همشهری آنلاین_مرضیه موسوی: یک ساعت مانده به بازی سیل اهالی محله را می‌دیدی که به طرف ورزشگاه شهدای قیطریه می‌رفتند؛ انگار که تیم محبوبشان به فینال جام‌جهانی راه پیدا کرده و آنها هم مثل هر طرفدار وفادار دیگری رفته بودند تا سهمشان از یک رقابت نفسگیر را از روی سکوهای قدیمی‌ترین ورزشگاه محله ایفا کنند.
مغازه‌های محله بی‌برو برگرد کرکره‌ها را پایین می‌دادند و اگر نیاورانی‌ها یا تجریشی‌ها و طرفدار هر رقیب دیگری را در مسیر رسیدن به ورزشگاه می‌دیدند محال بود ساکت از کنار هم رد شوند؛ کری می‌خواندند و بردها و تکل و سانتر و قیچی‌های بازی‌های قبل را به رخشان می‌کشیدند. یادشان می‌آوردند که ورزشگاه قدیمی قیطریه چه قهرمانانی را از زمین خاکی راهی تیم‌های ملی و باشگاهی نکرده است. فوتبال دوست‌ها و ورزشکاران محله قیطریه این روزها به جای قول و قرار و برنامه‌ریزی برای بازی‌های محلی، سرشان گرم یک مطالبه همگانی است؛ اینکه جلو تخلیه و تخریب ورزشگاه قدیمی محله را بگیرند و آن را برای محله حفظ کنند.
تیم فوتبال چیذر، دهه ۵۰، ورزشگاه قیطریه، مسابقات قهرمانی شمیران
- یادگار حاج زین‌العابدین
حتی قبل از اینکه «حاج زین‌العابدین» زمین ۷ هزارمترمربعی قیطریه را وقف ورزش این محله کند، بچه‌های محله در آن بازی و ورزش می‌کردند. شاید حتی حاج زین‌العابدین هم دهه‌ها پیش فکرش را نمی‌کرد قیطریه یک روز یکی از گرانقیمت‌ترین محله‌های شهر تهران شود. به هر حال زمینش را وقف مردم محله کرد و از همان موقع اسمش شد «زمین وقفی»؛ زمین خاکی بزرگی که یک قرن محل ورزش بچه‌های محله قیطریه و چیذر و محله‌های اطراف آن بود.
«محمدجواد شجاعیان» مدیر مجموعه ورزشی شهدای قیطریه است و از کودکی این ورزشگاه را به خاطر دارد. او می‌گوید: «این ورزشگاه حدوداً سال ۱۳۴۰ افتتاح و به مرور زمان سالن ورزشی بسکتبال و والیبال هم به آن اضافه شد و همچنین زمین والیبال و بسکتبال روباز. قبل از افتتاح رسمی این ورزشگاه هم سال‌ها اهالی محله در زمین خاکی وقف شده توسط حاج زین‌العابدین ورزش می‌کردند. زمین وقفی که بعدها به ورزشگاه تبدیل شد تنها محلی برای ورزش مردم محله نبود. برای ما حکم پاتوقی محلی را داشت که اتفاق‌های زیادی در آن رقم می‌خورد.
ورزشکاران زیادی از همین زمین و تمرین‌های محلی به تیم‌های ملی و باشگاهی راه پیدا کردند.» از پدرش یاد می‌کند که پیش از او مسئول ورزشگاه بود و برای آن از جان و دل مایه می‌گذاشت: «پدرم اینجا را خیلی دوست داشت و به خاطر اینکه بچه‌های محله در آن بازی می‌کردند همیشه مراقب اوضاع ورزشگاه بود. حتی شیشه‌های ورزشگاه را هم با دست خودش تعمیر می‌کرد. چند سال پیش وقتی مشغول تعویض شیشه‌ها بود از ارتفاع به زمین افتاد و جانش را از دست داد.»
- ورزشکارانی که افتخار محله شدند
زمین و ورزشگاه شهدای قیطریه تنها بازمانده‌های بناها و عمارت‌ها و باغ‌های قدیمی این محله هستند. بقیه باغ‌ها و زمین‌هایی که اهالی قیطریه و ساکنان محله‌های اطراف در آن بازی و ورزش می‌کردند طی سال‌های گذشته تبدیل به برج‌ها و خانه‌های مسکونی و تجاری شده‌اند. «حسن چیذری» از قدیمی‌ترین بازیکنان فوتبال باشگاه قیطریه که از همین ورزشگاه راهی باشگاه صباباطری شد می‌گوید: «باشگاه قیطریه مهد جوان‌هایی بود که با علاقه سراغ ورزش می‌آمدند و قهرمانان زیادی را پرورش داده است؛ از حسن روشن تا امیر مرزوقی، اربابی و احمد سجادی که دروازه‌بان تیم‌ملی بود. مهدی دینورزاده و نخبه‌های دیگری در این ورزشگاه تمرین می‌کردند.
