تا به حال چندبار در ناوگان حمل‌ونقل عمومي در صندلي‌هاي ويژه جانبازان و معلولان نشسته‌‌ايد؟ ما مردم سالم مي‌توانيم دوگونه برخورد با افراد معلول در پيش بگيريم؛ برخورد اول پذيرفتن اين افراد در شهر و جامعه است. در اين نگرش، تلاش مي‌شود تا براي افراد داراي معلوليت مانند مردم عادي خدمات مورد نياز شهري فراهم شود. برخورد ديگر روي متفاوتي دارد؛ اينكه افراد معلول در جامعه را شهروندان درجه ۲ به‌حساب بياوريم كه نيازي به حضور در جامعه ندارند و مراكز خاص مي‌توانند مسئوليت آنها را به‌عهده بگيرند. اگر ما ۴ تا ۵ درصد افراد كشورمان را هم داراي معلوليت و جانبازي درنظر بگيريم، با آماري حدود 5/4 تا ۶ ميليون نفر روبه‌رو هستيم. بنابراين لازم است كه از نامرئي بودن افراد معلول در جامعه جلوگيري شود. بسياري از اين افراد خود را نامرئي نكرده‌اند بلكه فرهنگ شهري ما و فقدان دسترسي‌ها و قوانين و ضوابط لازم، حضور در جامعه را براي اين قشر دشوار كرده است. اينجا، هم به بايدها و نبايدهايي كه بايد درخصوص جانبازان و معلولان در شهر رعايت كنيم اشاره كرده‌ايم و هم به برخي امكانات شهري براي اين قشر از جامعه.
- پارك‌هاي حاشيه‌اي
لطفا اينجا پارك نكنيد
مشكل پارك خودرو يكي از بزرگ‌ترين معضلات شهرهاي بزرگ بود كه با اجراي طرح ساماندهي پارك‌هاي حاشيه‌اي با استفاده از دستگاه‌هاي مكانيزه پاركومتر، اين مشكل در حال رفع است. اما فضاي پارك حاشيه‌اي بايد براي جانبازان و معلولان هم در دسترس باشد كه متأسفانه خيلي از مردم خود را مجاز به تجاوز به حريم پارك خودروي جانبازان و معلولان مي‌دانند. اين جاهاي پارك كاملا با تابلو و علائم افقي روي سطح خيابان مشخص شده است. لطفا در اين محل‌ها پارك نكنيد.
- صندلي‌هاي ويژه
اينجا جاي نشستن شما نيست
چه‌كسي گفته كه يك جانباز يا معلول، حق استفاده از ناوگان حمل‌ونقل عمومي شهرها را ندارد و بايد از اتومبيل‌هاي شخصي براي تردد در شهر استفاده كند؟ اگر در داخل قطارهاي مترو و همچنين اتوبوس، نگاهي دقيق به دور و برتان بيندازيد، صندلي‌هاي ويژه‌اي را مي‌بينيد كه فضاي جلوي آنها بازتر است و براي نشستن اين قشر از جامعه درنظر گرفته شده است. متأسفانه بيشتر مواقع هم مسافران كاملا سالم روي اين صندلي‌ها نشسته‌اند و حتي با ديدن افراد كم‌توان، از جاي خود بلند نمي‌شوند.
- پلهاي عابرپياده
اين راه را مسدود نكنيد
يكي از عمده مشكلات معلولان و جانبازان، عدم‌همسطح بودن گذرگاه‌ها با پياده‌رو‌هاست كه سبب مي‌شود آنان با مشكل مواجه شوند. وجود پستي و بلندي بزرگ‌ترين مشكل در تردد اين قشر از مردم است و به اين منظور، همسطح‌سازي گذرگاه‌هاي عابرپياده نيز در دستور كار شهرداري‌ها قرار گرفته است. حالا بسياري از پل‌ها و گذرگاه‌هاي عابرپياده مناسب‌سازي شده اما مشكل ديگر اين است كه برخي از ما به‌خودمان اجازه مي‌دهيم روبه‌روي اين پل‌ها و گذرگاه‌ها، پارك كرده و راه را مسدود كنيم.
- آسانسورهاي مترو
شما با پله‌برقي برويد
شهرداري از چند سال قبل موظف شد كه در ساخت ايستگاه‌هاي جديد مترو، حتما امكانات تردد جانبازان و معلولان را درنظر بگيريد و به همين دليل حالا بسياري از ايستگاه‌هاي متروي تهران داراي آسانسور هستند. خب، همانطور كه گفته شد اين آسانسورها براي تردد جانبازان، معلولان و كم‌توانان درنظر گرفته شده و توصيه شده كه مردم عادي و سالم از همان پله‌هاي برقي يا پله‌هاي معمولي استفاده كنند. حداقل بايد حواسمان باشد كه در استفاده از اين امكانات، حق تقدم با اين قشر از جامعه است.
