همشهری آنلاین_بنفشه حیرت نگاری:
در شرایط کنونی به دلیل بیماری کرونا استرس شهروندان زیاد شده است و همگان گمان می‌کنند استرس همان اضطراب است. به همین دلیل لازم است ابتدا تفاوت این دو را بدانید.
حتماً همه ما در زندگی روزمره خود بارها شرایطی را تجربه کرده‌ایم که در وصف آن بنابر اطلاعات رایج، اذعان کرده‌ایم زیاد خوب نیستم و استرس دارم.
ابتدا و قبل از بیان هر مطلبی بهتر است درباره مفهوم استرس صحبت کنیم. استرس تجربه هیجانی همراه با تغییرات بیوشیمیایی، روان‌شناختی، شناختی و رفتاری است که لزوماً شرایط دشوار و ناگوار را شامل نمی‌شود. مثلاً ازدواج، تولد یک نوزاد، تغییر محل زندگی و... می‌توانند استرس‌زا باشند.
بنابراین هر زمان که در روند عادی زندگی با تغییر روبه‌رو می‌شویم یا در مسیر رسیدن به هدفی با مانع یا سختی روبه‌رو می‌شویم که ما را از برنامه‌ریزی‌هایمان دور می‌کند یا همچنین بنا بر هر دلیل ناکامی یا شکستی را تجربه می‌کنیم، دچار استرس می‌شویم. مطالعات زیادی روی استرس و سلامت جسم و روان صورت گرفته است که نتایج آن همه نشان‌دهنده این است که استرس کنترل‌نشده می‌تواند نقش مهمی در ایجاد بیماری در هریک از ما داشته باشد. البته این واقعیت نیز وجود دارد که همه افرادی که تحت استرس قرار دارند، الزاماً بیمار نمی‌شوند. آنچه موجب مقاومت و استحکام در برابر عوارض استرس می‌شود نوع مواجهه با استرس و چگونگی مدیریت آن است.
- تفاوت استرس با اضطراب
استرس به‌طور کلی، تجربه‌ای موقتی است. در حالی که اضطراب مسئله‌ای دائمی درباره سلامت روحی و روانی افراد است. اضطراب یکی از مشکلات بسیار رایجی است که بر سلامت روح و روان تأثیر می‌گذارد. در ایالات متحده امریکا، تعداد زیادی از بزرگسالان در طول زندگی خود با اضطراب دست‌وپنجه نرم می‌کنند. استرس واکنش بدن در برابر تغییرها و چالش‌هاست و از نظر مدت‌زمان و شدت، در افراد مختلف متفاوت است. گاهی مرز میان استرس و اضطراب بسیار باریک می‌شود. یادتان باشد استرس می‌تواند محرکی برای ایجاد اضطراب باشد و اضطراب می‌تواند نشانه‌ای بیرونی از استرس حاد شناخته شود. علائم مختلفی مانند تنش و ناراحتی در ماهیچه‌ها، افزایش ضربان قلب و بی‌خوابی ممکن است هنگام وقوع هر دو این حالات نمود پیدا کند. بنا به تعاریف علمی متخصصان، استرس یعنی احساس قرار گرفتن تحت فشارهای روانی و احساسی، درحالی‌که اضطراب، احساسی است شامل ناراحتی، نگرانی و ترس. بنابراین، می‌توان نتیجه‌گیری کرد که از نظر ماندگاری تأثیرات، استرس نسبت به اضطراب پدیده‌ای زودگذرتر است. همچنین باید بدانید استرس بر اثر عاملی به‌وجود می‌آید که شما را تحت فشار قرار می‌دهد، و تداوم آن موجب وقوع اضطراب می‌شود. اضطراب حالتی ناخوشایند از احساسات است که به‌رغم از بین‌رفتن عامل استرس، همچنان با شما می‌ماند. حال که با این مفاهیم بیشتر آشنا شدید و تا حدودی تفاوت آنها و عوارض آسیب‌زایشان را درک کردید، مسلماً لازم است اهمیت کنترل و مدیریت آنها به‌ویژه در سنین پایین‌تر و کودکی را بدانید. والدین به این نکته اساسی توجه لازم را داشته باشند که فرزندان نیز مانند خود آنان وقتی در موقعیت تغییر قرار می‌گیرند، به نسبت شدت و موقعیت آن تغییر، استرس را تجربه می‌کنند. موقعیت‌هایی چون تغییر منزل و مدرسه، امتخانات درسی، ناسازگاری‌ها و اختلافات خانوادگی، ناتوانایی در برقراری ارتباط با دیگران به‌ویژه گروه همسالان، بیماری یا فوت یکی از اعضای خانواده یا اقوام و آشنایان و اتفاقاتی از این دست از جمله مواردی هستند که می‌توانند شرایط تجربه استرس را در کودکان فراهم کنند.
همچنین مانند بزرگسالان این استرس‌های تجربه‌شده اگر به درستی مدیریت و حل نشوند، می‌توانند اختلالات جسمی و روانی و ارتباطی را در آنان ایجاد کنند. بنابراین حفاظت از آنان در برابر صدمات ناشی از استرس و همچنین پیشگیری از تبدیل آنها به اضطراب، لازم و ضروری است. برای مدیریت استرس، تکنیک‌هایی وجود دارد که در شماره آینده درباره آنها توضیح خواهم داد.
* روان‌شناس بالینی و فیلم درمانگر