البته حجت‌الاسلام علیرضا علیپور به‌عنوان دبیر هیأت رسیدگی به تخلفات حرفه‌ای فوتبال تأکید می‌کند که پیش از آنکه در این برنامه به چنین معضلی پرداخته شود نیز این هیأت به‌دنبال کوتاه‌کردن دست این واسطه‌ها بوده است. این مقام مسئول در گفت‌وگو با همشهری درباره این موضوع سخن گفت.
- آقای علیپور! پدیده دلالی در فوتبال ایران و برخورد با این معضل از چه زمانی برای شما اهمیت پیدا کرد؟
ضعف ساختاری و فقر قانون در فوتبال ایران باعث شده که دلال‌ها در فوتبال ما فعالیت جدی داشته باشند. در واقع ضعف‌های ساختاری و تشکیلاتی باعث بروز چنین مشکلاتی شده است. ما ضعف آیین‌نامه‌ای داریم؛ مثلا یک مربی وقتی در یک سال در چند تیم می‌تواند مربیگری کند، خودش عامل فساد می‌شود. یک مربی اول فصل به یک تیم می‌رود، بازیکنانش را انتخاب می‌کند و تیمش را می‌بندد. مربی‌ای که می‌داند اگر اخراج شود، حقوقش را به طور کامل (تا پایان قرارداد) دریافت می‌کند، ممکن است برای کار جدیت لازم را نشان ندهد و چه‌بسا با عملکرد خودش زمینه را برای برکناری‌اش فراهم کند. وقتی مربی اخراج می‌شود، با استناد به قوانین نقل‌وانتقالات می‌تواند تمام حق و حقوق خود را از باشگاه دریافت کند. اگر این اتفاق رخ ندهد، مربی به کمیته انظباطی شکایت می‌کند و بدین ترتیب تا ریال آخر پول خود را می‌گیرد. بعد نگفته‌اند که مربی اخراج شده نمی‌تواند به تیم دوم برود در حالی که در فوتبال حرفه‌ای دنیا، اگر مربی پول خود را از باشگاه اول بگیرد و بخواهد در باشگاه دوم مربیگری کند، باید از باشگاه قبلی رضایت‌نامه بگیرد اما در فوتبال ایران چنین قانونی وجود ندارد.
- این تغییر مربی چه مشکلی می‌تواند ایجاد کند؟
حداقلش این است که این مربی به تیم اولی چند تا بازیکن داده است؛ بعد مربی به تیم دوم می‌رود و وقتی با تیمی که قبلا مربی‌اش بوده، بازی دارد، ممکن است از 7-6بازیکن حریف بخواهد که« آقا شما امروز پای خودت را بگیر و بگو مصدوم هستی یا فلانی خوب بازی نکن؛ مثلا آنجا پنالتی بده و آنجا فلان کار را انجام بده» بعد این مربی طوری کار می‌کند که به تیم سوم برود و می‌رود. در هفته‌های پایانی فصل از قضا تیم سوم و دوم در خطر سقوط قرار دارند و می‌خواهند با هم بازی کنند. حالا در کنار این جریانات 2خبرنگار را هم قرار بدهید که مدام مربی را توی روزنامه ساپورت کنند؛ مثلا صفحه‌ای در اختیارش قرار بدهند و همیشه تیتر یک شود. در کنار اینها، یک برنامه رادیویی را در نظر بگیرید که مثلا سردبیرش رابطه خوبی با مربی دارد. ما اصلا بدبینانه نگاه نمی‌کنیم و خوشبینانه‌اش این است که آن سردبیر به هر دلیلی رابطه خوبی با مربی دارد؛ اصلا از این مربی خوشش می‌آید. این جریان را حالا ضمیمه کنید به یک برنامه تلویزیونی خاص که به هر دلیلی در این برنامه از مربی یک تصویر و مصاحبه نشان دهند. اگر نگاه کنید می‌بینید که 6-5 تا از مربیان خاص در برخی برنامه‌های ورزشی حضور زیادی داشتند. حالا فرض کنید پشت همه اینها، یک فکر واحدی وجود داشته باشد؛ یک کارگروه؛ فکر می‌کنید چه اتفاقی می‌افتد؟ ما این اتفاق‌ها را از سال 69 تا 89 یعنی در 20سال گذشته رصد کردیم.
حالا همین کارگروه از این مربیان حمایت کنند؛ در تلویزیون، رادیو، روزنامه و حتی در فدراسیون. همین‌ها اگر با چند تا داور هم ارتباط داشته باشند، - حالا آگاهانه یا ناآگاهانه- مشکلاتی به‌وجود می‌آید. بعد می‌بینی تیم یک مربی به لیگ یک سقوط می‌کند، بعد به لیگ برتر صعود می‌کند. بازی‌هایش را نگاه می‌کنی و می‌بینی از دقیقه70 به بعد مثلا داور یک پنالتی به سود این تیم گرفته است.
