همشهری آنلاین_پریسا نوری: اگر رد صداها را تا پشت ساختمان اداری دنبال کنید، کم‌کم بوی خوش غذا مشامتان را می‌نوازد. اینجا آشپزخانه فرهنگسرا و محل پخت غذا برای پویش مردمی «همسایه» است. پویشی که از اسفند سال ۹۸ و همزمان با آغاز بحران کرونا، به همت چند نفر از جوانان ساکن تهرانپارس با توزیع هفتگی ۱۰۰ پرس غذای گرم بین همسایه‌های نیازمند شروع شد و خیلی زود به توزیع یک هزار ظرف غذا در محله‌های محروم اطراف تهران رسید. در آستانه یک سالگی پویش همسایه، برای تهیه گزارش به آشپزخانه فرهنگسرای اشراق رفتیم و با بانی و مسئول این پویش گفت‌وگو کردیم.
- توزیع هزار ظرف غذا در هفته
نزدیک ظهر است، کار پخت وپز تمام شده و ۳ دیگ پر از برنج و مرغ و جوجه کباب آماده توزیع است. حدود ۲۰ جوان ۲۰ تا ۳۰ ساله در آشپزخانه مشغول کارند و با اینکه آثار خستگی در چهره‌شان پیداست، اما مجالی به آن نمی‌دهند، چون می‌دانند خیلی‌ها چشم به راه رسیدن ماشین حمل غذا هستند.
مردها به سرعت برنج‌ها را در ظروف یکبارمصرف می‌ریزند تا بعد از اضافه کردن مرغ و مخلفات، توسط چند نفر از بانوان، با زرشک و زعفران تزیین و بسته‌بندی شود. بیرون آشپزخانه چند جوان غذاهای بسته‌بندی شده را پشت وانت می‌چینند تا قبل از اینکه سرد شود و از دهان بیفتد، به مقصد برسانند. مقصد کجاست؟ سفره خالی نیازمندانی که در چند قدمی فرهنگسرا و محله خاک‌سفید تا فرسنگ‌ها دورتر و محله‌های محروم اطراف تهران زندگی می‌کنند.
«حمید حقیقی فرد» بانی و مسئول پویش همسایه درباره چرایی راه‌اندازی این حرکت خیرخواهانه می‌گوید: «کرونا که شروع شد بسیاری از کسب و کارها از بین رفت. متوجه شدیم خیلی از خانواده‌ها حتی در همسایگی‌مان هیچ منبع درآمدی ندارند و به قولی محتاج نان شب شده‌اند. مسلماً نمی‌توانستیم دست روی دست بگذاریم و فقط نظاره‌گر باشیم، پس با چند نفر از جوانان محله که دانشجو، کارمند و کاسب بودند تصمیم گرفتیم‌کاری کنیم. چون یکی دو نفر از بچه‌ها آشپزی بلد بودند، قرار شد غذا بپزیم و توزیع کنیم.
پول‌هایمان را روی هم گذاشتیم و با حمایت خانواده‌هایمان و اقوام و آشناهایی که ما را می‌شناختند و اعتماد داشتند، کار را شروع کردیم و هر هفته به اندازه ۱۰۰ نفر غذا پختیم و بین خانواده‌های نیازمند محله خاک‌سفید توزیع کردیم. به کمک دوستانی که در فضای مجازی فعال بودند، برای جذب کمک خیّران و نیکوکاران تصاویر فعالیت‌هایمان را در شبکه مجازی گذاشتیم. خیلی زود تعدادی حامی و خیر جذب کار ما شدند و با حمایت آنها توانستیم هفته‌ای ۲ روز و هر بار ۵۰۰ پرس غذا بپزیم و علاوه بر خاک‌سفید برای نیازمندان محله‌های دورتر اطراف تهران مانند بومهن، رودهن، پاکدشت، قیامدشت، هرندی و حومه کرج ببریم.»
- اول همسایه، سپس خانه
مردها حین کار لباس فرم سبز رنگی به تن دارند که رویش نوشته شده «پویش مردمی همسایه». حقیقی فرد درباره دلیل این نامگذاری می‌گوید: «نام پویش به تأسی از حدیثی ازحضرت فاطمه زهرا(س) که می‌فرمایند «اول همسایه، سپس خانه» شکل گرفت و شکل‌گیری پویش ابتدا با هدف کمک به همسایه‌هایمان در محله خاک‌سفید بود و بعد کار گسترش پیدا کرد و به محله‌های دور و اطراف تهران رسید.»