علاقه مردم این محله به ورزش مثال‌زدنی است. درهای ورزشگاه همیشه از صبح تا شب باز بوده و تیم‌های محله به نوبت در هر ساعت از روز برای تمرین و ورزش به زمین می‌رفتند. کدام ورزشگاه را امروز در قیطریه پیدا می‌کنید که این ویژگی را داشته باشد؟ به جز باشگاه‌های کوچک خصوصی که می‌توان برای آن لفظ لاکچری را استفاده کرد چه زمینی برای بچه‌های محله باقی مانده است؟ روزهایی که در ورزشگاه قیطریه مسابقه برگزار می‌شد کل محله تعطیل می‌شد. از نیاوران و تجریش و محله‌های دیگر تیم به اینجا می‌آمد و رقابت‌های جدی بین اهالی برگزار می‌شد.
افرادی در این محله هستند که ۳ نسل از یک خانواده با هم راهی باشگاه می‌شوند.» هر بار گذرش به محدوده ورزشگاه می‌افتد راه را به سمت آن کج می‌کند و سری به زمین فوتبال می‌زند و به تماشای بچه‌های محله می‌نشیند که با ذوق و شوق عرق‌ریزان و باانگیزه مشغول بازی و تمرین هستند: «هر بار چشمم به بازی بچه‌های محله در این زمین می‌افتد یاد زمانی می‌افتم که خودم در این زمین با بچه‌های محله بازی می‌کردم. با اینکه زمین خاکی بود و ما وقتی تکل می‌رفتیم پوستمان خراش برمی‌داشت اما همین بازی ما را سرشار از انرژی و احساس شادی می‌کرد. فوتبال در ورزشگاه قیطریه برای من و خیلی از اهالی یکی از جدی‌ترین کارهای روزمره بود و نسل جدید هم در این ورزشگاه همین حس را تجربه می‌کنند.»
- حکم تخلیه زمین وقفی
زمین وقفی چند سالی است که مالک مدعی پیدا کرده و حکم تخلیه و تخریب این زمین ۷ هزارمترمربعی به دست مدیر ورزشگاه رسیده است؛ موضوعی که اعتراض اهالی محله و حتی بازیکنان قدیمی این ورزشگاه را در پی داشت و حتی تجمع بزرگی از این افراد معترض در ورزشگاه قیطریه شکل گرفت.
«امین چیذری» پژوهشگر تاریخ و سند پژوه و از اهالی محله چیذر است که در حوزه املاک و موقوفات تحقیقات و پژوهش‌های مفصلی انجام داده. او می‌گوید: «ورزشگاه از زمانی که زمین خاکی بود تا الان در اختیار محله قرار داشت و همیشه به نام زمین وقفی معروف بود. همه می‌دانستند که این زمین را یکی از ساکنان قدیمی محله به نام حاج زین‌العابدین برای استفاده مردم محل وقف کرده است.
اینجا هیچ سندی وقفی نداشت و چون به‌عنوان محل ورزش از آن استفاده می‌شد در اختیار اداره ورزش قرار داشت. اما در تمام این سال‌ها اداره ورزش هیچ پیگیری برای تکمیل پرونده وقفی اینجا انجام نداده بود. تا اینکه سال ۱۳۸۸ فردی پیدا شد که ادعا می‌کرد این زمین را از بازماندگان خاندان حاج زین‌العابدین خریده است و حکم تخلیه اینجا را گرفته بود.
همان موقع هم با مخالفت اهالی، روبه‌رو و ماجرای تخلیه ورزشگاه ملغی شد. تا اینکه دوباره مدتی قبل سر و کله این فرد پیدا شد و حکم تخلیه ورزشگاه را به مسئول آنجا نشان داد.» او از پلاک ثبتی ملک می‌گوید که به نام حاج زین‌العابدین است و بعد از آن سند این ملک به نام هیچ فرد دیگری ثبت نشده: «اهالی محله علاوه بر اینکه به تخریب ورزشگاه اعتراض دارند، به فروش اینجا هم معترض هستند. چون چندین نسل از زمان حاج زین‌العابدین گذشته و اگر کسی بخواهد این زمین را از ورثه بخرد باید حداقل از ۳۰۰ تا ۴۰۰ نواده او زمین را خریده باشد که تعدادی از آنها در همین محله ساکن هستند اما از فروش این ملک بی‌خبر بودند.»
- نوادگان بی‌خبر
«رضا فاضلی» فرزند مرشد باقر فاضلی یکی از نوادگان حاج زین‌العابدین در شمیران است که تا پیش از رسانه‌ای شدن ماجرای تخریب ورزشگاه، حتی از وقف شدن این ملک توسط جدش هم بی‌خبر بود: «ما سال‌هاست در تجریش سکونت داریم و می‌دانستیم که جدم زمین‌هایی در قیطریه وقف کرده است. اما این موقوفه‌ها را به درستی نمی‌شناختیم و هیچ‌وقت سراغشان نرفتیم. بعد از رسانه‌ای شدن ماجرای این ورزشگاه وقتی اسم حاج زین‌العابدین را شنیدم برایم جالب شد. شجره‌نامه رسمی که ما داریم نشان می‌دهد حاج زین‌العابدین پدرِ جد ما بوده و درواقع جد بزرگ من به حساب می‌آید. اگر قرار باشد این زمین از ورثه حاج زین‌العابدین خریداری شود یکی از این ورثه من هستم.