- به‌نظر شما، برای جلوگیری از فعالیت این «کار گروه»ها چه کاری باید انجام داد؟
همانطور که گفتم این به ضعف ساختاری و قوانین برمی‌گردد. این نشان می‌دهد که ما قوانین و آیین‌نامه فدراسیون را با توجه به قوانین کنفدراسیون فوتبال آسیا و فیفا اصلاح نکرده‌ایم و انطباق نداده‌ایم. در کنار اینها، می‌شود به مسئولانی اشاره کرد که به هر دلیلی در انجام وظایفشان کوتاهی می‌کنند؛ مثلا این مقام مسئول، ورزش شغل سومش به حساب می‌آید و نمی‌تواند به همه امور برسد. همین‌ها باعث مشکلاتی می‌شود؛ مثلا می‌گویند که یک بازیکن مشمول بوده یا محروم بوده و در 3بازی حضور داشته است؛ بعد 3مسابقه را 3بر صفر به سود حریف اعلام می‌کنند.
- یعنی اینها هم برنامه‌ریزی شده است؟
بله. یک موقع می‌بینی جای قهرمان و تیم سقوط‌کننده تغییر می‌کند. ببینید لیونل مسی با بارسلونا قرارداد پنج‌ساله امضا می‌کند اما اغلب بازیکنان ما در لیگ برتر قرارداد یکساله با باشگاه‌ها دارند و این باعث به‌وجودآمدن برخی فسادها می‌شود. در واقع این غلط بزرگی است که در آیین‌نامه ما وجود دارد. وقتی بازیکنان می‌توانند یکساله قرارداد ببندند، یک گروهی هم 20-15بازیکن می‌‌آورد و با قراردادهای یکساله از 20درصد رضایت‌نامه پایان فصل فرار می‌کند. این ضعف قانون ماست که از آن سوءاستفاده می‌شود. البته ما هم آمدیم و گفتیم باشگاه‌ها دوساله، سه‌ساله و پنج‌ساله قرارداد ببندند. باشگاه هم اگر بداند که قرارداد پنج‌ساله باید ببندد، سراغ مربی‌ای می‌رود که برنامه‌ای پنج‌ساله داشته باشد. اما الان مربی و مدیر، یکساله می‌آیند و بدتر از همه اینها قراردادهای یکساله بازیکنان است. بنابراین، دلال‌ها یا مدیربرنامه‌های رسمی یا به قول ما کارگزاران رسمی فیفا نانشان در این است که قرادادهای یکساله امضا کنند چون در هر نقل‌وانتقالی می‌توانند 10درصد از مبلغ قراداد را دریافت کنند ولی وقتی قراداد پنج‌ساله شد تنها در سال اول، مدیر برنامه می‌تواند 10درصد پول بگیرد. ما این ضعف‌ها را شناسایی کردیم که بخش‌هایی از آن در هیأت رئیسه سازمان لیگ اصلاح شد. در جلسه مجمع هم تأیید شد و هیأت رئیسه فدراسیون فوتبال هم آن را پذیرفتند. در حال حاضر هم این قوانین اجرا می‌شود.
- این تخلفاتی که به سادگی از آنها صحبت می‌کنید، چقدر برایتان اثبات شده است؟
این برمی‌گردد به 20سال گذشته و به سنوات اخیر برنمی‌گردد.
- منشور اخلاقی سروصدای زیادی به پا کرد و برخی از بازیکنان و مربیان محروم شدند؛ ولی چنین جدیتی از سوی ستاد منشور اخلاقی برای جلوگیری از فعالیت دلال‌ها مشاهده نشده است!
نه، این‌طور نیست. در مورد دلالی هم شک نکنید. به‌نظرم، خیلی به این اتفاق نزدیک هستیم و خبرهایی می‌شود. ما از مدت‌ها قبل از برنامه نود به مسئله دلالی توجه داشتیم. از چند سال پیش این مسائل را پیگیری می‌کردیم و دلالی بیشتر در فصل نقل‌وانتقالات نمود پیدا می‌کرد. البته مسئله دلالی در لیگ‌های پایین‌تر و تیم‌های پایه بیشتر از لیگ برتر وجود دارد؛ مثلا در لیگ یک، دو و سه، بعضا در برخی نتایج رد پاهایی دیده می‌شود. در واقع ما از جایی احساس خطر کردیم که برخی افراد خاص وارد عرصه فوتبال شدند. مدیربرنامه در دنیا با تعداد اندکی از بازیکنان کار می‌کند، ولی در فوتبال ایران برخی از دلال‌ها یا کارگزارها گاهی با 50 بازیکن کار می‌کنند. آن دلالی هم که با 50تا بازیکن قرارداد همکاری دارد، ممکن است به‌دنبال نقاط ضعف برخی بازیکنان باشد.