مسئول پویش همسایه درباره شناسایی نیازمندان می‌گوید: «معمولاً نیازمندان را با معرفی معتمدان هر محله پیدا می‌کنیم، سپس راستی آزمایی انجام می‌شود تا قطعاً افرادی را که نیازمند واقعی هستند پوشش دهیم. از طریق کد ملی افراد هم مطمئن می‌شویم که فعالیت‌هایمان با سایر مراکز خیریه و کمیته امداد همپوشانی نداشته باشد.» این جوان ۳۴ ساله که کارمند یکی از مراکز دولتی است با تأکید بر اینکه پویش همسایه وابسته به هیچ ارگان و نهادی نیست و صرفاً با تکیه به کمک‌های مردمی فعالیت می‌کند، می‌گوید: «در شروع کار ۱۰ جوان بودیم که هرکدام بسته به توانمان ۵۰ یا ۱۰۰ هزار تومان پول می‌گذاشتیم تا غذا بپزیم.
فامیل و آشنا هم با کمک‌های نقدی و یا نذری‌هایی که داشتند مثل گوسفند قربانی و عقیقه حمایت کردند، اما کمی که گذشت موفق شدیم افراد خیر را جذب کنیم و کارمان را گسترش دهیم. در حال حاضر هم در فضای مجازی یک گروه داریم به نام «مجمع حامیان» که هر عضو ماهانه به دلخواه مبلغی را می‌پردازد.» حقیقی فرد از جامعه هدف پویش همسایه این‌طور می‌گوید: «با وجود کمیته امداد و مراکز خیریه مردمی، هنوز خانواده‌هایی هستند که به سختی امرار معاش می‌کنند؛ مثل خانواده‌هایی که بدسرپرست یا بی‌سرپرست هستند یا خانواده‌هایی که سرپرستشان معلول است یا در خانه از چند معلول نگهداری می‌کنند. این افراد جامعه هدف ما هستند و در حال حاضر آمارشان بالغ بر چند هزار نفر است.»
با وجودی که خرید اقلامی مانند برنج، حبوبات، گوشت، روغن و تهیه سبد معیشتی آسان‌تر است اما این پویش بر پایه پخت غذای گرم شکل گرفته است. حقیقی فرد درباره چرایی این موضوع می‌گوید: «در تحقیقی که برای شناسایی خانواده‌های هدف انجام دادیم متوجه شدیم که اگر اقلام و مواد غذایی خشک در اختیار خانواده‌های بدسرپرست بگذاریم توسط سرپرست خانوار به فروش می‌رسد، از این‌رو به جای سبد کالا غذای گرم به خانواده می‌رسانیم تا فرزندان این خانواده‌ها هم دچار سوءتغذیه نشوند.»
- توسعه پویش همسایه
به گفته حقیقی فرد، پویش همسایه که در ابتدا با پخت و توزیع غذا در قالب طرح اکرام کریمانه آغاز شد، به تدریج گسترش یافت و در قالب طرح همکلاسی و اشتغالزایی به آموزش دانش‌آموزان نیازمند و کارآفرینی برای زنان سرپرست خانوار رسیده است. او درباره طرح همکلاسی می‌گوید: «در رفت و آمدهایی که به محله‌های کم برخوردارداشتیم متوجه شدیم برخی دانش‌آموزان با آنلاین شدن تدریس در مدارس به دلیل نداشتن اینترنت یا گوشی و تبلت از درس و مشق بازمانده‌اند، برای همین با کمک ۱۰ نفر از اعضای گروه که از دبیران خوب آموزش و پرورش و همچنین مشاور آموزشی و کنکور بودند، طرح «همکلاسی» را پایه‌ریزی کردیم و از اول زمستان کلید زدیم. در این طرح دبیران به‌صورت مجازی یا حضوری به بچه‌ها آموزش می‌دهند.»
حقیقی فرد در توضیح بیشتر می‌گوید: «چون در شروع کار با توجه به منابع محدودمان، خرید ده‌ها تبلت و گوشی ممکن نبود، فعلاً برای دانش‌آموزانی که گوشی دارند، کلاس مجازی برگزار می‌کنیم و در تلاشیم برای دیگر دانش‌آموزان هم یا امکان آموزش آنلاین فراهم کنیم یا کلاس‌ها را به‌صورت حضوری برگزار کنیم.»
علاوه بر طرح همکلاسی، ایجاد مراکزی برای اشتغال به کار زنان بدسرپرست و سرپرست خانوار هم از اهداف دیگر پویش همسایه است. این جوان نیکوکار درباره این طرح می‌گوید: «در جامعه هدف ما افراد بسیاری هستند که به دلیل نداشتن شغل و منبع درآمد نیازمند کمک‌های غذایی هستند، این موضوع ما را بر آن داشت که به جای اینکه هر هفته به خانواده این افراد غذا برسانیم‌کاری کنیم که خودشان با دستمزد کارشان و با حفظ عزت نفس از پس هزینه‌های اولیه زندگی‌شان بر بیایند. در واقع به جای اینکه ماهی برایشان بگیریم، ماهیگیری یادشان بدهیم.
