در حالی که فضاهای دیگر، سال خاص خود را دارند. مثل سال تحصیلی که از اول مهر شروع می‌شود و یا سال مالی که در ارگانها و مؤسسات، تابع شروع و پایانی متفاوتی با روند بهار و تابستان و... است.
سال موسیقایی نیز از حدود دی و بهمن شروع می‌شود. یعنی اگر مبنای شروع را بزرگترین واقعه رسمی موسیقایی یعنی جشنواره سراسری موسیقی فجر قرار دهیم، سال موسیقایی ما از دی - بهمن یک سال تا دی - بهمن سال دیگر است.
بدیهی است که جشنواره موسیقی فجر، همیشه رأس دهه فجر برگزار نمی‌شود و بدیهی‌تر این که تمام اتفاقات مهم در یک سال موسیقی، الزاماً در فضاهای رسمی و دولتی نیست. اگر چه سیاستگذار و قدرت‌مدار اکثر زمینه‌ها، از تولید تا صدور مجوز زیر نظر ارگان‌های مختلف دولتی است.
روند اتفاقات در موسیقی کشور را باید در حوزه‌های مختلف بررسی کرد: نهادهای سیاستگذار، دانشگاهها، بخش خصوصی و حتی خارج از کشور. چرا که به هر حال بخشی از حیات موسیقایی ما در بیرون از مرزها و بین‌میلیونها ایرانی مسافر در آن کشور‌ها می‌گذرد. بویژه در آلمان، فرانسه و آمریکا که فعالیت موسیقیدانان ایرانی بارزتر است. فعالیت‌های ارزنده در شهرستانها، بویژه اصفهان نیز نباید از نظر دور بماند. گرچه اطلاع رسانی در این زمینه بسیار ضعیف است.
نام چهارم یک سازمان
سال موسیقایی گذشته، آخرین تغییر قابل توجه در ساختار اداری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ارتباط با موسیقی صورت گرفت. مرکزی که از بدو انقلاب تا به حال، سه نام را به خود دیده است، نام چهارم را نیز دید: «دفتر امور موسیقی و شعر» که البته مورد حمایت بیشتر شاعران و مورد انتقاد بعضی از موسیقیدانان قرار گرفت.
موسیقیدانان معتقد بودند که هنر موسیقی مستقل است و نه در بخش هنری و نه در بخش اداری نباید با شعر و شادی مجاورت داشته باشد. اما توضیحات محمدحسین صفار هرندی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز برای بعضی از آنان قانع کننده بود. خلاصه‌ای از این توضیحات را در بولتن‌های جشنواره فجر بیست و دوم می‌توان خواند.
متعاقب آن، انجمن موسیقی ایران به مدیرعاملی بابک رضایی، خط مشی و اهداف جدید خود را عنوان کرد و این انجمن که بعد از تغییرات مدیریتی، مدت زمانی دچار رکود شده بود، افق تازه‌ای از فعالیت‌های آتی خود را با خبرنگاران رسانه‌ها در میان گذاشت.
خانه موسیقی ایران به مدیر عاملی حمیدرضا نوربخش، (خواننده شناخته شده‌ای که اولین نوار کاست خود را همراه با استاد فرامرز پایور منتشر کرد) در صدد برنامه‌های تازه‌ای است، ولی گویا مشکلاتی چند، مانع شده تا چرخ فعالیت خانه موسیقی به نحو مطلوب گردش نکند. واحد موسیقی صدا و سیمای جمهوری اسلامی که کار تولید و نظارت بر موسیقی‌های مورد پخش از رسانه‌های صوتی تصویری همگانی را به عهده دارد، با مدیریت سید محمد میرزمانی فعالیت می‌کند.
از حجم تولید موسیقی‌های به اصطلاح پاپ ایرانی تا حد محسوس کاسته شده و اولویت با تولید آثاری است که ریشه‌های فرهنگ ملی و مناسبت‌های آیینی و مذهبی داشته باشند. تعداد قابل توجهی قطعات باارزش به مناسبت‌های گوناگون و ازجمله به تبرک سال پیامبر اعظم(ص) ساخته و پخش شده است.
