کشورهایی که در زمینه آینده‌نگاری اقدامات مؤثری انجام داده‌اند همواره نسبت به سایر کشورها پیشرو‌تر و موفق‌تر بوده‌اند.
ایران نیز در زمره کشورهایی است که طی سال‌های اخیر با تدوین اسنادی مانند سند چشم‌انداز 20 ساله و نقشه جامع علمی کشور وارد فرایند آینده نگاری شده است.
همچنین اخیرا مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور با تدوین برنامه‌هایی تحت عنوان پامفا که پایلوت مناسب‌ترین فناوری‌های ایران 1404 است وارد این فرایند شده است همچنین کنفرانسی به‌منظور تبیین ابعاد این برنامه در محل سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزارکرد.
در همین زمینه دکتر آریا الستی رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور جزئیات نخستین آینده نگاری مناسب‌ترین فناوری‌های ایران 1404 را تشریح کرد و گفت: اگر بتوانیم آینده نگاری را در کشور نهادینه کنیم امکان اینکه ایران به‌عنوان یک مرجع در این زمینه در مؤسسات جهان اسلام یا منطقه معرفی شود وجود دارد.
وی درباره نحوه فعالیت مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور در زمینه پایلوت آینده نگاری مناسب‌ترین فناوری‌های ایران 1404 به مهرگفت: از حدود 10 سال پیش یک مجموعه از فعالیت‌های فکری در زمینه آینده نگاری انجام شد که بیشتر معطوف به مطالعه تئوری‌ها و بررسی اقدامات سایر کشورها در زمینه آینده نگاری بود و این مجموعه مطالعات در قالب کتاب‌هایی به چاپ رسید.
البته برخی مراکز تخصصی مانند وزارت دفاع، وزارت نیرو و وزارت علوم به‌صورت جسته و گریخته و جزیره‌ای بسته به علاقه افراد فعالیت‌های مطالعاتی در زمینه آینده نگاری را آغاز کردند تا اینکه نهایتا در چند سال گذشته یک همایش با همکاری مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور و مؤسسه آموزش و پژوهش برنامه‌ریزی وابسته به سازمان مدیریت سابق برگزار شد که نتایج آن به‌صورت 2جلد مجموعه مقالات به چاپ رسید.
دکترآریاالستی اضافه کرد: در اوایل سال 85 بر مبنای نیازی که به انجام یک پژوهش در زمینه آینده‌نگاری علم و فناوری احساس می‌شد پروژه‌ای در مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور کلید خورد که پایلوت آینده نگاری مناسب‌ترین فناوری‌های ایران 1404 (پامفا) نامگذاری شد.
دلیل اینکه پایلوت نامگذاری شد این است که آینده نگاری فرایند پیچیده، حساس و بسیار گسترده‌ای است؛ یعنی پارامترهای بسیار متعددی در آن دخالت دارند و برای اینکه این فرایند قابل اعتماد صورت گیرد نیاز به بسترسازی در وجوه مختلف وجود داشت.
وی به این بسترسازی اشاره کرد و گفت: باید یک هماهنگی قابل‌قبول میان دولتمردان و سیاستگذاران علم و فناوری از یک سو، متخصصین فرایند آینده نگاری از سوی دیگر و متخصصین حوزه‌های مختلف فناوری ایجاد می‌شد.
مراحل اجرای آینده‌نگاری
الستی به مراحل اجرای پامفا در کشور اشاره کرد و گفت: چون کار آینده نگاری قبلا در کشور ما انجام نشده بود در مرحله اول یا مقدماتی پرسشنامه دوره هشتم آینده نگاری ژاپن برای تست انتخاب شد.
این پرسشنامه مفصل به‌صورت اجتماعی یکی در سالن کنفرانس مؤسسه ایزایران با حدود 60 نفر از متخصصین و بار دیگر در دانشگاه صنعتی اصفهان ارائه شد. نرخ بازگشت بسیار پایین و حدود 15 درصد بود. ضمن اینکه پاسخ‌های دریافتی نیز نتایج تامل برانگیزی داشتند.
براساس تحلیل پاسخ‌های رسیده در این مرحله متوجه شدیم پرسشنامه بومی ایران باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد و چه فعالیت‌های ترویجی باید روی جامعه علمی ایران انجام شود تا نرخ مشارکت بالا برود.
در واقع متوجه شدیم سؤالات باید از چه جنسی باشد که پاسخ‌ها معتبر باشند. به این ترتیب ما یک نوع بررسی اولیه روی جامعه علمی کشور انجام دادیم. بر مبنای نتایج مرحله مقدماتی و تحلیلی که روی نحوه پاسخ دهی انجام و آسیب‌هایی که شناسایی شد راه‌حلی استخراج و براساس آن مرحله دوم پامفا طراحی شد. کل این مرحله 9 ماه به طول انجامید.
وی گفت: قصد داریم نتایج استخراج شده به‌صورت ملموس در اختیار جامعه علمی کشور، مدیران و سیاستگذاران کشور قرار گیرد و روش و انجام کار و استفاده از آن ارائه شود.
از آنجا که این پروژه سیستماتیک و روش مند انجام شده است نقد آن میسر بوده و به‌صورت علمی نتایج آن قابل نقد است و این نکته مثبتی برای این پروژه به حساب می‌آید. امیدوارم نتایج نقد شود و نقدها را جمع کنیم تا کتب فوق در چاپ دوم همراه با نقدها منتشر شود.
