حضور طیف‌های مختلف فیلمسازان با آثاری از ژانرهای گوناگون، در واقع ویترینی برای بررسی کارنامه یک‌ساله مدیران سینما هم محسوب می‌شود؛ جشنواره‌ای که گرچه فیلم‌هایش متنوع است ولی حضور فیلم‌های جنگی در آن، پررنگ‌تر از همیشه است.
مطلب حاضر مروری بر فیلم‌های کارگردانان با تجربه حاضر در بخش مسابقه است. آثار فیلمسازان جوان حاضر در این بخش، در مطلبی دیگر مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
- آفتاب بر همگان یکسان می‌تابد
جاده‌ای معناگرا
«آفتاب بر همگان یکسان می‌تابد» ساخته عباس رافعی، گویی یک فیلم جاده‌ای با حال‌وهوایی معناگراست. مریلازارعی، لاله اسکندری و احمد مهران‌فر بازیگران اصلی فیلم هستند. «آفتاب...» ماجرای زنی است که در اثر یک تصادف، با اتفاقات تازه‌ای مواجه می‌شود.
- اقلیما
تنش در قلمرو آرامش
محمدمهدی عسگرپور سه سال پیش با فیلم «قدمگاه» در جشنواره فجر حاضر بود؛ فیلمی که هم جایزه گرفت، هم منتقدان دوستش داشتند و هم اکران نسبتا موفقی داشت. «اقلیما» هم برای تجدید این موفقیت‌ها ساخته شده است.
محمدرضا گوهری فیلمنامه‌نویس «خیلی دور، خیلی نزدیک» فیلمنامه‌اش را نوشته و حسین یاری، پانته‌آ بهرام، احمد مهران‌فر، هنگامه قاضیانی و شاهرخ فروتنیان بازیگران اصلی‌اش هستند.
«اقلیما» ماجرای یک زوج جوان است که یک اتفاق عجیب باعث به‌هم‌خوردن آرامش‌شان می‌شود. می‌گویند سومین ساخته عسگرپور،بخت‌زیادی برای موفقیت در جشنواره دارد.
- اتوبوس شب
روزهای جنگ با تصاویر سیاه‌وسفید
کیومرث پوراحمد بعد از «شب یلدا» که نقطه اوج کارنامه‌اش محسوب می‌شود، مدام با فیلم‌هایش دوستداران خود را شگفت‌زده کرده است.
«اتوبوس شب» را هم می‌توان در زمره فیلم‌هایی دانست که شاید کمتر کسی تصور می‌کرد روزی پوراحمد آن را بسازد؛ البته با این امیدواری که این یکی جزو کارهای شاخص این فیلمساز توانا باشد.
«اتوبوس شب» اولین تجربه پوراحمد در سینمای جنگ است که بر اساس طرحی از حبیب‌احمدزاده ساخته شده است.
در خلاصه داستان فیلم چنین آمده است: عیسی و فاروق پس از سالها یکدیگر را می‌بینند و زمانی را به یاد می‌آورند که در بحبوبه جنگ ایران و عراق، عیسی به عنوان رزمنده‌ای جوان مامور می‌شود 32 اسیر جنگی را به پشت جبهه منتقل کند و این سرآغاز ماجراهای بعدی است.
خسرو شکیبایی، محمدرضا فروتن و الناز شاکردوست بازیگران اصلی «اتوبوس شب» هستند. فیلم با دوربین دیجیتال تصویربرداری شده و گویی قرار است به صورت سیاه‌وسفید پخش شود.
- بچه‌های ابدی
یک ملودرام دیگر
پوران درخشنده به عنوان یکی از کارگردانان باسابقه نسل میانی، 20سال پیش با فیلم «پرنده کوچک خوشبختی» جوایزی را از جشنواره فجر دریافت کرد.
درخشنده که آخرین بار با فیلم «شمعی در باد» در بیست‌ودومین جشنواره فیلم فجر حاضر شده بود، امسال فیلم «بچه‌های ابدی» را در جشنواره دارد.
