این روزها، تکنولوژی، روز و شب را با هم یکی کرده، چه برسد به میوه‌های زمستانی و تابستانی. حالا دیگر انبارد اری آن‌قدر پیشرفت کرده است که نبض بازار، دست انباردارهاست.
به همین دلیل، بعضی مغازه‌های میوه‌فروشی، در تمام طول سال، دکورشان فرق نمی‌کند. از هندوانة تابستانی و میوه‌های نوبر بهاری دارند تا انار دانه دانة پاییزی و بالهنگ و بِه زمستانی. اما هر چه باشد، زمستان و سرمایش، ذائقة خوراک مردم را که عوض می‌کند!
مردم، این روزها به شدت دنبال ویتامینC، پنی‌سیلین خوراکی (شلغم)، لبوی گرم و خلاصه هر چیزی که وسط این سرما فاز بدهد، می‌گردند.
خلاصه، زمستان همیشه میوه‌های خاص خودش را دارد. یک گروه از آن‌ها هم، از قدیم بر همه‌شان سلطنت می‌کرده‌اند! «مرکبات».
خریدن، نگهداری و مصرف درست و به موقع این میوه‌ها، به همین سادگی نیست. سبک و سیاق خودشان را دارند، میوه‌های ننه سرما.
میوه‌ها هم میدان دارند
چطور خرید خوبی از میدان‌های میوه و تره‌بار داشته باشیم؟میدان‌های میوه و تره‌بار شهرداری، آخر از تولید به مصرف است. واردش که می‌شوی، درست مثل بازار مکاره‌ای است که همه چیز می‌شود پیدا کرد. منتها فرقش با آن بازارها این است که هم در و پیکر درست و حسابی دارد، هم مدیریت و قیمت مشخص. منتها خرید کردن از این بازارها همین‌طور بی‌حساب و کتاب ممکن است به‌صرفه نباشد. راه و چاه دارد.
کی بریم تره‌بار؟
عصرها، بدترین زمانی است که می‌شود برای خرید از این بازارها انتخاب کرد. آن قدر شلوغ است که تا به خودتان می‌آیید، متوجه می‌شوید مثلا برای 2 کیلو پیاز فقط 20 دقیقه داخل صف مانده‌اید. این موقع، همة آن‌هایی که از سر کار برگشته‌اند، می‌آیند برای خرید. غیر از این، توی این بازار هم، سحرخیزها کامروا هستند. میوه‌های خوب و نوبر، معمولا صبح‌ها تمام می‌شود.
اگر هم زیاد سحرخیز نیستید، حدود ساعت 11صبح تا 3بعدازظهر، وقت خوبی برای این کار است. یادتان هم باشد میدان‌های تره‌بار، زمستان از 8 صبح تا 7 بعدازظهر باز هستند.
در نظر داشته باشید میدان میوه و تره‌بار، بقالی سر کوچه نیست که هر روز راه بیفتید و برای یک عدد پفک بروید آن‌جا. تعریف این بازارها مثل فروشگاه‌های زنجیره‌ای، برای خریدهای عمده و متنوع است. باید برنامه‌ریزی کنید و خریدهای هفتگی انجام دهید. همیشه یک برگة اقلام مورد نیاز باید کنار دست خانم خانه باشد.
لیست که پر شد، یک یا دو نفری باید راه بیفتند بروند میدان تره بار. این‌طوری، صرفه‌جویی خرید از میدان میوه، بیشتر به چشم می‌آید.
چی بخریم؟
بعضی مواد غذایی و جنس‌هایی که این‌جا پیدا می‌شود، با همین قیمت و کیفیت، همه جا هست. بی دلیل، بارتان را سنگین نکنید.
اگر هم برای میهمانی خرید میکنید و میهمانی جمع‌وجور است، خرید از مغازه‌ها گزینة بهتری می‌تواند باشد. خیلی تفاوت هزینه زیاد نمی‌شود، لااقل خیالتان از همان چهار تا سیبی که خریده‌اید، راحت است.
