تاریخ انتشار: ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۲ - ۰۸:۴۶

دکتر عباس آخوندی: تشکل‌ها و نهادهای حرفه‌ای صنعت ساخت و ساز در ایران شامل نهادهای حرفه‌ای مهندسی مشاور و پیمانکاری در رشته‌های مختلف (چهارشنبه 1392/2/4) در یک ابتکار حرفه‌ای رویکردشان به توسعه‌ی ملی را اعلام کردند.

هرچند این بیانیه در رسانه‌ها باز به دلیل همان نکته‌ای که در آن مورد اشاره قرار گرفته است انعکاس چندانی نداشت. جامعه سیاست‌زده‌ی ما آنقدر درگیر انعکاس رویکرد سیاستمداران است که توجهش کمتر به نشانه‌های تغییرهای بنیادین اجتماعی جلب می‌شود. مهندسان بر اساس متن بیانیه انتشار یافته، دریافته‌اند که منافع خودشان را باید در چارچوب منافع ملی پی‌گیری کنند.

هیچ منفعتی که صرفا متکی برمنافع یک صنف، حرفه و یا گروه خاص باشد به‌صورت پایدار قابل تعقیب نیست. این تصور که می‌شود به قیمت زیان سایر بخش‌ها و یا حتی بی‌توجهی به دخل و خرج ملی می‌توان خواسته‌ای را مطالبه کرد، ریشه‌ی کژراهه‌ای بود و هست که اقتصاد ایران به دلیل سال‌ها تسلط دولت بر اثر درآمدهای و کژفهمی اقتصادی سیاستمداران دچارِ آن بوده‌است.

اگر کنش‌گران اقتصادی به این سطح از آگاهی برسند که خواستار ایفای نقش در فرایندهای توسعه ملی باشند و منافع خود را در یک چارچوبِ بزرگتر جستجو کند، دستاورد اقتصادی-اجتماعی بزرگی است که می‌تواند سرآغاز یک تغییر پارادایم باشد.

مهندسان در یک فرایند یادگیری جمعی به این نتیجه رسیده‌اند که اگر هسته‌های مهندسی در ایران در حال شکست است، ریشه‌ی آن را نمی‌توان در درون مهندسی جستجو کرد. اگر نظام توزیع فعالیت‌های مهندسی در ایران به‌صورت غیر رقابتی صورت می‌گیرد و اکثر فعالیت‌ها در فرایندهایی در خارج از بازارهای مهندسی توزیع می‌شود، این موضوعی نیست که بتوان در چارچوب نهادها و انجمن‌های مهندسی به آن رسیدگی کرد.

اگر آنان امکان وصول مطالبات خود از دولت را ندارند و دولت به آسانی خارج از توان خود تعهدهای بیشماری انجام می‌دهد و در عمل بنگاه‌های مهندسی را در بسیاری از پروژه‌ها به سطح نگهبانی از کارگاه تقلیل می‌دهد این مطلبی نیست که بتوان در چارچوب سیستم‌های مهندسی برای آن چاره‌ای جست.

اگر تمام نظام تایید صلاحیت مهندسان، تعیین ظرفیت کار، توزیع فعالیت‌ها، شرایط عمومی قراردادها و حتی داوری با اراده‌ی دولت صورت می‌گیرد این مساله‌ای نیست که در درون مهندسی بتوان برای آن پاسخی یافت. اگر پس از حدود هشتاد سال از عمر دانشکده‌ی فنی، هنوز در ایران بنگاه‌های مهندسی بزرگ مقیاس شکل‌نگرفته، ریشه‌ی آن در ضعف آموزش‌های مهندسی در ایران نیست. چرا که همین مهندسان در خارج از کشور امکان درخشش فراوانی دارند.

مشکل در نظام سیاست‌گذاری ملی است که امکان بالندگی را از بنگاه‌های ایرانی، از جمله نهادهای مهندسی سلب کرده است. اگر امکان رقابت بین‌المللی اقتصاد ایران در مقایسه با کشور همسایه ترکیه بسیار پایین است، ریشه در ناکارآمدی بنگاه‌های اقتصادی ایران ندارد، مشکل در نظام اقتصاد سیاسی است.

هرچند به آسانی می‌توان ردِ پای مهندسان را در عمران آبادانی این مرز و بوم دید، این بار مهندسان در این بیانیه اعلام آمادگی کرده‌اند که نقش و مسئولیت خود را مورد بازبینی قرار دهند. آنان پذیرفته‌اند که در یک چارچوبی فراخ‌تر به عنوان یک شهروند خلاق، حقوقی دارند، هم‌چنانکه مسئولیت‌هایی متوجه آنان است.

لذا هم در پی مطالبه حقوق ملی خود هستند و هم آمادگی ایفای مسئولیت می‌باشند. آنان به این نتیجه رسیده‌اند که باید از مرحله کارگزاری به مرحله کارآفرینی عبور کنند. نتیجه حدود یک قرن کارگزاری مهندسی برای دولت، کارنامه چندان درخشانی نیست که شایسته مهندسان ایران باشد. اینک مهندسان باید به عنوان یک شهروند خلاق، نقش کارافرینی ایفا کنند و در تمام مراحل تصمیم‌سازی سیاست‌ها ملی نقش آگاهانه ایفا کنند.

البته حتما مهندسان با این واقعیت آشنا هستند که این موضوعی نیست که به آسانی قابل تحصیل باشد. آنان باید برای کسب آن تلاش بسیار کنند و به صورت سیستماتیک موضوع را از تمام مجاری فنی، اقتصادی و اجتماعی پی‌گیری و طی یک فرایند پر افت‌وخیز به‌دست‌آورند.

منبع: همشهری آنلاین

برچسب‌ها