در «بچه‌های ابدی» در کنار شهاب حسینی و الهام حمیدی که نقش‌های اصلی را بازی می‌کنند، هادی مرزبان، پانته‌آ بهرام، آهو خردمند، فرزانه کابلی، مهدی میامی و فلور نظری، دیگر نقش‌های فیلم را بازی می‌کنند.
این فیلم مثل دیگر کارهای سازنده‌اش، اثری ملودرام محسوب می‌شود. در این فیلم دختر جوانی به نام نگار در آستانه ازدواج با سعید، درمی‌یابد که او برادری دارد که دچار معلولیت ذهنی است و نمی‌تواند تنهایش بگذارد.
- پارک وی
جنایت و جنحه
بعد از فیلم «سالاد فصل»، جیرانی با سه‌گانه «ستاره‌ها» نشان داد که به افق‌های تازه‌تری در فیلمسازی می‌اندیشد. هر چند واکنش‌ها و بازخوردهای «ستاره‌ها» چندان او را اقناع نکرد و جیرانی دوباره به حیطه آشنایش بازگشت.
«پارک وی» به عنوان تریلری روان‌شناسانه و گویا با حال و هوایی جنایی مقابل دوربین رفت. جیرانی صراحتاً آن را فیلمی در روال «قرمز» خواند؛ فیلمی که نزدیک به ده سال پیش ساخته و چنان به توفیق رسید که جایگاه سازنده‌اش را به عنوان کارگردانی متبحر و مسلط بر ابزار و آشنا به ذائقه مخاطب، تثبیت کرد.بیتا فرهی، محمدرضا شریفی‌نیا، رعنا آزادی ور، نیما شاهرخ شاهی، نیوشا ضیغمی، مهدی احمدی در «پارک وی» مقابل دوربین جیرانی رفتند. آناهیتا نعمتی هم به عنوان مشرقی تازه جیرانی، نقشی حساس را در فیلم ایفا کرده است.
- تک درخت‌ها
فالی روشن به ممکنات آینده
«تک درخت‌ها» سال 79 ساخته شده و قرار بود در جشنواره نوزدهم به نمایش درآید.
فیلم در مرحله صداگذاری قرار داشت که مشکلات مالی شرکت ورا هنر، تهیه کننده کار، باعث شد در مرحله فنی متوقف بماند. حالا با گذشت شش سال، قرار است «تک درخت‌ها» به نمایش درآید.
سعید ابراهیمی‌فر که در دهه 60، با فیلم «نارونی» به شهرت رسید، در این سالها فیلمسازی بدشانس بوده است، راه یافتن «تک درخت‌ها» به بخش مسابقه و شکسته شدن طلسم‌اش؛ شاید یک فال روشن به ممکنات آینده باشد.
در «تک‌درخت‌ها» سعید ابراهیمی‌فر و پریوش نظریه نقش‌های اصلی را بازی کرده‌اند.
- دست‌های خالی
گناه فرزند
ششمین فیلم بلند ابوالقاسم طالبی که ابتدا «گناه فرزند» نامیده می‌شد، درباره همسر شهیدی است که می‌خواهد زندگی جدیدی را آغاز کند ولی با مخالفت دخترش مواجه می‌شود.
در «دست‌های خالی» که به خاطر بیماری طالبی در میانه راه با وقفه هم روبه‌رو شد، خسروشکیبایی، فاطمه گودرزی، مریلا زارعی، اصغر نقی‌زاده، اردلان شجاع کاوه و زهرا داودنژاد ایفای نقش می‌کنند.
طالبی فیلم به فیلم به لحاظ تکنیکی پیشرفت داشته و در «دست‌های خالی» هم گروهی از حرفه‌ای‌ترین عوامل فنی با او همکاری داشته‌اند.