بعضی میوه‌ها مثل هندوانه و دیگر صیفی‌جات، طوری نیستند که زود خراب شوند. به همین دلیل، معمولا جنس‌های مشابه، در مغازه و تره‌بار کیفیت مشابهی دارند. اما بعضی میوه‌ها مثل سیب، گلابی، گیلاس و... زود خراب می‌شوند یا از شکل و قیافه می‌افتند. در خرید دسته دوم، دقت و وسواس بیشتری داشته باشید.
چطور بخریم؟
این‌جا مثل یک نمایشگاه است. پس همان دم در که به اولین غرفه رسیدید، شروع نکنید به خرید. اول همة غرفه‌ها را چرخی بزنید و از نظر خلوتی، اخلاق فروشنده و مهم‌تر از آن‌ها کیفیت میوه‌ها، بررسی کنید.
غرفه‌های میدان، چند دسته‌اند. میوه، سبزیجات، لبنیات، گوشت و.... اول تکلیفتان را مشخص کنید که موضوع خرید امروز چیست. ابتدا غرفه‌ای را انتخاب کنید که کمترین خرید را دارید. چون اگر از اولین غرفه با چهار پنج تا پلاستیک، در حالی که در مجموع 20 کیلو سنگین شده‌اید، بیرون بیایید، ادامة خرید سخت می‌شود.
اصولا خرید هفتگی از تره‌بار، می‌طلبد دو نفری بروید. یکی انبارداری کند، یکی هم کالاها را خریداری و ترخیص کند. این‌طوری، هم می‌شود کامل خرید کرد، هم خرید اول، آخری نمی‌شود، چون کسی از کت و کول نمی‌افتد.
یک نکته را هم یادتان باشد. فروشنده‌های این غرفه‌ها، به دلیل شغلشان، دستشان ترازوست. منتها چون حسابی ورزشکارند، 4 کیلو برایشان 2 کیلو هم نمی‌شود. به خاطر همین، پلاستیک شما که قرار است مثلا یک کیلو خیار داشته باشد، همیشه از 3 کیلو بالا می‌زند. ربع کیلو بخواهید تا یک کیلو به‌تان بدهند.
چند نکته کوچک در میدان تره‌بار
دنیا برای خودش نظم مشخصی دارد. حکمتی دارد که مثلا زردآلو باید اوایل تابستان ثمر بیاید، پرتقال اواخر پاییز.
میوه‌های زمستانی، حکم مسکّن و واکسن بیماری‌های فصل سرما را دارند و بدن را در برابر سرما مقاوم می‌کنند. انگار که ننه سرما برای مبارزه‌ای عادلانه، این میوه‌ها را فرستاده باشد!
درهم است
این‌طور مواقع، بیخودی بحث نکنید. قانون حاکم بر میدان‌های تره‌بار، درهم بودن میوه‌هاست. این واقعا قانون آن‌جاست. نمی‌خواهید، نروید.
یک تذکر بی‌ربط
دست‌آخر هم این‌که اگر طلبة شیر یارانه‌ای هستید، معمولا هر روز در دو نوبت، کامیون شیر به میدان می‌آید. ساعت آمدنش را نشان کنید و یک ساعت زودتر بروید، چون حسابی صف درست می‌شود. البته بعضی وقت‌ها زیاد شلوغ نیست. به هر نفر، حداقل سه پاکت شیر می‌دهند.
فقیر و غنی... کیلو چند؟
این‌که کی از مغازه خرید می‌کند کی از میدان تره‌بار، یک طورهایی ملاک تمیز دادن فقیر و غنی است. باور نمی‌کنید، قیمت‌های مغازه و میدان را مقایسه کنید. می‌دانید که در تره‌بار، میوه درهم است، دیگر...
میوه رمز بقای انسان و گیاه!
گیاهان برای پخش‌کردن بذرهایشان، از میوه استفاده می‌کنند. برخی گیاهان مانند افرای چناری، میوه خشک خاردار یا چرمی دارند که به وسیله باد پراکنده می‌شود. اما میوه‌های آبدار و گوشتی را ما و حیوانات با علاقه فراوان می‌خوریم و پس از خوردن میوه، بذر آن را در جایی دورتر از گیاه روی زمین می‌اندازیم.
