برای بسیاری از ما گذشتن و بخشیدن کاری بسیار سخت و گاه غیرممکن است، درصورتی که برای بعضی دیگر چندان هم سخت نیست و می‌توانند به راحتی دیگران را ببخشند و اشتباهاتشان را فراموش کنند. در واقع وقتی از بخشیدن دیگران خودداری می‌کنیم ترجیح می‌دهیم به جای آنکه گامی در جهت بهبود اوضاع برداریم، در گذشته و مشکلات آن باقی بمانیم و همواره دیگران را سرزنش کنیم. هنگامی هم که نمی‌توانیم خودمان را ببخشیم ماندن در احساس گناه را ترجیح می‌دهیم و بدین‌ترتیب در شرایط روحی بدی قرار خواهیم گرفت.
بخشش چیست؟
بخشیدن، فراموش کردن و ازخودگذشتگی نیست و با تحمل کردن افرادی که ما را رنجانده‌اند فرق دارد. شما مجبور نیستید دیگران را ببخشید ولی هنگامی که بدانید اگر از اشتباهات دیگران بگذرید و به آنها نچسبید، چقدر آرامش بیشتری دارید، هرگز کینه‌توزی، خشم و قهر را انتخاب نمی‌کنید. فراموش نکنید که بخشیدن نشانه عزت‌نفس بالای شماست. بخشیدن، فراموش کردن و رها شدن از احساسات شدیدی است که به حوادث گذشته مربوط می‌شود. وقتی نمی‌توانیم دیگران را ببخشیم، خود را فردی فراموش‌شده، مأیوس و ناتوان می‌دانیم. در واقع ما نمی‌توانیم منکر اشتباهات خود شویم؛ اما می‌توانیم رفتار خود را تغییر دهیم تا شرایط مطلوب‌تر و آینده بهتری را به‌خود نوید دهیم.
در واقع بخشش، آمادگی برای رهایی از رنج‌های گذشته و تصمیمی است برای پایان‌دادن به مشکلاتی که از گذشته با خود داریم. البته در بخشی از وجود ما این باور وجود دارد که می‌توانیم آرامش فکرمان را با پیروی از نفرت، خشم و رنج به‌دست آوریم و همواره حساب و کتاب‌های عادی داشته باشیم و دچار حالاتی مانند کینه، نفرت و خشم شویم. بدین‌ترتیب نمی‌توانیم آرامش داشته باشیم. بخشش می‌تواند ما را از زندانی که با ترس و غضب در ذهن خود ساخته و بر خود تحمیل کرده‌ایم رها کند.
همه ما می‌رنجیم
برای همه ما پیش آمده که بارها و بارها از دیگران رنجیده‌ایم. بعضی از رنجش‌ها کوتاه و گذراست و می‌توان آنها را زود فراموش کرد؛ اما هنگامی که احساس می‌کنیم کسی عمیقا آزارمان داده است به مرحله دشواری می‌رسیم؛ آیا باید بگذاریم این رنج در وجودمان بماند و شادمانی ما را با خود ببرد یا باید از معجزه بخشش برای التیام زخم‌هایمان بهره‌مند شویم؟ اما اگر بخشش، دردی را که ما در وجود خود احساس می‌کنیم و عذابمان می‌دهد درمان می‌کند، دلیل خوبی داریم که بتوانیم دیگران را ببخشیم. البته این طبیعی است که بعضی ارتباطات باید قطع شوند و بعضی موقعیت‌ها باید تغییر کنند و این شاید ناراحت‌کننده به‌نظر برسد. در واقع گاهی اوقات نمی‌توانید مطمئن باشید که آیا قربانی یک حادثه غیرقابل اجتناب هستید یا به شکل ناعادلانه‌ای آزرده شده‌اید. شاید لازم باشد برای تشخیص نوع رنجش‌هایتان بیشتر دقت کنید تا بتوانید تفاوت دردی را که از حساسیت‌های خودتان به‌وجود می‌آید با رنجی که به‌خاطر دیگران احساس می‌کنید، تشخیص دهید.
