شهر، با وجود شهرونداني وظيفه‌شناس تبديل به شهري تميز مي‌شود. اگر شهرداري خوبي داشته باشيم و شهرونداني بي‌خيال، شهر كاملا تميزي نخواهيم داشت. اگر شهرداري بدي داشته باشيم و شهرونداني مسئول، باز هم شهر خوبي نخواهيم داشت. شهر خوب، يعني نيمي شهرداري خوب، نيمي شهرونداني مسئول و مطالبه‌گر. تا حالا از اين منظر، به شهر خودتان نگاه كرده بوديد؟ شما مي‌توانيد نيمي از پاكيزگي و نظافت شهر را برعهده بگيريد و اين كار، خيلي ساده است. مي‌پرسيد چطور؟ اين مقاله، براي شما نوشته شده است.
- پسماندها را مديريت كنيد
بديهي‌ترين و طبيعي‌ترين كاري كه به‌عنوان يك شهروند مسئول مي‌توانيد بكنيد، مديريت پسماندهايي است كه توليد كرده‌ايد. زباله‌ها و پسماندهايي را كه توليد مي‌كنيد از همان مبدأ كه خانه خودتان باشد، به 2 قسمت خشك و تر تفكيك كنيد. معمولا در هر محله‌اي نيز مكان‌هايي براي تحويل پسماندهاي خشك وجود دارد. سعي كنيد از گذاشتن پسماندهاي خشك كنار سطل‌هاي زباله خودداري كنيد چرا كه شهر را بسيار زشت و نازيبا مي‌كنند. غالبا شهروندان، نان‌هاي‌خشك را نيز داخل نايلون و كنار سطل آشغال‌ها مي‌گذارند كه از هجوم جوندگان در امان نمي‌ماند.
- دقيق‌تر مصرف كنيد
از ديگر كارهاي بزرگي كه مي‌توانيد بكنيد، مديريت ميزان توليد پسماندهاست. با كمي صرفه‌جويي و دقت در خريد‌ها و استفاده مناسبي كه از خريدهاي خودتان مي‌توانيد توليد پسماندها را بسيار كم كنيد. وقتي نيم‌كيلو سبزي كفايت مي‌كند، چه نيازي به يكي، دوكيلو سبزي هست؟ با همين كار ساده مي‌توانيد كلي از هزينه‌هاي شهر براي نظافت را بكاهيد.
- ته‌مانده‌ها را بيرون نريزيد
بخشي از شهروندان، عادت دارند كه ته مانده سفره و روفرشي و... را از بالكن يا پنجره بيرون بريزند تا به‌اصطلاح، خانه خودشان تميز بماند. اين گروه، فكر نمي‌كنند كه با اين كار، دقيقا كوچه خودشان را كثيف كرده و چند دقيقه بعد كه قصد تردد از اين كوچه را دارند، چشم خودشان به زباله‌ها و ته‌مانده سفره‌ها در كوچه و خيابان خواهد خورد. اين عادت، به بخشي از مغازه‌داران هم سرايت كرده و پسماندهاي مغازه خود را راهي پيادهروها يا جوي آب مي‌كنند.
- سيگاري‌ها رعايت كنند
سيگاري‌ها، از آلوده كننده‌ترين شهروندان محسوب مي‌شوند. آنها، هم هوا را آلوده مي‌كنند، هم زمين را. معمولا ته‌سيگارهاي خودشان را هم يا راهي پيادهروها و خيابان‌ها مي‌كنند و يا راهي جوي آب و... . كسي هم نيست بگويد كه سيگار كه مي‌كشيد، دستكم ته‌مانده سيگار را خاموش كرده و داخل سطح آشغال بيندازيد. بخشي از عابران و سرنشينان اتومبيل‌ها نيز اقدام به پرتاب كردن كاغذ و پوست كيك و ميوه و... به پيادهروها و خيابان‌ها مي‌كنند. اينها همه مصداق نامهرباني با شهر است.
- سنت‌هاي قديمي را حفظ كنيد
از بزرگ‌ترين لطف‌هايي كه شهروندان مي‌توانند در حق نظافت شهرشان داشته باشند، اين است كه هر كسي، جلوي مغازه يا منزل خود را آب و جارو كند. همين كار ساده مي‌تواند باعث نظافت شهر در مقياسي وسيع شود. واقعا هر كسي، اگر مسئوليت‌پذير بوده و كاغذ و زباله‌اي را از جلوي پايش بردارد، باور كنيد كلي از بار روي دوش شهرداري برداشته مي‌شود. بعضي از شهروندان فكر مي‌كنند كه لابد شهرداري پول مي‌گيرد براي همين كارها اما باور كنيد كه شهرداري هرچقدر هم خوب و عالي كار كند، نمي‌تواند تا اين مقياس به نظافت شهر بپردازد.