مرکز موسیقی حوزه هنری به مدیریت رضا مهدوی (نوازنده سنتور) نیز تنها نهاد فعال دولتی در زمینه تولید آثار فاخر موسیقی در قالب کتاب و لوح فشرده است. سطح خوب کیفیت انتشارات این مرکز، اعم از کتاب و نوار و لوح فشرده و کنسرت‌هایی که هراز گاهی برگزار می‌کند، نشان‌دهنده توجه بخش دولتی به توانایی‌های نهفته در کار هنرمندان است که به علت محرومیت از حامی مناسب، در گوشه فراموشی به سر می‌برند و آثارشان شناخته نمی‌شود.
همایش سراسری هنر انقلاب نیز از کارهای مهمی بود که به کوشش پژوهشگاه هنر و فرهنگ اسلامی در بهمن ماه برگزار شد. بخشهای مختلفی از آن به شعر، هنرهای تجسمی، معماری، ادبیات و... بویژه موسیقی اختصاص داشت.
بخش موسیقی آن با حضور هنرمندان بزرگ موسیقی انقلاب: محمدعلی گلریز و احمدعلی راغب و کارشناسی ایرج نعیمایی برگزار شد. اولین سخنران این برنامه، هوشنگ جاوید بود و سید علیرضا میرعلی نقی نیز تحلیلی خاص درباره موسیقی در انقلاب عنوان کرد و با گردانندگی او، جلسه پرسش و پاسخ بین آقایان گلریز و راغب و یغمایی تا حدود پنج ساعت ادامه داشت.
گروه‌های موسیقی دانشگاهها نیز در برگزاری کنفرانس‌های پژوهشی و همایش‌ها فعالیت داشتند، این فعالیت با مشارکت چندین و چند نهاد و ارگان صورت می‌گیرد زیرا امکانات دانشگاه برای برگزاری چنین مجامعی کافی نیست، در نیمه اول سال، همایش بزرگ قطب‌الدین شیرازی، با همکاری فرهنگستان هنر و چند نهاد دیگر اعم از خصوصی و دولتی ابتدا در تهران و سپس در شیراز برگزار شد.
چهره‌های علمی برجسته‌ای از قبیل پروفسور نویی باوئر آلمانی (و همسرشان) از خارج کشور و استادانی چون داریوش طلایی و مجید کیانی از ایران در این همایش شرکت داشتند. در نیمه دوم سال نیز شهر اصفهان پذیرای همایش بزرگ مکتب اصفهان بود که در رشته‌های مختلف هنر و از جمله موسیقی برگزار شد و صاحب‌نظران با سخنرانی و ارسال مقاله در آن همایش شرکت جستند.
بهار موسیقی در رادیو
صدای جمهوری اسلامی ایران، با کیفیت و حجمی بسیار افزونتر از سیمای جمهوری اسلامی ایران به موسیقی پرداخته است. گذشته از توصیه‌های بسیار، تهیه و پخش برنامه‌های فرهنگی و آموزشی در شبکه‌های آن، بویژه شبکه فرهنگ قابل توجه است، در این شبکه برنامه‌های مختلفی از قبیل چهار مضراب، هفت اقلیم، نیستان، ارغنون، آثار از پنجره تاریخ ... با کمیت و کیفیت بالا تولید می‌شود و در واقع، مهم‌ترین رسانه اطلاع‌رسان در زمینه موسیقی فرهنگی و فاخر ایران است.
کارشناسانی چون شاهین فرهت، ارشد تهماسبی، رضا مهدوی، سیدعلیرضا میرعلی نقی و ... در آن برنامه‌ها فعالیت دارند. در بین گروه‌های موسیقی دانشکده‌ها، باید از فعالیت مثمر ثمر دکتر حسن ریاحی (آهنگساز، مدیر گروه و سازنده سرود جمهوری اسلامی ایران) در برپایی کنسرت‌های ارزنده دانشجویی یاد کرد. متأسفانه ثمره این تلاشها در رسانه‌ها انعکاس نیافت.بیست و دومین جشنواره فجر امسال نیز با رویکردی متفاوت با سالهای قبل برگزار شد.
