در ابتدای این همایش دکتر حسام الدین واعظ زاده، دبیر علمی همایش درباره هدف و اهمیت موضوع همایش گفت: موضوع انرژی هسته‌ای به لحاظ زمانی و مکانی در شرایط کنونی بسیار حائز اهمیت است و تلاش ما در این همایش بر این است که با دعوت از متخصصان و کارشناسان این حوزه به مطالعه ابعاد گوناگون این موضوع بپردازیم.
وی با اشاره به سابقه شکل گیری ان پی تی توضیح داد: معاهده منع تکثیر سلاح‌های هسته‌ای در سال 1968 امضا شد و در آن کشورهای مختلف از داشتن سلاح هسته‌ای منع شدند اما کشورهای برخوردار از سلاح اتمی آن زمان یعنی آمریکا، شوروی، انگلیس، فرانسه و چین مستثنا شدند اما تاکید شده بود که باید این کشورها نیز سلاح های خود را کاهش دهند.
در عمل چنانکه شاهد هستیم این کشورها همچنان از این سلاح‌ها برخوردارند و از آن برای تهدید سایر کشورها استفاده می‌کنند.
عضو هیئت علمی دانشکده مطالعات جهان خاطر نشان کرد: علی رغم تاکید ان پی تی بر اینکه همه کشورها از حق برخورداری از انرژی صلح آمیز هسته‌ای اکنون شاهد آن هستیم که در مقابل این حق مسلم و قانونی ایران جبهه‌ای شکل گرفته که می‌خواهد مانع دستیابی ایران به این انرژی شود.
در ادامه دکتر سعید‌رضا عاملی، رئیس دانشکده مطالعات جهان، طی سخنان کوتاهی انرژی هسته‌ای را از چهار منظر قابل مطالعه توصیف کرد و گفت: می‌توان از چهار منظر ماهیتی، حقوقی، بازنمایی رسانه‌ای و هویتی به بحث انرژی هسته‌ای پرداخت که من به دلیل اینکه دو مورد اول در حوزه تخصصم نیست سخن نمی‌گویم اما از دو منظر دیگر بحث را حائز اهمیت می‌بینم.
استاد ارتباطات دانشگاه تهران افزود: وقتی بحث از انرژی هسته‌ای می‌شود یکی از از مهم‌ترین مسائل قابل توجه در این باره کاهش تخریب محیط زیست است. همه بر این امر واقفند که انرژی هسته‌ای در مقایسه با سایر منابع تولید انرژی ابعاد تخریبی بسیار کمتری دارد و می‌تواند جایگزینی کم خطر برای تامین انرژی باشد.
اما رسانه‌های جهان با وجود وقوف به این امر از پرداختن به این جنبه خودداری می‌کنند و بیشتر به جنبه مخرب آن می‌پردازند و برای دیگران کدهایی درست می‌کنند که از طریق آن بتوانند به تضعیف آنها بپردازند.
دکتر عاملی در ادامه به بحث هویتی موضوع پرداخت و اظهار داشت: ما جزو 10 کشوری هستیم که به انرژی هسته‌ای دست پیدا کرده‌ایم و خود این موضوع می‌تواند در مواضع ملی ما اقتدار ایجاد کند. انرژی هسته‌ای امروز برای ما جنبه هویتی یافته که این هویت باعث تقویت و استحکام و انسجام کشور می‌شود.
عضو گروه مطالعات آمریکای شمالی دانشکده مطالعات جهان با اظهار تاسف از روند کنونی جهانی در این خصوص یادآور شد: واقعیت این است که حول و حوش این مسئله رینگی تشکیل شده که در درون آن یک طرف ایران و طرف دیگر نظام سلطه‌گر و سلطه شده قرار دارند. به اعتقاد من کشورهایی چون روسیه و چین نیز در میان سلطه شدگانی هستند که با ساطه‌گر همراه شده‌اند.
وی دستیابی به این منبع انرژی را حقی تایید شده برای ایران توصیف کرد و بیان داشت: انرژی حقی است برای ملت ایران که با به دست آوردن کامل آن سالانه پنج میلیارد دلار صرفه جویی مالی خواهد داشت به علاوه استفاده‌های بشردوستانه و انسانی ای که در حوزه‌های پزشکی و صنعت از این انرژی می توان به عمل آورد که نتیجه آنها کاهش تخریب محیط زیست در کنار منافع بی شمار آن است.
دکتر عاملی در پایان خاطر نشان کرد: دستیابی تام و تمام به انرژی هسته‌ای بیش از هر چیز به استقلال واستحکام هویت ملی و نیز تقویت رویکرد حق طلبی خواهد انجامید و اگر ما به هر دلیلی از این حق صرف نظر کنیم ارزش های انقلاب اسلامی و رسالت آن را زیر سوال برده‌ایم.
دکتر علی باقری، معاون سیاست خارجی و امنیت ملی شورای عالی امنیت ملی سخنران افتتاحیه همایش انرژی هسته‌ای ایران: چالش‌ها و چشم اندازهای پیش رو بود که موضوع انرژی هسته‌ای را به سه سطح فنی، حقوقی و سیاسی تقسیم کرد و گفت: اگر تلاش به گونه ای باشد که این سه سطح نقش هم افزایی داشته باشند در هر سه سطح موفقیت خواهیم داشت اما اگر در هر یک از این سطوح کندی وجود داشته باشد به بخش های دیگر هم صدمه خواهد زد.