- براي نخاله‌ها فكر كنيد
اگر درگير ساختوساز هستيد، سعي كنيد نخاله‌هاي ساختماني را هر روز تخليه كنيد و تا جايي كه امكان دارد، از نگهداري آنها و عدم‌تخليه و دوركردنشان از محله ساختوساز خودداري كنيد. متأسفانه گاهي مشاهده مي‌شود كه نخاله‌هاي ساختماني، روز‌ها و بدون هيچ رعايت و مراعاتي، مقابل خانه‌ها باقي مي‌ماند. از آن بد‌تر، تخليه نخاله‌هاي ساختماني در حاشيه سطل‌هاي زباله يا قسمت‌هاي كم رفت‌وآمد شهر است. تخليه نخاله‌هاي توليد شده توسط اهالي، وظيفه شهروندان است نه شهرداري. البته اگر اين نخاله‌ها و زباله‌ها در سطح شهر رها شوند و كسي مسئولشان نباشد شهرداري ناچار است كه آنها را جمع‌آوري كند.
- صاحبان كسب و كار به گوش باشند
صاحبان ادارات و مغازه‌ها و كسب و كارها و... مي‌توانند بخش ديگري از نظافت شهر را برعهده بگيرند. كافي است هر كسي، نظافت اطراف مغازه يا اداره و سازمان خودش را برعهده بگيرد يا اينكه دستكم نظافت اين ناحيه را به هم نزند. مشاهده مي‌شود برخي مغازه‌داران، اقدام به چيدن كارتن‌ها و پسماندها و... در مقابل مغازه خود مي‌كنند كه هم رفت‌وآمد را سخت مي‌كند و هم نظافت شهر را به هم مي‌ريزد.
- درختان را دريابيم
در بخشي از نقاط شهر، باغچه‌هايي كوچك و درختاني وجود دارد. از عادت‌هاي بد برخي از شهروندان ريختن زباله پاي اين درختان و توي اين باغچه‌هاست. جدا از زياني كه اين زباله‌ها و پسماندها مي‌توانند براي سلامت اين درختان داشته باشند، نوعي آلودگي بصري و زيست‌محيطي هم محسوب مي‌شوند. اگر شهروندان هم مراعات كرده و هم مسئوليت اخلاقي پاكيزه نگه داشتن اين درختان و باغچه‌هاي كوچك را برعهده بگيرند، نخستين لطف را در حق خودشان كرده‌اند چرا كه شهري تميز را به‌خودشان هديه كرده‌اند.
- گرد از رخ شهر بر گيريد
پاكيزه‌سازي نماي ساختمان‌ها و مغازه‌ها نيز از ديگر رويكردهاي پاكيزه‌سازي شهري است. گاهي وقت‌ها، معابر، خيابان‌ها و كوچه‌ها تميز و خالي از آلوده‌كننده‌ها هستند ولي مشاهده مي‌شود كه نما و در و پنجره ساختمان‌ها كثيف و نازيباست. جدا از اين مورد، گرد و خاكي بودن و كثيفي اتومبيل‌هاي شخصي را هم مي‌توان به اين مورد افزود. پاكيزه‌كردن اين موارد، كار چندان سختي نيست. يك دستمال مي‌خواهد و مقداري آب و قدري همت. كندن تبليغاتي كه روي در‌ها و ديوارهاي منازل شهروندان چسبانده شده نيز جزو اين موارد مي‌تواند تلقي شود؛ همچنين پاكيزه نگه داشتن تابلو‌ها و نمادهاي تبليغاتي و تجاري.
- چيزي داخل جوي آب نريزيد
از معمول‌ترين كارهاي ناشايست بعضي شهروندان، ريختن آشغال و ته‌مانده ميوه‌ها و... در جوي‌هاي آب‌است. مغازه‌داران در اين زمينه البته پيشتازند و مشخص نيست با چه منطقي اين كار را مي‌كنند. نتيجه چنين اتفاقي، جمع‌شدن زباله‌ها در يك ناحيه و بيرون زدن آب است. حتي اگر چنين اتفاقي هم نيفتد، تماشاي آشغال‌هاي روان در جوي‌هاي آب، نماي زشتي به شهر مي‌دهد. خودداري از ريختن آشغال داخل جوي آب، مي‌تواند از اين اتفاق معمول روزانه، جلوگيري كند.
- گروه‌هاي دانش‌آموزي تشكيل دهيد
و البته كار آخر را آموزش و پرورش مي‌تواند بكند. ما مدارس بسياري در شهر داريم. يكي از كارهاي فوق‌برنامه اين مدارس، مي‌تواند تشكيل گروه‌هاي پاكيزه‌سازي محله و مدرسه باشد. دانش‌آموزان از اين دست كارها را بسيار دوست دارند. البته مديران و معلمان هم بايد آستين بالا بزنند و در اين كار مشاركت كنند. رفتن به ميان كوچه‌ها و پاكيزه‌سازي آنها از گرد و خاك و زباله‌ها و...، هم پيامي غيرمستقيم به شهروندان است و هم آموزشي مستقيم به‌خود دانش‌آموزان. همين دانش‌آموزان مي‌توانند چنين فرهنگ و تجربه‌هايي را به خانواده‌هايشان منتقل كنند.