اما هیچ خرید وفروشی انجام نشده و حتی ما هیچ خبری از این ماجرا نداشتیم.» با تخریب ورزشگاه شهدای قیطریه تنها ورزشگاه محلی قیطریه که پاتوق نسل‌های زیادی بوده و ورزشکاران زیادی را راهی تیم‌های باشگاهی و ملی کرده است از بین می‌رود و باغ قیطریه تنها می‌ماند.
- «حسن روشن» پیشکسوت فوتبال ایران/بازی در ورزشگاه قیطریه آرزوی ما بود
زمین خاکی قیطریه محل حضور دائمی فوتبالیست‌ها و ورزشکاران شمیران بود؛ زمین بزرگی که با وجود خاکی بودن، مسطح و هموار بود و تمرین در آن آرزوی بچه‌های شمیران. «حسن روشن» پیشکسوت فوتبال ایران و عضو اسبق تیم‌ملی فوتبال که گل‌های به یاد ماندنی‌اش در فینال انتخابی جام‌جهانی ۱۹۷۸ ایران را به جام‌جهانی رساند یکی از این ورزشکاران است. او این روزها از تلاش برای جلوگیری از تخریب ورزشگاه شهدای قیطریه می‌گوید؛ ورزشگاهی که صرفاً زمین برای بازی اهالی محله نبود و پاتوقی بود که راه خیلی از جوانان و نوجوانان محله را از بیراهه جدا کرد.
روشن که از ساکنان شمیران است می‌گوید: «حدود ۶۰ سال پیش که من ساکن محله اختیاریه بودم، برای من و دیگر جوانان شمیران بازی در زمین قیطریه یک آرزو بود. محله ما هم مثل اغلب محله‌های شمیران زمین خاکی برای فوتبال داشت. اما هیچ‌کدام از زمین‌های شمیران به پای کیفیت زمین قیطریه نمی‌رسید. با اینکه زمین خاکی بود اما هموارتر از زمین‌های دیگر بود و بزرگ‌تر. ۲ تا ۳ هزار نفر همزمان امکان تماشای فوتبال در این زمین را داشتند و زمین دوستداشتنی و اصطلاحاً راحتی بود. شمیران آن زمان قریب به ۶۰ تیم محلی داشت که هر سال بازی‌های زیادی در این زمین رقم می‌زدند و رقابت‌هایشان تماشایی بود.»
مثل اغلب جوانان و نوجوانان آن زمان که پایشان به زمین‌های چمن نمی‌رسیدچندان فرصتی برای بازی در زمین چمن نصیب او و دیگر اهالی شمیران نمی‌شد و روزهایی که در زمین قیطریه شانس بازی نصیبشان می‌شد، با جان و دل در بازی شرکت می‌کردند. روشن می‌گوید: «من و همه اهالی شمیران از این ورزشگاه خاطرات زیادی داریم. روزی که من برای بازی در تیم‌ملی جوانان انتخاب شدم در این ورزشگاه مشغول بازی بودم و خبر را همین‌جا شنیدم. ورزشگاه قیطریه همیشه برای من یادآور روزها و خاطرات خوب بوده و هست.» اواز زمین‌های خاکی بی‌شماری می‌گوید که در محله‌های مختلف شمیران وجود داشت که به مرور از دست اهالی این محله‌ها بیرون آمد و برج و ساختمان‌های چندین و چند طبقه در آن ساخته شد.
روشن می‌گوید: «۲، ۳ کیلومتر آن‌طرف‌تر از زمین قیطریه ورزشگاهی بود که بعدها از دست مردم محله بیرون آمد و برج در آن ساخته شد. چند سال پیش هم که صحبت از تخلیه و تحویل این ملک به فردی که مدعی مالکیت آن است به میان آمد، مردم قیطریه اجازه این کار را ندادند. چون هنوز کسانی هستند که یادشان نرفته این زمین بازی، این ورزشگاه بود که فرهنگ و وضعیت اجتماعی محله قیطریه را از این‌رو به آن رو کرد و به محلی امن برای ورزش اهالی این محله و تمام شمیران تبدیل شد.»
او از زمین‌های خاکی اطراف قلعه و تپه قیطریه می‌گوید و شرایط اجتماعی حاکم بر این محله طی ۷۰ سال پیش: «حوالی قیطریه معروف بود به اینکه معضلات اجتماعی زیادی در آن وجود داشت. اما وقتی این زمین راه‌اندازی شد بسیاری از جوان‌ها و نوجوانان محله وقتشان را در آن می‌گذراندند و فوتبال و کشتی و والیبال سرنوشتشان را عوض کرد. ورزشگاه شهدای قیطریه نه فقط برای اهالی این محله بلکه برای بسیاری از اهالی فوتبال و به‌خصوص ورزشکاران شمیران محلی برای رشد و پرورش بود و بخش مهمی از هویت ورزشی خیلی از ما را تشکیل می‌دهد. درخواست من از قوه قضاییه و مسئولان این است که به راحتی اجازه تخریب این ورزشگاه و از بین رفتن آن را ندهند.»