امروزه پزشکان معمولا بیماران خود را نسبت به عوارض جانبی و خطرناک داروهایی که استفاده می‌کنند، آگاه کرده و بیماران نیز با احساس مسئولیت بیشتری نسبت به سلامت خود اشتیاق زیادی برای مطالعه و کسب اطلاعاتی در زمینه آثار منفی داروهایی که مصرف می‌کنند نشان می‌دهند. باید توجه داشت افکار ناراحت‌کننده‌ای که به ذهن خود وارد می‌کنیم نیز عوارض منفی زیادی بر سلامت ما دارند. بنابراین اگر می‌خواهیم خود را از فشار و ناراحتی‌های ناشی از درد و رنج‌ها رها کنیم باید مراقب افکارمان باشیم. همانطور که در مورد داروها و تأثیرات جانبی آنها بر جسم خود مواظب و حساس هستیم، تأثیرات جانبی و مخاطره‌آمیز نبخشیدن و کینه داشتن از دیگران و افکار منفی می‌تواند آثار بسیار بدی بر سلامت جسمانی و روانی ما بگذارد. برای مثال می‌توانیم به این امراض و ناراحتی‌ها بر اثر نبخشیدن اشاره کنیم؛ سردرد، کمردرد، زخم معده، اضطراب، بی‌خوابی و ناامیدی. بسیاری از ما برای درمان بیماری‌های جسمانی خود همیشه در حال مصرف دارو هستیم، درحالی‌که برای افکار بیماری‌زایی که به ذهن خود وارد می‌کنیم هیچ انتخاب و گزینشی نداریم و اجازه می‌دهیم حتی چیزهایی که سلامت جسم‌مان را تهدید می‌کنند به راحتی وارد ذهنمان شوند.
اما چگونه از ابتلا به این بیماری‌ها جلوگیری کنیم و کدام دارو قوی‌ترین بوده و بیشترین اثر را برای شفای افکار بیماری‌زا دارد؟ «بخشش» پاسخگوی تمام این سؤالات است زیرا قوی‌ترین و شعف‌انگیزترین دارو محسوب می‌شود و قدرت رفع تمام این علائم و بیماری‌ها را دارد.
چرا نمی‌بخشیم؟
هنگامی که بیش از حد به منیت‌های خود بچسبیم بخشیدن دیگران برایمان سخت می‌شود. نیرویی از درون به ما نهیب می‌زند؛ «او به تو توهین کرده، نباید او را ببخشی»، «چطور می‌توانی بگذاری کسی با تو بدرفتاری کند» و. . . این نوع منیت‌ها در بعضی شرایط سخت تأثیر بیشتری بر ما می‌گذارد و راحت‌تر شنیده می‌شود و آن هنگامی است که به‌خاطر مشکلات زندگی تحت فشار قرار گرفته‌ایم و دائم از دیگران توقع داریم به ما کمک کنند. در این مواقع است که ندایی از درون ما را به بخشیدن ترغیب می‌کند. اما فراموش نکنیم که همیشه قدرت انتخاب برای ما وجود دارد؛ یعنی می‌توانیم به جای تسلیم در برابر اینگونه وسوسه‌ها، گذشت و بخشش را برگزینیم و به این ترتیب خودمان نیز به آرامش بیشتری دست یابیم.
همواره به‌خاطر داشته باشید که هر چه بیشتر بتوانید ببخشید، بیشتر نیز دریافت می‌کنید. در واقع هر آنچه در زندگی ارزش داشته باشد فقط زمانی افزایش می‌یابد که بخشیده شود. هنگامی که گمان می‌کنید با بخشیدن چیزی را از دست داده‌اید به‌معنای واقعی نبخشیده‌اید. اگر بااکراه ببخشید، هیچ نیرویی در پس آن وجود ندارد. در واقع مهم‌ترین چیز نیتی است که در پشت عمل شما نهفته است.
نیت همواره باید ایجاد شادی و نشاط برای شخص بخشایشگر باشد زیرا شادمانی به‌عنوان پشتوانه و حامی برای شماست و بازگشت عملتان نیز به‌طور مستقیم به میزان بخشایش بستگی دارد؛ البته اگر واقعا از ته دل و بی‌قید و شرط باشد.
