ثقة‌الاسلام محمّد بن یعقوب بن اسحاق کلینی رازی، معروف به «کلینی» یا «شیخ کلینی»، از مشهورترین دانشمندان، فقیهان و محدثان نامی و از بزرگان شیعه در زمان غیبت صغرا بوده و در نیمه دوم قرن سوم و نیمه اول قرن چهارم هجری از بزرگ‌ترین محدثین شیعه به شمار می‌رفت.

شیخ کلینی

همشهری آنلاین: ثقة‌الاسلام محمّد بن یعقوب بن اسحاق کلینی رازی، معروف به «کلینی» یا «شیخ کلینی»، از مشهورترین دانشمندان، فقیهان و محدثان نامی و از بزرگان شیعه در زمان غیبت صغرا بوده و در نیمه دوم قرن سوم و نیمه اول قرن چهارم هجری از بزرگ‌ترین محدثین شیعه به شمار می‌رفت. کلینی اصالتا ایرانی و از روستای «کلین» واقع در ۳۸ کیلومتری شهر ری و ناحیه جنوب غربی جاده قم ـ تهران، نزدیک حسن‌آباد کنونی است. به همین جهت، او را به لقب «رازی»، منسوب به «ری» هم می‌خوانند. ثقة‌الاسلام کلینی در عصر امام حسن عسکری (ع) متولد شد، و با چهار سفیر و نماینده خاص امام زمان (عج) که در طول غیبت کوتاه آن حضرت، رابط بین شیعیان و امام زمان (عج) بودند ـ هم عصر بود. با این‌که آن چهار تن، از فقها و محدثان بزرگ شیعه بودند و شیعیان آنها را به جلالت قدر می‌شناختند، ولی کلینی مشهورترین شخصیت عالی‌ مقامی بود که در آن زمان، میان شیعه و سنی با احترام می‌زیست و به صورت آشکار به ترویج مذهب حق و نشر معارف و فضایل اهل‌بیت (ع) همت می‌گماشت.

الکافی، اولین کتاب جامع روایی

کتاب «الکافی» شیخ کلینی، از مهمترین و معتبرترین کتب حدیثی شیعه و اولین کتاب جامع روایی و یکی از «کتب اربعه» است. این کتاب ارزشمند از سه بخش «اصول» در احادیث اعتقادی، «فروع» در احادیث فقهی و «روضه» در احادیث با موضوعات متفرقه تشکیل شده است. «الکافی» پیوسته مورد توجه عالمان شیعه بوده و آثار متعددی پیرامون آن نوشته شده است، از جمله «شرح اصول کافی» از ملاصدرای شیرازی و «مرآة ‌العقول» در شرح آن از علامه مجلسی. تعداد روایات کتاب «الکافی» را با رقم های مختلف گفته اند: شیخ یوسف بحرانی در «لؤلؤة البحرین»، ۱۶۱۹۹ حدیث، دکتر حسین علی محفوظ در مقدمه کافی، ۱۵۱۷۶ حدیث، علامه مجلسی، ۱۶۱۲۱ حدیث و برخی از معاصران مثل شیخ عبدالرسول الغفار، ۱۵۵۰۳ حدیث شمارش کرده‌اند.

الکافی در نظر عالمان

-«شیخ مفید» درباره کتاب الکافی می‌گوید: الکافی از برترین کتاب های شیعه و پرفایده ترین آنهاست.

-«شهید اول»، در اجازه خود به ابن خازن، ضمن شمردن کتب حدیثی شیعه می نویسد: همانند کتاب کافی در حدیث شیعه نوشته نشده است.

-«شهید ثانی» در اجازه خود به شیخ ابراهیم میسی، کافی را به همراه سه کتاب: من لایحضره الفقیه، تهذیب الأحکام و الاستبصار، از پایه های ایمان و ستون های اسلام می شمارد.

-«محقق کرکی» می گوید: این کتاب از احادیث شرعی و اسرار دینی مقداری جمع آوری نموده که در کتاب دیگری یافت نمی شود.

-«محمدتقی مجلسی» نیز ادعا می کند: همانند کافی در میان مسلمانان نگاشته نشده است. و هر که در اخبار و ترتیب کتاب کلینی دقت کند درمی یابد که او از جانب خداوند تبارک و تعالی مؤید بوده است.

-«فیض کاشانی» می گوید: کافی شریفترین و کاملترین و جامعترین کتاب است زیرا که در میان آن ها شامل اصول و خالی از عیب و فضول است.

-«محمدامین استرآبادی» در کتاب فوائد المدنیه می گوید: ما از اساتید و علمای خود شنیده ایم که در اسلام کتابی تالیف نشده که برابر یا نزدیک کتاب کافی است.

