سیمای رمضان با سریال‌های نه‌چندان دلچسب

 گاهی ساخت این سریال‌ها تا روزهای پایانی ماه مبارک ادامه داشت و مسئولان هر سال تصمیم می‌گرفتند که سال آینده زودتر شروع به ساخت سریال‌ها کنند تا دچار مشکلات نرسیدن به پخش و غیره نشوند، اما آنچه امسال مهم به‌نظر رسید این است که مانند هر سال تمام شبکه‌ها این رویه را پیش نگرفته و بعضی از شبکه‌ها خود را از این رقابت شدید خارج کرده و یا از سریال‌هایی که در طول سال ساخته شده است و پخش نشده استفاده می‌کنند.

 طبق آنچه برنامه‌ریزی شده بود،  قرار بود سریال شب هزار ویکم  در شب‌های رمضان پخش شود که  بنا به دلایلی از دور رقابت پخش در  این شب‌ها  جا ماند.‌‌ علی لدنی تهیه‌کننده این سریال درباره سریال‏های مناسبتی که درماه رمضان پخش می‌شود، می‏گوید: به‌دلیل موقعیت زمانی که هر موضوع دارد این اسم گذاشته شده واین سریال‌ها فرقی با دیگر سریال‌ها ندارند وتنها تفاوت زمانی است که پخش می‌شود و تطبیق آن با شرایط روز است.

به‌نظر وی موضوعاتی که دراین سریال‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد از دو وجه  قابل بررسی است؛  وجه خودسازی و وجه شادی و شادمانی. به این علت شادمانی است چرا که به مهمانی خداوند می‌رویم. به‌نظرم هر دو وجه قابل بررسی و تامل است چون این ماه، ماه مقدسی است، ماه رحمت و برکت است و همه می‌خواهند جشن بگیرند و حتی با نام جشن رمضان از آن یاد می‌کنند.

در کشورهای اسلامی این‌گونه است که می‌گویند برنامه‌ها مفرح باشد و طنز. از دیدگاه دیگر، ماه خودسازی است و می‏گویند خوب است برنامه‌ها پند اخلاقی داشته باشند و با این دید به ساخت سریال‌ها نگاه می‌کنند. همه این وجوه موردنظر است و ما هم با سیاست‌های تلویزیون جلو می‌رویم. به‌نظرم منطقی است و با موضوع، شرایط روز، فرهنگ و آداب و رسوم ما تطبیق پیدا می‌کند، مخاطب هم خودش پیدا می‌کند که چه سریالی را ببیند و از آن استفاده کند.

به‌نظر تهیه‌کننده سریال شب هزار ویکم اینکه امسال همه شبکه‌ها سریالی درایام ماه رمضان ندارند منطقی است چرا که در سال‌های گذشته هم دیده‌ایم که شبکه اول موضوعی را ارائه می‏دهد که باقی شبکه‌ها هم به نوعی به همان موضوع می‌پرداختند، و این موضوع مخاطب را دلزده می‌کرد، چرا که همه سوژه‌ها یکی بود و بازتاب خوبی برای جامعه نداشت.

 او در ادامه می‌گوید: به‌نظرم این سیاستگذاری منطقی است، هم از نظر هزینه‌ها، هم از نظر مخاطب‌شناسی و... از بعد دیگر ما یک آداب و رسومی داریم که باید به آنها توجه کنیم، آن هم مبانی دینی مذهبی ماست. وقتی که این سریال‌ها پشت سر هم پخش می‌شود، مخاطب برایش زمانی باقی نمی‌ماند که به  آداب دینی مذهبی خود بپردازد. هر دو گروه نظرات خود را ارائه کردند  و سیاستگذاران به یک نکته مثبت رسیدند که چند سریال را حذف کنند و من هم با این رویه موافقم.

لدنی درخصوص زمان کم و شتاب زدگی کارهای مناسبتی نیز می‌گوید: این کمبود زمان تاثیر بسیار فراوانی بر کیفیت کار دارد و مسئولان هم خودشان به این نتیجه رسیده‌اند که تاثیر مستقیم دارد. متن خوب و زمانبندی مناسب  باید موردتوجه قرار گیرد تا کار خوبی از آب درآید. 

شتاب در ساخت‌، بی‌کیفیت در پخش

اما منصور ضابطیان که خود یک تهیه‌کننده و برنامه ساز است، از دیدگاه یک منتقد درباره سریال‏های مناسبتی ماه رمضان می‌گوید: ساخت سریال‌های مختلف در ایام ماه رمضان تقریبا به یک سنت چندساله تبدیل شده است. اینکه با شروع ماه رمضان همه منتظر هستند ببینند چه سریال‌ها و چه برنامه‌هایی قرار است پخش شود. ولی متأسفانه آسیب‌شناسی آن، این می‌شود که آن قدر این کارها همراه با عجله است که کیفیت لازم را ندارند و خیلی وقت‌ها بعضی از این مجموعه‌های تلویزیونی کمی توهین آمیز به فضای ماه رمضان و آن موقعیت است.