شاید برای بسیاری از ما بخشیدن کار آسانی نباشد. اگر شما هم جزو این دسته افراد هستید، توقع نداشته باشید یکباره بتوانید دیگران را ببخشید. عمل بخشیدن نیازمند زمان است؛ اما هر چه بیشتر روی آن کار کنید بیشتر به آن پی خواهید برد. پس برای سلامت جسم و روان خودتان هم که شده همین حالا تصمیم بگیرید بخشیدن را تمرین کنید. شما می‌توانید این کار را با بخشش‌های کوچک شروع کنید تا کم‌کم بتوانید کسانی را هم که خیلی شما را آزرده‌اند ببخشید.
چطور ببخشیم؟
تحقیقات نشان داده افرادی که می‌توانند ببخشند، افسردگی، خشم و استرس کمتری دارند و امیدشان به آینده هم بیشتر است. همچنین سیستم ایمنی بدنشان قوی‌تر است و نشاط و شادابی بیشتری را تجربه می‌کنند.
برای تمرین بخشش هرگز منتظر عذرخواهی دیگران نباشید. بسیاری از افرادی که شما را رنجانده‌اند اصلا قصد عذرخواهی ندارند. بنابراین اگر منتظر شنیدن معذرت‌خواهی آنها باشید، ممکن است هیچ‌وقت نتوانید آنها را ببخشید.سعی کنید گاهی از دید دیگران به مسائل نگاه کنید؛ اگر گاهی با فرد موردنظر همدردی کنید، ممکن است متوجه شوید که این کار را از روی نادانی، ترس یا حتی علاقه انجام داده است.
فواید بخشش را بشناسید. مطالعات نشان می‌دهند افرادی که قدرت بخشش دیگران را دارند توانایی و انرژی بیشتری دارند. همچنین اشتهای بهتر و الگوهای خواب بهتری هم دارند.فراموش نکنید که باید بتوانید خودتان را هم ببخشید. برای بعضی افراد بخشیدن دیگران راحت‌تر از بخشیدن خودشان است. اما توجه داشته باشید که اگر نتوانید خودتان را ببخشید، اعتماد به‌نفستان را از دست می‌دهید و همواره احساس گناه می‌کنید.
شما برای اینکه بتوانید راحت‌تر ببخشید، باید موانع بخشش را از سر راهتان بردارید و فکر و بینش خود را نسبت به آن تغییر دهید. در واقع برای اینکه فکر و ذهن ما آماده بخشش شود، باید به‌خود بقبولانیم که باورها و موانع گذشته از بین رفته‌اند و دوباره نمی‌توانند بر زندگی حال و آینده ما تأثیر بگذارند. ترس یکی از مهم‌ترین موانع بر سر راه بخشش است. اینکه نتوانیم از فکر گذشته رها شویم، مانعی بر سر راه بخشش خواهد بود. تحقیقات نشان داده است افکار و احساساتی که در ذهن خود پرورش می‌دهیم در بسیاری مواقع باعث بروز ناهنجاری و علائم فیزیکی مانند اضطراب، افسردگی، تحریک‌پذیری، هیجان، انواع سردردها، کمردردها و. . . می‌شود و سیستم ایمنی بدن را نیز ضعیف می‌کند.گاه نیز قضاوت‌های نادرست ما مانع از آن می‌شود که بتوانیم دیگران را ببخشیم؛ بنابراین هیچ‌گاه دیگران را بدون توجه به شرایط خاص خودشان قضاوت نکنید.
به یاد داشته باشید افکار و عقاید ما تعیین می‌کنند که چگونه زندگی کنیم و هدف و نتیجه‌ای هم که از بخشش حاصل می‌کنیم رها کردن مشکلات مربوط به گذشته است. متأسفانه بسیاری از ما در هاله‌ای از ترس نسبت به گذشته و وحشت از آینده زندگی می‌کنیم و گذشته و آینده درنظرمان یکسان است؛ درحالی‌که اگر بخواهیم می‌توانیم در آینده آرامش بیشتری نسبت به مشکلات تلخ گذشته داشته باشیم.
البته با بخشیدن، واقعیت‌های گذشته عوض نمی‌شوند زیرا گذشته را نمی‌توان تغییر داد. ما فقط می‌توانیم دیگران را ببخشیم تا به آرامش بیشتری برسیم. بخشش به ما اجازه می‌دهد با گناه، سرزنش و احساس شرم خداحافظی کنیم و به ما یاد می‌دهد که با دوست داشتن دیگران از شر ترس‌های گذشته رها شویم.