- آیا خلع سلاح شیمیایی سوریه، هدف اولیه آمریکا از مطرح‌کردن حمله بود؟
بعید می‌دانم از پیش هدف اصلی آمریکایی‌ها از این همه تهدید خلع‌سلاح کردن سوریه باشد ولی همیشه این دغدغه را آمریکا و اسرائیل به‌طور طبیعی نسبت به سلاح‌های شیمیایی سوریه داشتند. آنچه به‌نظر می‌آید که باعث شد طرح خلع سلاح شیمیایی سوریه با استقبال روبه‌رو شود، 2نکته مهم بود. نکته اول این است که این پیشنهاد در واقع راه خروجی برای آمریکا از امکان ورود به جنگی دیگر بود، جنگی دیگر که اوباما گفته بود بالاخره اتفاق می‌افتد. وقتی رئیس‌جمهور در سطح رئیس‌جمهور ایالات متحده چنین اظهارنظری می‌کند، اگر تصمیم وی عملیاتی نشود، از نظر اعتبار و تبلیغاتی پیامدهای منفی دارد.
لذا این طرح روزنه‌ای برای خروج اوباما از تصمیم وی بود. دومین نکته این است که آمریکا و بسیاری کشورها نگران آن بودند که اگر تسلیحات شیمیایی سوریه مورد هدف قرار بگیرد، آثار ویران‌کننده آن زیاد خواهد بود. خلع سلاح شیمیایی سوریه شاید زمینه را برای هدف قراردادن زرادخانه سوریه آماده‌تر کند.
- به‌نظر می‌رسد آمریکا بی‌برنامه و سر در‌گم عمل می‌کند، چرا؟
آمریکایی‌ها انتظار نداشتند با سوریه‌ای با این همه پیچیدگی روبه‌رو باشند. آمریکا نگران جانشینی اسد است و این ابهامی استراتژیک برای ایالات متحده است. نکته دوم این است که بهترین گزینه برای آمریکا ایجاد موازنه قدرت در سوریه است، به‌گونه‌ای که نیروهای ارتش و معارضان در جنگ فرسایشی توانایی همدیگر را رو به تحلیل ببرند. بنابراین، ورود به جنگ فقط از این نظر می‌توانست برای آمریکا سودمند باشد که موازنه قدرتی که الان در سوریه به هم خورده، به نفع معارضین برگرداند. مدیریت این کار دشوار بود، یعنی معلوم نبود آیا با ورود به جنگ چنین نیتی حاصل می‌شود یا جنگ مسیر دیگری را طی می‌کند که از کنترل ایالات متحده خارج شود.
نکته سوم اینکه آمریکایی‌ها تصور نمی‌کردند به این شدت روسیه در مقابل آنان واکنش نشان دهد. سوریه برای روسیه یک موضوع بسیار حیثیتی است و در واقع بحران سوریه نقطه‌ای است که می‌تواند روسیه را به سمت یک قدرت بزرگ و ابرقدرت یا یک قدرت بزرگ و به سمت حتی قدرت متوسط سوق دهد. نکته بعد آسیب‌پذیری اسرائیل بود که ابهام استراتژیک دیگری است، یعنی معلوم نبود که با حمله به سوریه، واکنش سوریه چه خواهد بود. آیا اسرائیل را هدف قرار می‌دهد و اگر این اتفاق بیفتد، آیا گنبد آهنین قادر به دفاع در برابر موشک‌های سوری خواهد بود. ابهام مهم‌تر مربوط به ایران است.
آمریکا واقعاً نمی‌دانست واکنش ایران درصورت حمله واشنگتن به سوریه چیست. آمریکا گفتار سوریه را خواست ایران تلقی می‌کند و ممکن بود حرف و عمل ایران از طریق سوریه حادث شود. این نیز آمریکا را دچار ابهام استراتژیک کرد. در کنار همه اینها، فشار افکارعمومی هم مهم بود. تقریباً کمتر دولتی به سادگی حاضر بود در این جنگ با آمریکا همراهی کند.
- ظاهرا روند خلع سلاح شیمیایی سوریه پیچیده و طولانی خواهد بود. این روند چه تأثیری بر جنگ بین نیروهای دولتی و مخالفان دارد؟
معارضان بلافاصله پس از مطرح‌شدن این طرح، آن را رد کردند، چون نگران این بودند که به راحتی آمریکا با یک معامله بر سر سلاح‌های شیمیایی سوریه از حمله صرف‌نظر کند. آنان خیلی روی حمله نظامی آمریکا حساب کرده بودند. این امر مسلماً تأثیر شکننده‌ای بر روحیه معارضان و تقویت‌کننده بر نیروهای دولتی خواهد داشت. اگر فرض کنیم که آمریکایی‌ها فعلاً حمله را مسکوت گذاشته‌اند، در عرصه مالی و نظامی کمک‌های قابل توجهی به معارضان خواهند کرد .