد.
۲-تفکرات غیر ارزشی نسبت به تفکرات ارزشی برای همکاری پیشی گرفت.
۳- حجم ارسال اخبار هم به لحاظ کیفی و هم به لحاظ کمی گاهش یافت.
۴-همکاری مردم با سیستم اطلاعاتی با نوعی نگرانی و ترس از عواقب توام گردید.
۵-حجم بالائی از گزارشات ارسالی بدون نام و نشان ارسال می گردید.
۶- حجم همکاریها برای کاریابی یا منفعتهای اقتصادی و ... بیشتر گردید.
۷- انگیزه های ماجرا جویانه و انتقامجویانه در ارسال گزارشات بیشتر شد.
۸- از امید مردم برای رسیدگی به گزارشات کاسته شد.
۹-دیدگاه آرمانی به ستاد خبری برای حل مشکلات تا حدودی کاهش یافت که البته از زاویه دیگر نکته مثبت می باشد.

• دوره سوم از سال۷۷ تاکنون

در این دوره با توجه به تحولات اجتماعی مسئله انتخابات، بحران قتلهای زنجیره ای در وزارت، در گیرهای جناحی و حزبی، ‌ بحران دانشگاه و... و. و همچنین تغییر ماهیت تهدیدات امنیتی از مباحث عملیاتی و سخت به مسائل فرهنگی و حوزه های اجتماعی موجب گردید تا به طبع تحولات جامعه در وزارت نیز دیدگاههای جدیدی برای جلب و جذب مشارکت مردمی مد نظر قرار گیرد از مشخصه های این دوران توجه به مسائل علمی، تلاش برای قانونمند نمودن امور، تسهیل روشها، ‌ استانداردنمودن شیو ه ها و... برای تعامل با مردم بود و در این راستا بکارگیری از ابزار تبلیغات در همه زمینه هها ساخت فیلم، وله، ‌چاپ بروشر، استفاده از تابلوهای ثابت و دیجتالی، ‌اقلام تبلیغعی در تیراز بالا، تبلیغ بر روی اتوبوسهای شرکت واحد، بکارگیری تجعیزات رایانه ای و برنامه های پوچ گیر ضبط صدا و ... مد نظر قرار گرفت که فقط بودجه تبلیغی دو سال اخیر چندین برابر همه بودجه های مصرف شده در دوره گذشته می باشد.

ویژگی دوران سوم

۱- ادامه کاستیهای مطرح شده در دوره های گذشته به ویژه در خصوص کاهش حضور مردمی نسبت به دو دوره گذشته
۲-احسا س خطر از ناحیه عدم اطلاع از خواست مردم و کف جامعه که منجر به توجه بیشتر برای جلب و جذب مشارکت مردمی به صورت علمی شد
۳- شروع کارهای علمی (برگزاری جلسات با دانشکده، صاحبنظران و کارشناسان مرتبط با مباحث ستاد خبری، ‌ تدوین موضعات برای تحقیق و پزوهش و تدوین دو پایان نامه و ارائه دهها طرحو برنامه
۴- کاهش دیدگاه آرمانی به ستاد خبری برای حل مشکلات که البته از زاویه دیگر (واقع بینی مردم) نکته مثبت تلقی می گردد.
۵-در این دوره اگر چه توجه به امکانات ستاد خبری به لحاظ نیرو و دیگر امکانات به شکل چشمگیری افزایش یافت لیکن علی رغم همه تلاشها انجام شده در ابتدا را ه هستیم و از این چشمه زلال توان مردمی با کف دست بر داشت می کنیم که خسران غیر قابل جبرانی است امید آن است این توفیق الهی (اقبال مردم به سیستم امنیتی) حفظ گردد که در صورت قصور هزینه های کلانی می باید برای احیاء مجدد آن هزینه نمود.

*منبع: https://www.vaja.ir/page/۲۴۶۷۰۷۹۸۹۷۸۴۴۲۴

آخرین بروزرسانی Nov ۸, ۲۰۲۳ - چهارشنبه ۱۷ آبان ۱۴۰۲