معمولا مزة میوه پیش از رسیده شدن بذرها خیلی بد است. ارتباط گیاه با آن‌هایی که میوه‌هایش را می‌خورند، کاملا دوطرفه است. گیاه یک وعده غذای خوب تقدیم می‌کند و در عوض، انتظار دارد کاری کنیم که نسلش منقرض نشود!
توی قوطی میوه فروش چی هست؟
وقتی میوه‌فروشی می‌روید، یادتان باشد دارید از یک داروخانه یا لااقل عطاری خرید میکنید. اگر اهل تغذیة اصولی باشید، دانستن ویتامین و مواد مفید معدنی میوه‌هایی که این روزها در مغازه‌ها پیدا می شوند، به کارتان می آید.
موز: ویتامین ب6، اسید فولیک، پتاسیم، منیزیم، پتاسیم، نیاسین
سیب: بیوتین، آهن، پتاسیم
آناناس: ویتامینث، منیزیم، پتاسیم
کیوی: پتاسیم، منیزیم، پتاسیم، آهن، فسفر، کلسیم، ویتامین‌های کا و ث
نارنگی: منیزیم، کلسیم، پتاسیم، ویتامینث
انبه: منیزیم، پتاسیم، اسید فولیک، بیوتین، ویتامین‌های ث و آ
پرتقال: اسید فولیک، بیوتین، ویتامین ب1 و ث، منیزیم، کلسیم، پتاسیم، فسفر
لیمو: اسید فولیک، ویتامین ث، منیزیم، پتاسیم
میوه‌هایی برای تمام فصول
هیچ میوه‌ای به اندازه میوة تازه، مفید و دارای ارزش غذایی نیست. با این حال، بعضی میوه‌ها را می‌شود با کمترین آسیب بر ارزش غذایی آن‌ها انبار و ذخیره کرد. مثلا سیب یکی از بهترین موارد برای انبار کردن است. انواع دیررس سیب را می‌توان تا یک سال در انبار نگه داشت.
این سیب‌ها بعد از چیده شدن، آمادة خوردن نیستند و در مدت انبارداری به تدریج نشاسته و اسیدهای موجود در میوه به قند تبدیل می‌شود و میوه طی چند هفته یا چند ماه به اصطلاح می‌رسد.
بعضی از گلابی‌ها را هم می‌شود تا چند ماه انبار کرد، البته نه به اندازة سیب. گلابی زودتر رسیده می‌شود و اگر به موقع مصرف نشود، لک‌لکی می‌شود و پوسیدگی پیدا می‌کند.
کیوی هم میوة مطلوب انباردارهاست و می‌توان در انبارهای سرد تا چند ماه، آن را نگه داشت.
کیوی‌های سفت را می‌توان هشت هفته در اتاقی با دمای معمولی نگهداری کرد. میوه‌های کاملا رسیده نیز به مدت یک هفته در یخچال باقی می‌مانند. اما میوه‌های نارس را می‌توان در دمای پایین، خیلی بیشتر از این‌ها نگه داشت. تزریق گاز CO2 عمر انبارداری کیوی را به ۱۲ ماه هم می‌رساند.
انگور جزء میوه‌های حساس است و باید در نگهداری‌اش دقت زیادی کرد. با تمام این‌ها پیشرفت انبارداری باعث شده بتوان میوه‌های گوشتی و آبدار انگور را در دمای ۳۱ درجه فارنهایت و رطوبت ۹۵ درصد به مدت سه تا شش ماه بسته به نوع آن، همان‌طور تازه نگه داشت.
آن‌چه خوبان همه دارند این‌ها تنهایی دارند!
از پوست مرکبات، اسانس‌های معطری می‌گیرند که ضدعفونی‌کننده است و در ساختن ادکلن و مرهم‌های ضد زخم به کار می‌آید. از پوست خارجی این میوه‌ها، ترشی و مربا هم می‌شود درست کرد. پوستشان را اگر کنار منقل یا بخاری بگذارید، محیط خانه را معطر می‌کنند.
تلخی بعضی از آن‌ها مثل ترنج و دارابی مربوط به یک مادة مؤثر است که اشتها را باز می‌کند.