- روز سوم
عاشقانه جنگی
محمد حسین لطیفی بیشتر به عنوان یک سرگرمی ساز شهرت یافته که البته امسال با دو سریال «وفا» و «صاحبدلان» نشان داد جز توانایی جذب مخاطب انبوه، توانایی‌های دیگری هم دارد. «روز سوم» اولین فیلم جنگی لطیفی در مقام کارگردان است.
مجموعه اینها باعث شده تا لطیفی در زمینه ساخت فیلم جنگی، خیلی هم کم‌تجربه نباشد. لطیفی در همان روزهای آغاز فیلمبرداری صراحتاً گفت که عزمش را جزم کرده که یک فیلم جنگی پرفروش بسازد.
«روز سوم» که فیلمنامه‌اش توسط مهدی سجاده‌چی نوشته شده یک عاشقانه جنگی است و ماجراهایش هم در روزهای آغازین جنگ می‌گذرد.
در بحبوحه جنگ ایران و عراق و در آخرین روزهای مقاومت در بخش غربی خرمشهر در سال 1359، دختری به نام سمیره در حلقه دشمن می‌‌ماند. برادرش رضا و همرزمانش تلاش می‌کنند تا او را از چنگال دشمن برهانند.حامد بهداد، پویا پورسرخ، باران کوثری و برزو ارجمند بازیگران اصلی «روز سوم» هستند.
- رئیس
فیلمی درباره رفاقت
بیست و ششمین ساخته بلند مسعود کیمیایی با نام «رئیس»، ابتدا قرار بود یک فیلم خیابانی از جنس «سلطان» و «مرسدس» باشد ولی وقتی با ساخت این فیلم موافقت نشد، کیمیایی فیلمنامه دیگری را با همین نام نوشت و مقابل دوربین برد.فیلم داستان یک پدر و پسر است.
پسر گرفتار یک باند خلافکار شده و پدر که خود سالها پیش از ایران گریخته، در جستجوی فرزندش به وطن بازمی‌گردد.
این بازگشت با زنده شدن خاطرات گذشته همراه است. «رئیس» مثل دیگر ساخته‌های کیمیایی بیش از هر چیز اثری درباره رفاقت است. فیلمی که در امتداد تجربه موفق «حکم» ساخته شده و حال و هوا و فضایش گویا از آن فیلم هم استریلیزه‌تر است.
نکته جالب توجه «رئیس» همکاری مجدد فرامرز قریبیان با کیمیایی است. پولاد کیمیایی هم بعد از درخشش در «حکم»، نقش حساسی را در «رئیس» برعهده گرفته است.
خسرو شکیبایی، مهناز افشار، امین تارخ، داریوش ارجمند و لعیا زنگنه، از دیگر بازیگران فیلم تازه کیمیایی هستند.
- سنتوری
مدعی همیشگی
سال گذشته در روزهایی که بیست و چهارمین جشنواره فیلم فجر در حال برگزاری بود، مهرجویی «سنتوری» را کلید زد.
پیش از آن او مدتی طولانی را صرف یافتن بازیگر نقش علی سنتوری گشت و پس از جستجوهای فراوان، سرانجام بهرام رادان را برای این نقش انتخاب کرد.
گلشیفته فراهانی، سیامک خواهانی، مسعود رایگان، کیانوش گرامی، محمد سلوکی و نادر سلیمانی دیگر بازیگران فیلم تازه مهرجویی‌اند.
فیلم ماجرای زندگی پرفراز و نشیب علی سنتوری است که گرفتار اعتیاد می‌شود. فیلم هم گویا حال و هوایی کاملا جدی دارد، یعنی در نقطه مقابل «مهمان مامان» ساخته قبلی مهرجویی که اثری طنز‌آمیز بود.
«سنتوری» به واسطه پیشینه درخشان سازنده‌اش، از شانس‌های جدی جشنواره امسال است و در همه رشته‌ها مدعی دریافت سیمرغ.