از این رودرصددیم با راه‌اندازی یک کارگاه خیاطی در تهرانپارس برای برای ۵۰ نفر زمینه اشتغال و کسب درآمد فراهم کنیم. در حال حاضر هم‌محل کارگاه را تعیین کرده‌ایم و با کمک خیّران مشغول خرید چرخ خیاطی و تجهیز آن هستیم و امیدواریم بتوانیم تا اواخر اسفند کارگاه را راه‌اندازی کنیم.»
- افزایش حمایت‌ها در مناسبت‌های ملی و مذهبی
طرح اطعام کریمانه در پویش همسایه، هر هفته روزهای دوشنبه و پنجشنبه با پخت و توزیع غذا اجرا می‌شود، اما گاهی در مناسبت‌های مذهبی و ملی مانند ماه رمضان، شب یلدا، و... این طرح به‌صورت متفاوتی رقم می‌خورد و گسترده‌تر می‌شود.
حقیقی فرد در این‌باره می‌گوید: «در ماه رمضانی که گذشت با توجه به اهمیت تغذیه مناسب روزه‌داران، به جای هفته‌ای دو بار، هر شب هزار پرس غذا تهیه و بین خانواده‌های نیازمند توزیع کردیم. همچنین در دهه اول ماه محرم توانستیم هر شب ۲ هزار ظرف غذا توزیع کنیم. در شب یلدا هم بنا به رسم خانواده‌های ایرانی که سبزی پلو و ماهی و انار می‌خورند هزار پرس سبزی پلو و ماهی آماده و توزیع کردیم. همچنین با کمک دنش‌آموزان منطقه ۴ و در طرحی به نام هر دانش‌آموز یک انار، غذاها را به همراه پک یلدایی و انار تحویل خانواده‌ها دادیم.» مدیر پویش همسایه در ادامه می‌افزاید: «در حال حاضر هم در حال برنامه‌ریزی و جذب منابع هستیم تا با تهیه و توزیع بسته‌های ارزاق شامل برنج، گوشت، روغن، ماکارونی و... سفره نوروزی نیازمندان خالی نماند.»
- بچه‌ها چشم به راه ماشین غذا هستند
پویش همسایه که سال گذشته به همت چند نفر از جوانان تهرانپارس با پخت و توزیع آغاز شده در آستانه یک سالگی است. حقیقی‌فرد با مرور خاطرات و مخاطرات فعالیت‌های یک ساله این پویش برایمان می‌گوید: «یک گروه از بچه‌ها با یک وانت در بخش توزیع فعالیت می‌کنند و چون طبق برنامه باید به چند جا سر بزنند و مسیرها هم از هم دور است یک ماشین کافی نیست برای همین اغلب اسنپ می‌گیریم و رابطان ما غذا را در محله‌های هدف توزیع می‌کنند. آنها می‌گویند فرزندان خانواده‌های نیازمند هرهفته منتظر دوشنبه و پنجشنبه هستند تا غذا برسد. گاهی جلو خانه چشم به راه می‌مانند تا سروکله وانت یا ماشین پیک غذا پیدا شود.»
مدیر پویش همسایه از بازخورد اجرای طرح در میان خانواده‌های نیازمند چنین می‌گوید: «مادرهای خانواده‌های نیازمند هم از این طرح خیلی خوشحال هستند و تشکر می‌کنند. آنها هم منتظرند که روزهای دوشنبه و پنجشنبه زنگ خانه‌شان به صدا دربیاید تا بچه‌هایشان بعد از یک هفته بتوانند غذای خوب بخورند.
همین هفته پیش که غذا کباب بود مادری وقتی غذا را گرفت سجده شکر به جا آورد و در حالی که بغض کرده بود گفت بچه‌ام خیلی وقت بود که دلش کباب می‌خواست هر وقت در خیابان بوی کباب می‌آمد بهانه می‌گرفت. خدا را شکر می‌کنم که امروز بچه‌ام می‌تواند غذای مورد علاقه‌اش را بخورد و...» حرف‌ها که به اینجا می‌رسد مکثی کرده و می‌گوید: «این بازخوردها به ما اطمینان می‌دهد که که راهی که پیش گرفته‌ایم درست است و عزممان جزم می‌شود که مصمم قدم برداریم و کارهایمان را در این راه توسعه بدهیم.»