رب نارنج که در اثر جوشاندن و غلیظ کردن آب نارنج به‌دست می‌آید، نه تنها یک چاشنی خوب برای ترش کردن غذاها است ، بلکه یک مرهم ضد زخم، ضد انگل و ضد میکروب هم هست.
برای از بین بردن چربی پوست و موها هم می‌توانید از رب یا آب‌میوه مرکبات استفاده کنید.
برای پاک کردن لکه‌های قرمز و سیاه که روی پوست و صورت و بدن به وجود می‌آید، به رب نارنج، نمک زده و روی آن‌ها بمالید و بگذارید تا خوب خشک شود.
برای نرم کردن دست و صورت و از بین بردن گوشت‌های زیادی، سراغ رب نارنج و بدل آن لیمو بروید. برای از بین بردن زگیل باید نوع ترش این میوه‌ها را با پوست و هسته در سرکه خیساند و آن را له کرد و روی زگیل گذاشت.
اگر با خوردن مرکبات، احساس ناراحتی در معده کردید یا مبتلا به دل درد و درد پهلو شدید، کمی صبر کنید. داشتن مواد رادیواکتیو در این میوه‌ها، امراض خفته را بیدار می‌کند.
برای معالجه گواتر سمی و کوچک کردن غده آن، بهترین وسیله ضماد کوبیدة پوست پرتقال و لیمو است .
سالاد میوه‌های زمستانی
سالاد یعنی همه چیز با هم و در کنار هم. یک شام زمستانی را در کنار هم و با میوه‌هایی که در این فصل پیدا می‌شود، می‌توان دلپذیرتر کرد. موافق نیستید؟
مواد لازم
یک فنجان مغز پرتقال
یک فنجان انگورهسته گرفته
یک فنجان مغز نارنگی
یک فنجان سیب پوست گرفته ورقه شده
یک فنجان موز حلقه شده
2 عدد کیوی پوست گرفته شده
یک فنجان خامه آماده شده
2 قاشق سوپ‌خوری آبلیمو
طرز تهیه
آبلیمو را در ظرف سالاد بریزید. سیب ورقه شده را با آن مخلوط کنید. بعد به جز کیوی، بقیة میوه‌ها را اضافه کنید. میوه‌ها را به آرامی مخلوط کنید و بعد خامه را در
قیف با ماسورة کنگره‌دار روی سالاد به صورت شکوفه تزئین کنید. حالا کیوی‌ها را چهار قاچ کنید و روی سالاد را با آن تزئین کنید. تا می‌توانید، سلیقه به خرج بدهید. سالاد میوه هنوز از آن چیزهایی نیست که لوس و تکراری شده باشد.
تو سرخ
میوه پوست کلفت تو سرخ در شمال ایران به عمل مى‌آید. نوعى میوة مرکب است که طرفداران زیادى ندارد. در خوزستان درخت این میوه به «حسینقلى خانى» معروف است. در تهران هم به آن گریپ فروت می‌گویند. خوردن آب آن اشتهاآور است و برای تقویت معده و قلب به کار مى‌رود. این میوه، راست کار آن‌هاست که دائم فشارشان بالا می‌زند. گریپ فروت، تقریبا ۴هزارسال پیش در مالزی کاشته شد، ولی تا قرن ۱۶ ناشناخته بود؛ تا این‌که اسپانیایی‌ها آن را به همه‌جای دنیا بردند.
لیمو ترش
نزدیک به 400 سال پیش از تولد مسیح، تئو فراست از لیمو سخن گفت. اما تنها در قرن چهارم میلادی، هنگامی که جنگجویان مسیحی در جنگ‌های صلیبی به فلسطین رسیدند، لیمو را دیدند که در باغ‌های آن سرزمین کشت شده بود. در آن زمان، این داستان بر سر زبان‌ها بود که دو نفر به خاطر جرمی که مرتکب شده بودند، از طرف دادگاه به مرگ با نیش افعی محکوم شدند. زنی به آن‌ها رحم کرد و چند لیمو به آن‌ها داد. آن‌ها با خوردن لیمو از نیش افعی‌ها مصون ماندند و زهر در آنان اثر نکرد.