- تردد در شهر
كمك به مسافران خاص شهري
اين اتفاق براي بسياري از جانبازان و معلولان جامعه ما افتاده كه ساعت‌ها گوشه خيابان ايستاده‌اند و هيچ‌كس آنها را سوار نكرده است. اولا تاكسي‌ها موظف هستند اين كار را انجام دهند و اگر از وظيفه خود تخطي كنند مي‌توان با برداشتن شماره پلاك و گزارش به سامانه 1888 از مديران سازمان تاكسيراني خواست كه با آنها برخورد كنند. اما خود ما شهروندان معمولي هم مي‌توانيم با ديدن چنين صحنه‌اي در خيابان، كمي حس نوعدوستي داشته باشيم و به جانباز يا معلول كنار خيابان كمك كرده و او را به مقصد برسانيم.
- پله‌هاي ساختمان
آسانسورها را جمع نكنيد
مشكل ديگري كه جانبازان و معلولان، زياد در شهرها با آن مواجهند، معماري ورودي ساختمان‌ها و آپارتمان‌هاي شهري، حتي اداره‌ها و سازمان‌هاست كه معمولا با تعدادي پله همراه شده و همين موضوع ورود آنها را غيرممكن مي‌كند. طبق قوانين شهري شما موظف هستيد امكاناتي مثل مسير عبور ويلچر يا آسانسورهاي كوچك پلهاي براي ورود جانبازان و معلولان درنظر بگيرد. متأسفانه بسياري از سازندگان ساختمان‌ها بعد از گرفتن پروانه پايان‌كار، اين آسانسورهاي كوچك پله‌ها را جمع مي‌كنند.
- تهران امكانات مخصوصي براي جانبازان و معلولان دارد
جانبازان و معلولان اين حق را دارند كه مانند ديگران بتوانند از امكانات و فضاهاي مختلف شهرشان استفاده كنند. شهرداري تهران نيز با توجه به اين نكته تلاش خود را كرده تا شهر را در همه جنبه‌هاي خودش براي استفاده اين گروه، كاملا مهيا و حاضر كند. البته هنوز تا رسيدن به ايده‌آل مورد نظر، زمان باقي مانده است. براي آشنايي بيشتر با اقدامات صورت‌گرفته اين بخش را بخوانيد.
شوراي راهبردي معلولان: تشكيل شوراي راهبردي معلولان و جانبازان شهرداري تهران ازجمله اقداماتي است كه شهرداري براي خدمت‌رساني هرچه بهتر به اين قشر از پايتخت انجام داده است. بررسي مسائل مختلف معلولان در سطح شهر تهران و سياستگذاري درخصوص رفع مشكلات اين قشر، ازجمله اهداف تشكيل اين شوراست. جانبازان و معلولان تهراني مي‌توانند خواسته‌هاي خودشان را با اين شوراي راهبردي در ميان بگذارند.
پايانه ويژه با امكانات ويژه: چند سالي است كه پايانه ويژه‌اي براي جانبازان و معلولان در پايتخت راه افتاده است. در اين پايانه، ون‌هاي خاصي براي تردد اين قشر از جامعه درنظر گرفته شده كه خدمات رايگاني ارائه مي‌دهند. اين ون‌ها مخصوصا براي جابه‌جايي جانبازان و معلولان با ضايعه نخاعي بسيار مناسب هستند. ناوگان اين پايانه داراي جك‌هاي هيدروليكي براي انتقال ويلچر به داخل خودرو هستند.
ورزش جانبازان و معلولان: خوشبختانه چند مجموعه ورزشي با تجهيزات كامل براي جانبازان و معلولان در تهران ساخته شده است. مجموعه قمربني هاشم(ع) يكي از اين مجموعه‌هاست كه در منطقه ۲۰ تهران، محدوده شهرري ساخته شده است. همچنين 2مجموعه ورزشي با نام يكسان حضرت ابوالفضل(ع) در مناطق۱۵ و ۲۲ شهرداري تهران، با امكاناتي مخصوص معلولان و جانبازان براي استفاده اين عزيزان به بهره‌برداري رسيده است.
كانون‌هايي در محله‌ها: در حال حاضر تمام ۳۷۴ محله شهر، خانه سلامت داير كرده‌اند و كانون‌هاي معلولان در اين خانه‌ها فعال هستند. تمام فعاليت‌هايي كه افراد داراي معلوليت در هر منطقه و محله انجام مي‌دهند زيرنظر كانون‌هاست. در واقع كانون‌ها و اعضاي آن، امور مربوط به معلولان در هر منطقه را به‌عهده گرفته‌اند و خود اعضا، برنامه‌‌هاي متنوع آن را پيگيري مي‌كنند. كانون‌هاي معلولان سراسر شهر در حال حاضر هزاران عضو دارند.