- سنگ، کاغذ، قیچی
ماجرای دو رفیق
«سنگ، کاغذ، قیچی» ساخته سعید سهیلی، ماجرای دو رفیق است که با هم سرقتی را انجام می‌دهند، ماجرا لو می‌رود و یکی از سارقین به زندان می‌افتد، با گذشت چند سال، فرد زندانی آزاد می‌شود و به جستجوی دوستش برمیآید.
امین حیایی، شهرام حقیقت‌دوست، جمشید هاشم‌پور و اندیشه فولادوند بازیگران اصلی «سنگ، کاغذ، قیچی»اند.گویا این فیلم هم مثل ساخته‌های قبلی سهیلی، پر از ماجراهای تو در توست. از فیلمبرداری علیرضا زرین‌دست به عنوان یکی از ویژگی‌های بارز فیلم نام برده شده است.
- قاعده بازی
دارا و ندار
کمتر کسی تصور می‌کرد که احمدرضا معتمدی بعد از درام اجتماعی – سیاسی «دیوانه از قفس پرید» به سراغ ژانر کمدی برود.
معتمدی که از مدت‌ها قبل مشغول نگارش فیلمنامه «قاعده بازی» بود، به سیاق آثار قبلی‌اش در این کار هم به سراغ انبوهی از بازیگران حرفه‌ای رفت.
اکبر عبدی، الناز شاکردوست، سعید پورصمیمی، علیرضا خجسته، داریوش ارجمند، انوشیروان ارجمند، حمید لولایی، گوهرخیراندیش، مهران رجبی و جمشیدهاشم‌پور از جمله بازیگران «قاعده بازی»اند.
این فیلم مثل کار قبلی معتمدی توسط تلویزیون تهیه شده است. در خلاصه داستان «قاعده بازی» چنین آمده است: پسر خانواده «ندارها» در پی یک اتفاق با دختر خانواده «داراها» روبرو شده و به او دل می‌بندد و از دختر دعوت می‌کند تا به خانه‌شان در محله‌ای در پایین شهر بیاید.
همین موضوع باعث درگیری بین دو خانواده می‌شود. غافل از این که پدربزرگ هر دو خانواده، در اصل یک نفر است.
- مثل یک قصه
تجربه‌های تازه
سه سرباز عراقی که در زمان جنگ به اشتباه وارد خاک ایران شده‌اند، در روستایی با پسری که با پدربزرگش زندگی می‌کند، آشنا می‌شوند.این خلاصه داستان «مثل یک قصه» خسرو سینایی است.
سینایی پس از فیلم «گفت‌وگو با سایه» که سال گذشته در جشنواره فجر به نمایش درآمد، ترجیح داد اثری جنگی را مقابل دوربین ببرد.
«مثل یک قصه» اولین تجربه این فیلمساز قدیمی در زمینه سینمای جنگ به شمار می‌رود. سینایی البته سالها پیش «در کوچه‌های عشق» را کارگردانی کرد که اثری مستند داستانی در حاشیه جنگ بود و ماجراهایش در آبادان می‌گذشت.
همه بازیگران «مثل یک قصه» از میان افراد محلی انتخاب شده‌اند. باید دید این فیلمساز که معمولا علاقمند به تجربه‌های تازه است، داستانی جنگی را چگونه روایت کرده است.
- مخمصه
Heat به سبک ایرانی
«مخمصه» چنان که از نامش برمیآید، نسخه ایرانی Heat ساخته درخشان مایکل‌مان است. گویا فیلمنامه اولیه که ابتدا قرار بود توسط حمیدرضا چارکچیان ساخته شود، نعل به نعل شبیه فیلم «مان» بوده ولی وقتی سجادی به عنوان کارگردان انتخاب شده؛ فیلمنامه کاملا تغییر کرده است.
چنانکه گویا حالا فقط در خط داستانی شبیه منبع اقتباسی اش است و در جزئیات ارتباطی به Heat ندارد. مسعود رایگان، مهدی پاکدل، شهرام حقیت‌دوست، لاله‌اسکندری، فرهاد قائمیان، مریم کاویانی، مهدی میامی از جمله بازیگران «مخمصه» هستند.