- منظورتان از نقاط ضعف چیست؛ واضح‌تر توضیح می‌دهید؟
برای بازیکن تله‌گذاری می‌کنند؛ مثلاً فیلم یا عکسی می‌گیرند و به این شکل از بازیکن باج‌گیری می‌کنند؛ یعنی همین مسائل را هم در کارشان دخالت می‌دهند. ولی فدراسیون جلوی این افراد ایستاد. تقریبا تمامی قراردادها را گرفته‌ایم و اصلاح می‌کنیم. خیلی از این کارها هم به اتحادیه فوتبال واگذار می‌شود و با توجه به قوانینی که دارند خودشان با متخلفین برخورد می‌کنند اما چیزی که در حال حاضر به فوتبال ما ضربه می‌زند، عملکرد اشخاصی است که هیچ‌گونه پروانه‌ای برای کار ندارند. البته اشخاصی هم هستند که مثلا از کشوری مجوز گرفته‌اند و ایجنت محسوب می‌شوند، ولی زیردست این افراد 4-3نفر دیگر فعالیت می‌کنند که کارشان غیرقانونی است.
- در این جریان‌ها آیا مدیران عامل باشگاه‌ها نقش ندارند؟
در این جریان‌ها مدیر می‌تواند نقش داشته باشد و همینطور اعضای هیأت مدیره و بقیه.
- پس چرا تا حالا با هیچ مدیرعاملی برخورد نکرده‌اید؟
چرا، برخورد کرده‌ایم و برخورد خواهیم کرد.
- مدیرعاملی داشته‌ایم که با محرومیت روبه‌رو شده باشد؟
ببینید، اولویت ما ابتدا اصلاح ساختار است؛ بعد از آن به‌ترتیب نوبت به برخورد با مدیران عامل، مربیان، بازیکنان و ایجنت‌ها می‌رسد. در این سالم‌سازی وقتی به این شکل پیش برویم، خودبه‌خود همه‌چیز درست می‌شود.
- در بررسی پرونده مدیرعامل سابق ذوب‌آهن ستاد منشور اخلاقی هم نقش داشت؟
ما در این ماجرا وظیفه خودمان را انجام دادیم و هر چه اطلاعات داشتیم منتقل کردیم. ما هم اگر چنین کاری انجام ندهیم، متخلف هستیم. البته باشگاه‌ها هم تشکیلاتی دارند و برای مثال بازرس دارند و خودشان هم کارهایی انجام می‌دهند.
- اگر برای شما ثابت شده که برخی از این دلال‌ها متخلف هستند، چرا برخورد قاطعی با آنها نمی‌کنید؟
اگر نتوانسته‌ایم برخورد کنیم، به خاطر نبود مستندات بوده است یعنی بازیکن نتوانسته آن عکس یا فیلمی را که برای سوءاستفاده از او گرفته‌اند به ما نشان دهد. در واقع آن فرد سوءاستفاده‌گر فیلم را در اختیار بازیکن نمی‌گذارد و به‌سادگی دم به تله نمی‌دهد؛ بعد هم اعتراف نمی‌کند و اگر اعتراف هم کند، اسنادش را محو می‌کند.
- در مورد فعالیت دلال‌ها، در حال حاضر چقدر به شما گزارش می‌رسد؟
گزارش‌ها زیاد است. عمده گزارش‌ها مربوط به بازیکنان نوجوان است که برای بازی از شهرستان به تهران سفر می‌کنند؛ آنهایی که می‌خواهند در تیم‌های پایه جایی پیدا کنند. در مدارس فوتبال هم اتفاق‌هایی می‌افتد که بازیکن هزینه می‌کند ولی هیچ نتیجه‌ای نمی‌گیرد. ما راهکارهایی را برای این معضل اندیشیده‌ایم.
- الان فوتبال ایران تا چه حد از معضل دلالی پاکسازی شده است؟
در لیگ حرفه‌ای که خیلی زیاد پاکسازی شده است. در لیگ یک تازه ورود کرده‌ایم و باید پیش برویم.
- گاهی گفته می‌شود که در خود فدراسیون فوتبال هم مسئول یا مسئولانی، خطاهایی می‌کنند که بیشتر شبیه کارهای دلال‌هاست. تا حالا به این مسئله فکر کرده‌اید؟
در همه‌جا ممکن است تخلف صورت بگیرد. وظیفه فدراسیون این است که همانطور که بر باشگاه‌ها نظارت دارد، بر کار نیروهای خودش هم نظارت کند. بارها به ما اعلام کرده‌اند که چنین چیزی وجود دارد، ولی این ادعایی بوده که ثابت نشده است. حالا اگر کسی از کارمندان فدراسیون شکایتی داشته باشد، ما موظف هستیم که به آن رسیدگی و برخورد کنیم، با هیچ‌کس هم تعارف نداریم.