جیمز بیکر از حزب جمهوریخواه ولی همیلتون از حزب دمکرات در رأس یک گروه غیرحزبی قرار داشتند که ترکیب هیأت و مأموریت آنان از سوی کنگره آمریکا تعیین شده بود.
گزارش این هیأت با نام گروه مطالعاتی عراق منتشر شد، اما درواقع تلاشی بود در سطح عالی برای تعیین راهبرد خروج سیاست خارجی آمریکا از بنبست در خاورمیانه. نکته کانونی گزارش بیکر-همیلتون آن بود که آمریکا به هیچیک از اهداف خود در خاورمیانه نخواهد رسید مگر اینکه مستقیما در مسأله فلسطین دخالت کند و در این راه «باید» با ایران و سوریه مذاکره شود.
بعدها گفته شد که سهم سوریه از این ماجرا پس گرفتن بلندیهای جولان، سهم فلسطین، عقبنشینی اسرائیل از کرانه باختری و تأسیس دولت فلسطینی، سهم اسرائیل قبول حق موجودیت این رژیم و سهم ایران عقبنشینی آمریکا از عراق خواهد بود.
این گزارش مورد انکار دولت جنگطلب بوش قرار گرفت و تهیهکنندگان آن با الفاظی رکیک مورد حمله قرار گرفتند. اما انگلیسیها آنرا حداقل در بخش عراقی گزارش مورد توجه قرار دادند.
چنانکه از سال گذشته انگلیس بهتدریج از مجموع 46 هزار سرباز خود در عراق کاست و اکنون به حدود 5500 سرباز مستقر در فرودگاه بصره اکتفا کرده است.
برخلاف لندن، کاخ سفید (بخوانید اسرائیل) در جهت عکس گزارش بیکر-همیلتون رویکرد شدیدی را اتخاذ کرد و سعی کرد با افزایش نیرو در عراق و افزایش فشار دیپلماتیک بر ایران بهخصوص از طریق شورای امنیت در بحث برنامه هستهای به اهداف خود در تأمین حداکثری منافع واشنگتن در خاورمیانه دست یابد.
12 روز پس از انتشار گزارش بیکر-همیلتون، رابرت گیتس از چهرههای نظامی - امنیتی آمریکا که دوره بازنشستگی خود را میگذراند و عضو گروه بیکر-همیلتون بود، جایگزین دونالد رامسفلد در سمت وزارت دفاع آمریکا شد.
وی در جلسه معارفه خود در سنا، اذعان کرد که اسرائیل سلاح اتمی در اختیار دارد و در اولین سفر خود به منطقه در بحرین گفت: باید با ایران مذاکره کنیم اما پیش از آن باید اهرمهای لازم را در دست بگیریم.
پرده دوم: 3 دسامبر 2007 گزارش برآورد اطلاعاتی 16 نهاد جاسوسی آمریکا درباره برنامه هستهای ایران منتشر شد. جمله اول این گزارش دائر بر اینکه ایران از سال 2003 تاکنون برنامه هستهای نظامی خود را متوقف کرده است، حاکی از آن است که ایران برنامه هستهای نظامی ندارد و ملاک حال فعلی است.
منابع اسرائیلی و آمریکایی مخالف این رویکرد، تنها 2 اشکال بر این گزارش وارد کردهاند. افرادی مثل هنری کیسینجر ایراد شکلی گرفتهاند و گفتهاند اینکه جمله اول گزارش با این عبارت شروع شده "ایران برنامه هستهای نظامی خود را متوقف کرده"، نتیجهگیری ناگواری را ایجاد میکند که منظور سیاستمداران آمریکایی نبوده است: مگر در دنیا چند نفر حوصله دارند که تمام گزارش را بخوانند.
توماس فریدمن ستوننویس نیویورکتایمز هم گفته است که دیگر مسئله آن نیست که مشروط یا غیرمشروط با ایران مذاکره کنیم، مسئله آن است که بدون اهرم چگونه با ایران مذاکره کنیم.
شباهتها
- کارتر رئیس جمهور آمریکا در دوره پیروزی انقلاب اسلامی ایران میگوید، انتقاد از اسرائیل بهمثابه انتحار سیاسی است. هر 2 گزارش (بیکر-همیلتون و گزارش نهادهای اطلاعاتی) توسط هیأتی بزرگ و منتخب و غیرحزبی تهیه شده است تا افراد تهیهکننده این گزارشها از حملات شخصی و تخریبی اسرائیلیها مصون بمانند.
- هر 2 گزارش متضمن انتقاد از سیاست گذشته آمریکا در حمایت کورکورانه از اسرائیل و دشمنی کورکورانه با کشورهای منطقه است.
- هر 2 گزارش تغییر یا تعدیل سیاستهای گذشته را بهطور ضمنی و یا صریح درخواست میکند.
- بر اساس هر 2 گزارش ایران تهدید نظامی تلقی نمیشود، یعنی اینکه تعامل آمریکا با ایران بهمعنی نادیده گرفتن امنیت اسرائیل نیست.
- بر اساس هر 2 گزارش ایران در منطقه بخشی از راهحل است نه جزئی از مشکل.
و بالاخره اینکه ایده همه چیز بدون ایران، غیرعملی و ناممکن است.