وی با تقسیم دیدگاه‌های موجود در کشور به دو نگاه افزود: یک نگاه این است که ما باید بر اساس مناسبات بین الملل به عنوان یک واقعیت حرکت کنیم و این مناسبات را بپذیریم حتی اگر این مناسبات در قالب قدرت غیر انسانی شکل گرفته باشد. وقتی این نگاه را داشته باشیم باید موضوعات مرتبط را هم بپذیریم و در پی حل مشکلات ناشی از آن باشیم که این گفتمانی تولید می‌کند که از آن به عنوان تشنج یا تنش زدایی یاد می‌شود.
بر اساس این گفتمان باید بر اساس ساز و کارهای بین المللی رفتارمان را تنظیم کنیم که این همان چیزی بود که طرف مقابل در مسئله هسته‌ای ایران می‌خواست.
دکتر باقری افزود: این گفتمان ما را با دو گزینه مواجه کرد، یا ادامه فعالیت و مواجهه با تنش یا دست کشیدن از فعالیت ها که مطلوب طرف مقابل بود. این رویکرد در دوره پیش از دولت نهم حاکم بود که تعلیق غنی سازی هم در این چارچوب بود. اما در مقابل رویکرد دیگری هم وجود دارد که بر اساس ماهیت وجودی انقلاب اسلامی از به چالش کشیدن نظام بین‌الملل هراسی ندارد. اگر ما این رویکرد را نادیده بگیریم به نقطه اول پیش از انقلاب بازگشته ایم و ماهیت وجودی نظام زیر سوال می‌رود.
وی تاکید کرد: اکنون چاش دنیا با ایران بر سر انرژی هسته‌ای نیست بلکه مشکل غرب با ایران سیاسی است که از طریق آژانس حل نمی‌شود.
معاون سیاست خارجی و امنیت ملی شورای عالی امنیت ملی گفتمان کنونی دولت ایران را تهدید زدایی توصیف کرد و گفت: بر اساس این گفتمان هرجا تهدیدی وجود داشته باشد من به عنوان مسئول جمهوری اسلامی ایران باید آن را رفع و دفع کنم.
دکتر باقری یادآور شد: هدف‌گذاری اصلی ما تثبیت دستاوردهاست که طرف مقابل با تمام توان می‌خواهد این دستاوردها تثبیت نشود. البته در این مسیر ما به خوبی می‌دانیم که طرف مقابل به حرکات ما واکنش نشان می‌دهد.
وی در بخش پایانی سخنان خود به وضعیت کنونی پرونده و مسئله هسته‌ای ایران پرداخت و اظهار داشت: نتیجه مقاومت های ایران در مقابل غرب شکل گیری یک نهاد نرم بوده که یک از آثار آن عدم اجماع بین المللی علیه ایران است چرا که اکنون بحث انرژی هسته‌ای به موضوع کشورهای در حال توسعه تبدیل شده است و این همان چیزی است که جمهوری اسلامی ایران خواهان مطرح شدن آن در سطح بین الملل بود. البته ما باید از ظرفیت های این نهاد نرم استفاده کنیم. ما باید بر خلاف خواسته غرب از مزیت هایمان یعنی حقوق بشر، مقاومت، فلسطین و انرژی هسته‌ای به خوبی بهره‌برداری کنیم.
این همایش که با همکاری دانشکده مطالعات جهان و گروه مجلات همشهری برگزار شد با ارائه مقالاتی درباره ابعاد سیاسی و حقوقی مسئله هسته‌ای ایران ادامه یافت.
در نشست اول که با موضوع سیاست خارجی قدرت ها در قبال برنامه هسته‌ای ایران و با مدیریت دکتر سید محمد مرندی برگزار شد و در آن دکتر مهدی سنایی درباره سیاست خارجی روسیه، دکتر حسن حسینی درخصوص سیاست خارجی آمریکا و دکتر محمدرضا سعیدآبادی درباره سیاست خارجی بریتانیا در قبال برنامه هسته‌ای ایران به ایراد سخن پرداختند.
نشست دوم به مدیریت دکتر جهانگیر کرمی و با موضوع ابعاد حقوقی و سیاسی خلع سلاح و دستیابی به انرژی صلح آمیز هسته‌ای برگزار شد که طی آن آقای رضا نجفی، با عنوان بررسی تحولات بازنگری در ان پی تی و دکتر رحمان قهرمان پور با موضوع بررسی ابعاد مبادله سوخت هسته‌ای ایران سخنرانی کردند.
در نشست پایانی همایش که به مدیریت دکتر یونس شکرخواه و با موضوع رویکرد منطقه‌ای و بین‌المللی به برنامه انرژی هسته‌ای ایران برگزار شد ابتدا آقای رامین مهمانپرست با موضوع دیپلماسی هسته‌ای ایران در روابط دوجانبه و چند جانبه سخنرانی کرد و سپس دکتر ابراهیم متقی به تشریح رویکرد منطقه‌ای خلیج فارس در فرایند هسته‌ای ایران پرداخت و در پایان دکتر حسام الدین واعظ زاده با موضوع اتحادیه اروپا و انرژی هسته‌ای ایران سخنرانی کرد.