کامبیز روشن‌روان، دبیر این جشنواره، اهداف آن را با دو شاخص نظم و کیفیت عنوان کرد و همکاری انجمن موسیقی ایران با دفتر موسیقی و شعر در مدت این جشنواره قابل توجه بود.
«اینیار سولبو»، نماینده شورای جهانی موسیقی نیز میهمان جشنواره بود و برنامه گروه موسیقی شیلی از برنامه‌هایی که مورد علاقه بینندگان آن واقع شده به خاطر زیبایی و تسلط تکنیکی مجریان آن. برنامه ارکستر سمفونیک تهران به رهبری نادر مشایخی نیز در سطحی پایین‌تر از حد انتظار قرار داشت.
در مقابل، برنامه مفصل پوئم سمفونیک رسول عشق و امید، ساخته و رهبری شده لوریس چکناواریان به مناسبت سال پیامبر اعظم(ص) همراه متن سیدمهدی شجاعی و گویندگی ژاله صادقیان از نقاط قوت جشنواره بود، برای نخستین بار بعد از انقلاب، برنامه ارکستر سمفونیک مستقیماً از صدای جمهوری اسلامی ایران پخش شد و رسانه‌ای قوی، مردم را زیرپوشش موسیقی سنگین و فرهنگی قرار داد.
کار گروه اعزامی از کهنوج کرمان به سرپرستی سید فوأد توحیدی نیز از تازگی و بداعت برخوردار بود. در این جشنواره، بحث مهم جذب اسپانسر برای اولین بار به طور جدی مطرح شد و اسپانسر از ستون‌های حائز اهمیت در اقتصاد هنر آینده شمرده شده است. بولتن امسال، به سردبیری سیدمحسن شهرنازدار نیز دارای مطالب باارزش و متنوع و کیفیت خوب در چاپ بود.نشریات هنر موسیقی، مقام موسیقایی، ماهور و فرهنگ و آهنگ نیز به انتشار بی‌وقفه خود ادامه دادند.
هر کدام از این نشریات، طیف خاصی از اهل موسیقی را پوشش می‌دهند. سایت‌های کوچک و بزرگ نیز فعال بودند و از کارآمدترین آنها باید سایت «گفت‌وگوی هماهنگ» نام برد که سجاد پورقناد (نوازنده و منتقد موسیقی) آن را سرپرستی می‌کند، در تولیدات بخش خصوصی نیز مؤسساتی چون ماهور، آوای باربد و هرمس نیز آثاری ارزشمند بیرون داده‌اند، آموزشگاه موسیقی زند در شیراز نیز تنها با انتشار یک حلقه لوح فشرده «معبد پیکره‌های چوبی» به نوازندگی نوید افقه نیز در این زمینه شروع به فعالیت کرده بود که متأسفانه بعد از نشر این آلبوم زیبا، کار خود را متوقف کرد.
به یاد درگذشتگان
در سال موسیقایی که گذشت، چهره‌های ارزشمندی را از کف دادیم که فقدان‌شان جبران‌ناپذیر است:
استاد علی تجویدی (نوازنده ویولون و خالق آهنگ‌های جاودانی)، منوچهر همایون‌پور (خواننده قدیمی و صاحب سبک)، بهروز رضوی (نوازنده تنبک)، عباس شاپوری (نوازنده ویولون و سازنده آهنگ‌های خاطره‌انگیز)، منصور یاحقی(نوازنده قدیمی سنتور و از شاگردان حبیب سماعی)، بابک بیات(آهنگساز نامدار موسیقی پاپ و فیلم)، پرویز یاحقی(نوازنده بلندآوازه ویولون،آهنگساز و چهره تأثیر گذار موسیقی ایرانی) و بالاخره، محمد بهارلو(نوازنده ویولون، آهنگساز و گرداننده قدیمی‌ترین آموزشگاه موسیقی در تهران) از جمله این رفتگان بودند، خداوند روان پاک آنها را رحمت کناد و برای بزرگان موسیقی ما، استادان: شهناز، پایور، کسایی، نریمان، شهیدی، ابراهیمی و قنبری، طول عمر با عزت و سربلندی نصیب فرماید.