کارگردان برنامه نقره درباره زمان بندی این کارها و شتاب‌زدگی که دیده می‌شود می‌گوید: ظاهرا یک عادت اجتماعی است که همه ما داریم و هر چقدر هم که وقت داشته باشیم آنچه در دقایق آخر انجام می‌دهیم، چیز دیگری است. برای همین خیلی فرقی نمی‌کند و سال‌هاست که همه صحبت می‌کنند که باید زمان و فرصت مناسبی در نظر گرفته شود اما هیچ تاثیری ندارد و حتی یادم هست که سال گذشته خیلی وقت‌ها بعضی از سریال‌ها تا بعد از عید فطر ادامه پیدا کرد، به‌دلیل اینکه به پخش مناسب نرسیده بود. از طرفی چون حساسیت روی کارهای پربیننده زیاد است، سازنده‌ها و برنامه سازان و تهیه‌کنندگان منتظر می‌مانند تا این فید بک‌ها را ببینند چرا که این فید بک‌ها خیلی اوقات جریان فیلمنامه را تغییر می‌دهند.

وی معتقد است که برای انتخاب موضوع می‌توان از 2دیدگاه به ماجرا نگاه کرد، اول بگوییم در این ماه سریالی داشته باشیم که مردم را به این حال و هوا نزدیک کند دوم از دیدگاه سرگرمی نگاه کنیم. هردو این دیدگاه‌ها در شبکه‌های مختلف تلویزیون وجود داشته است و مجموعه‌ها کمی عرفانی و معنوی‌تر شده‌اند و بعضی کمدی‌تر. اما لزومی ندارد اگر هدف سرگرمی است، آن را به ماه رمضان ربط بدهیم. شما می‌دانید که این قصه لزومی ندارد به ماه رمضان اشاره کند و گاها دیده می‌شود، مثلا شخصیت اصلی قصه دزد و کلاهبردار است بعد روزه می‌گیرد و شعار مذهبی هم می‌دهد.

مرحله آزمون و خطا

علی بهادر هم کارگردانی است که بیشتر تجربه‌‌اش در سیما معطوف به ساخت سریال‌هایی است همچون عشق سال‌های جنگ و بهترین تابستان من که در ژانر دفاع مقدس ساخته شده است. به‌نظر بهادر حضور سریال‌های مناسبتی در شبکه‌های مختلف و دراین ایام پیامد خوبی است که بعد از انقلاب شکل گرفته است. او می‌گوید: ابتدای انقلاب و در سال‌های اول، تلویزیون خیلی برنامه‌های نمایشی نداشت و از ساعت 9 به بعد مسابقات قرآن پخش می‌شد و دیگر سریالی وجود نداشت.

به‌نظر وی این اقدام تلویزیون برای ساخت سریال خوب بوده است. چرا که بسیاری از کشورهای عربی و مسلمان ماه رمضان را به شکل یک جشن می‌بینند و خیلی از مراسم‌هایی که در طول سال برگزار نمی‌شود در این ماه و با یک شور و شعف خاص برگزار می‌شود. به عبارت دیگر این ماه، ماه خود‌سازی‌ است و فضای مفرحی باید داشته باشد. اگرچه دراین سال‌ها خیلی سریال‏های وزینی به نمایش درنیامده و بیشتر جنبه سرگرمی داشته است، اما هر سال بهتر می‌شود و از یک غنای بهتری برخوردار خواهد شد.

به‌نظر بهادر ما در یک مرحله آزمون و خطا هستیم و علت اینکه موضوع بیشتر سریال‌هایی که دراین ایام پخش می‌شوند به مسائل ماوراء و روح پرداخته است می‌تواند این باشد که‌ کارهای ماورایی کارهای سختی است و در کشورهای غربی بیشتر کار شده است.

سخت می‌توان قضاوت کرد‌ چرا که این امری است نسبی و ممکن است آن سریالی که دراین زمینه کار کرده است 60 درصد موفق بوده باشد. بهادر در ادامه می‌گوید: سوژه‌هایی که برای این ماه انتخاب می‌شوند باید با وسواس بیشتری باشد و تمام مسائل جامعه شناسی در آن مورد بررسی قرارگیرد. ما از نظر نویسنده فیلمنامه دچار مشکل هستیم
و گرنه از نظر تکنیکی خیلی لنگ نمی‌زنیم اما ضعف فیلمنامه در کشور بیداد می‌کند.