ابن سینا پزشک معروف ایرانی، آب لیمو را بهترین دارو برای تشنجات ناشی از تب می‌دانست و یرقان را هم با لیمو معالجه می‌کرد.
باب بارتو
در بلوچستان معروف به باب بارتو است. نوعى میوه از خانوادة مرکبات است که هسته‌اش، لعاب زیادى مثل تخم کتان دارد و براى نرم کردن سینه بسیار مفید است.
بالهنگ
بیشتر شهرتش به خاطر مربای خوشمزه‌ای است که با پوست کلفت آن درست می‌کنند. این یکی هم 70 درصدش پوست است!
نارنگى
انواع و اقسام شیرین و ترش و بزرگ و کوچک دارد. علاوه بر عناصر مفیدى که همه مرکبات دارند، مقدارى هم کلر و برم دارد که در لطیف کردن پوست دست و صورت به کار می‌آید. نوع شیرین اش در تسکین اعصاب اثر دارد.
کیوی
استرس، مواد مضر و کمبود خواب، روی بدن انسان اثر می‌گذارند. هر کس که می‌خواهد به این وضع گرفتار نشود، باید در طول روز، کیوی بخورد. کیوی از تب، ناراحتی‌های معده و روده، بی‌حالی و خستگی، سرفه‌های شدید و سرماخوردگی که در اثر وجود باکتری‌ها بروز می‌کند، جلوگیری و سیستم حفاظتی بدن را تقویت می‌کند .
کیوی آنزیم‌هایی دارد که پروتئین‌ها را تجزیه می‌کنند. اگر کیوی را بعد از غذاهای گوشتی و لبنی بخورید، اثر آن تقویت می‌شود و عمل هضم غذاهای سنگین در معده
لبو
میوه که نیست، اما چون این روزها طرفدار داغ زیاد دارد، این‌جا راهش داده‌ایم. بیشتر به عنوان یک سبزی سالادی شهرت دارد.خاصیت تصفیه‌کنندگی دارد.نوشیدن آب چغندر، باعث تحریک کبد، کلیه‌ها، صفرا و روده شده و در تقویت فعالیت سیستم گوارشی، بسیار مفید است.
در طب چینی از چغندر برای بهبود عملکرد قلب، آرامش روان و تصفیه خون استفاده می‌شده است. این نکته را هم وقت خرید یادتان باشد که هر چغندری لبو نمی‌شود. لبو باید کاملا قرمز باشد و از رگه‌های سفید در آن خبری نباشد.
پرتقال
پرتقال شاه میوه‌های زمستانی است. سرشاراز ویتامین‌های ب، ث و آهن، آهک، کلسیم، فسفر، منیزیم، پتاسیم، سدیم و مس است. ویتامین آ در پرتقال نیست ولی کاروتن دارد. این ماده وقتی خورده می‌شود، با عصیر کبد مخلوط می‌شود و درکبد ویتامین آ می‌سازد.
از نظر شیمیایی، پرتقال را منبع غنی ویتامینث می‌دانند و جالب این که پوست آن در بسیاری موارد حتی مغذی تر از پرتقال است.
یک لیوان آب پرتقال، 120 میلی‌گرم ویتامینث دارد؛ یعنی دو برابر مقدار توصیه شده در روز است. آب پرتقال هر چقدر سردتر باشد، ویتامینث را بیشتر حفظ می‌کند.
خرمالو
خرمالو سرشار ازویتامین آ و بتاکاروتن و همچنین مقدار قابل توجهی ویتامین‌های ب1، ب2، ب3 و ث است. در ضمن، این میوه مواد معدنی زیادی مثل کلسیم، گوگرد ، آهن ، فسفر، منیزیم و پتاسیم دارد.
خرمالو میوه اشتها‌آوری است. مواد قندی خرمالو برای مبتلایان به بیماری قند، زیان ندارد. خرمالو چربی‌های خون را کم می‌کند.
شاخ در نیاورید، ولی آب خرمالو زخم‌ها را خوب می‌کند. برای آفت دهان و گلودرد هم خوب است. حالا این‌که احتمالا از مزة گس آن خوشتان نمی‌آید پای خودتان.