-«محمدباقر مجلسی» در کتاب مرآة العقول، شرح مبسوط وی بر کتاب کافی، می نویسد: کتاب کافی از تمام کتب اصول، مضبوط‌تر و جامعتر است و بهترین و بزرگ ترین تألیف فرقه ناجیه (شیعه امامیه) است.

-«علامه بحرالعلوم» در رجال خود می نویسد: الکافی کتاب مفیدی است که در تمام کتب حدیث نظیر ندارد. هم از لحاظ کثرت احادیث و حسن ترتیب و هم به واسطه ضبط در نقل. به علاوه این کتاب در زمان غیبت صغری و پیش نظر سفراء آن حضرت در بیست سال انجام شده است.

-«شیخ عبدالله مامقانی» می نویسد: همانند کافی در اسلام نگاشته نشده و گفته می شود این کتاب بر امام زمان عرضه شده و آن حضرت آن را پسندیده و فرموده است: «این کتاب برای شیعیان ما کافی است.

-«شیخ آقا بزرگ تهرانی» کتابشناس بزرگ می نویسد: «کافی برترینِ کتب اربعه است؛ مانند آن درباره روایات اهل بیت نگاشته نشده است.»

-«آیت الله خویی» در کتاب معجم رجال حدیث، از قول استادش آیت الله نائینی، مناقشه در اسناد روایات کافی را حرفه و ترفند عاجزان و ناتوانان خوانده ‌است.

-«سید محسن حکیم» در مستمسک عروة الوثقی، کافی را یکی از کتب اربعه می داند که محور عمل شیعه است.

شیخ کلینی ؛ مروج مذهب حق و نشر معارف و فضایل اهل‌بیت‌(ع‌)

شیخ کلینی در کلام امام خمینی(ره)

حضرت امام خمینی(ره) در تألیف کتاب ارزشمند و سازنده «شرح چهل حدیث» همه چهل حدیث این کتاب را از «کافی» ثقه الاسلام کلینی انتخاب کرده و در شرح آنها، آنجاکه از احادیث و سخنان معصومین(ع) بهره گرفته و مدد جُسته، کافی شریف از منابع اصلی حدیثی ایشان بوده است. چنانکه کلینی را با اوصاف متعدد و فاخری توصیف و یاد کرده است. عناوینی نظیر:شیخ أجل ثقه الاسلام محمدبن یعقوب کلینی صاحب کافی، ثقه الاسلام والمسلمین، فخر الطائفه الحقه و مفدمهم، الامام الاقدم، حجت الفرقه و رئیس الامه، فخر الطائفه و ذخرها، الشیخ الثقه الجلیل، حجت الفرقه و أمامهم، حجت الفرقه و ثقتها، شیخ المحدثین و أفضلهم، الشیخ الاجل و الثقه الجلیل، عماد الاسلام والمسلمین، رکن الاسلام و الشیخ الاقدم و الرکن الأعظم.

شیخ کلینی در کلام رهبری

«کلینی، تنها یک محدّث نبود. بررسی کتاب کافی، از جهت چگونگی تبویب و تقدیم و تأخیر ابواب آن و عناوین انتخابی آنها (نظیر: کتاب العقل و الجهل ، کتاب الحجة ، کتاب التوحید و …) نشان می دهد که کلینی، علاوه بر آن که محدّثی بزرگ است، متکلّمی چیره دست نیز هست و محتوا و روش و عناوینِ به کار گرفته شده توسّط وی، ناظر به مسائل کلامیِ رایج در روزگار اوست. ضمناً مقدّمه شیخ بر کافی، مقدمه درخشانی است که نشان می دهد این مرد ، چه تسلّطی بر عبارات و کلمات و مطالب و مفاهیم کلامی و … داشته است.عصر کلینی نیز روزگار حسّاس و دشواری است. ولادت او، در حوالی سال ۲۶۰ هجری اتّفاق افتاده است که سال وفات امام عسکری علیه السّلام و آغاز غیبت صُغراست و با در نظر گرفتن سال درگذشت او (یعنی ۳۲۹ هجری)، در می یابیم که حیات وی، کاملاً منطبق بر دوره غیبت صُغراست که از پیچیده ترین و حسّاس ترین بُرهه ها در تاریخ تشیّع است و شیخ کلینی، تقریباً بیست سال پایانی عمر خویش را، در بغداد به سرآورد که محلّ سکونت نُوّاب اربعه و وکلای ناحیه مقدّسه بود و این ویژگی ها در حیات کلینی ، برای کسانی که می خواهند درباره حرکت علمی شیعه به تحقیق بپردازند ، در خورِ توجّه است.»

  • بخشی از پیام به کنگره بین‌المللی بزرگداشت ثقة‌الاسلام کلینی (ره)
کد خبر 850531
منبع: همشهری آنلاین

برچسب‌ها

پر بیننده‌ترین اخبار فرهنگ عمومی

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha