همشهری آنلاین_حسن حسن‌زاده: از کودک و نوجوان تا موسفیدان محله، تمام هفته را به انتظار می‌نشستند تا آخر هفته از راه برسد و تیم اختیاریه رقیب سنتی و سرسختش را شکست بدهد. آن‌وقت بود که بساط کری‌خوانی حسابی جور می‌شد و اهالی محله، پیروزی تیم محله‌شان را به رخ طرفداران تیم بازنده می‌کشیدند. اگرچه خاطره آن کری‌خوانی‌ها و مسابقات پرشور و هیجان هنوز در ذهن اهالی قدیمی محله زنده است اما افسوس که این خاطرات شیرین در چند دهه پیش جا مانده‌اند. حالا زمین خاکی اختیاریه با کمترین امکانات ممکن، در حصار ساختمان‌های اطراف به حال خود رها شده و هرازگاهی شاید میزبان جمعی از جوانان فوتبال‌دوست شود.
جوانان اختیاریه و به‌ویژه پیشکسوتانی که از همین زمین به پیراهن تیم ملی فوتبال رسیده‌اند نگران سرنوشت زمین خاکی محله هستند؛ زمینی که طی سال‌های اخیر چند باری زمزمه ساخت مرکز تجاری و... در آن به گوش رسید و حالا تنهاتر از همیشه به مأمنی برای آسیب‌های اجتماعی تبدیل شده است. سری به محله اختیاریه زدیم و در گفت‌وگو با اهالی، شورایاران و جمعی از پیشکسوتان فوتبال اختیاریه به مشکلات این زمین خاطره‌انگیز پرداختیم.
دیوارهای سیمانی قدیمی، زمین خاکی اختیاریه را از دید عابران پیاده و خودروهای عبوری میدان اختیاریه پنهان کرده‌اند. اما از فراز ساختمان‌ها و برج‌های اطراف، زمین خاکی اختیاریه پیداست که با همان شمایل ۷۰ سال پیش به حیات نیم‌بندش ادامه می‌دهد. تیرک‌های فلزی هر دو دروازه زنگ زده، سنگ‌ریزه‌ها خط‌کشی زمین را بلعیده و پشت دروازه غربی زمین هم تکیه‌ای برای ایام عزاداری ساخته شده است.
در روزگاری که هر محله‌ای برای خود یک مجموعه ورزشی کوچک یا دست‌کم یک زمین چمن مصنوعی دارد، فوتبال‌دوستان اختیاریه باید به همین زمین خاکی بدون امکانات دل خوش کنند. زمینی که در سایه بی‌توجهی نهادهای مسئول، هر سال مهجورتر می‌شود تا شاید سرنوشت غم‌انگیز دیگر زمین‌های خاکی شمیران انتظارش را بکشد. «عباس ابهری» شورایار محله اختیاریه می‌گوید: «زمین خاکی اختیاریه یکی از زمین‌های اصلی فوتبال در شمیران بود.
فوتبالیست‌های بسیاری از بازی در همین زمین خاکی به تیم ملی و باشگاه‌های بزرگ کشور رسیدند. حالا ۱۵ سالی است که با توسعه زمین‌های فوتبال کوچک در دیگر محله‌ها، زمین خاکی اختیاریه از رونق افتاده و ورزشکاران محله نگرانند مبادا آخرین سنگر فوتبالیست‌های محله هم به برج و مرکز تجاری تبدیل شود.»
با وجود همه این کاستی‌ها، جوانان دیروز و امروز محله خطرات و آسیب‌های بازی در این زمین بدون امکانات را به جان می‌خرند تا آخرین زمین خاکی محله را حفظ کنند. ابهری ادامه می‌دهد: «اختیاریه یک زمین خاکی دیگر هم داشت که به زمین نخست‌وزیری یا المپ معروف بود. حالا آن زمین خاکی جای خود را به یک برج داده است. پیشکسوتان و جوانان محله اگرچه به ناچار در زمین فوتبال دیگر محله‌ها تمرین می‌کنند اما در هفته یکی دو ساعت در زمین خاکی اختیاریه پا به توپ می‌شوند تا آخرین زمین خاکی محله خالی نماند و از دست نرود.»
- روزگار ناخوش آخرین زمین خاکی شمیران
یکی از ویژگی‌های محله اختیاریه ـ رستم‌آباد رواج سنت حسنه وقف در این محله و وجود واقفان بزرگی مثل مرحوم «حاج آخوند خراسانی» و مرحوم «حاج علی محسنیان» است که هنوز هم نامشان به واسطه موقوفه‌های فراوان میان اهالی اختیاریه ـ رستم‌آباد زنده است. سنت وقف در این محله زمینه‌ساز وقف باغ‌ها و املاک بسیاری شد که زمین خاکی اختیاریه هم نمونه‌ای از رواج این سنت حسنه در محله اختیاریه به شمار می‌رود. اگرچه این زمین موقوفه بیش از ۷ دهه زمین فوتبال چند نسل از جوانان اختیاریه بود و ملی‌پوشان بسیاری را هم به فوتبال ایران معرفی کرد اما پیشکسوتان فوتبال اختیاریه بی‌توجهی متولی وقف را عامل اصلی کمبود امکانات و از رونق افتادن آن می‌دانند. «محمدرضا شریفی»
یکی از اهالی محله اختیاریه می‌گوید: «این زمین خاکی که حدود ۵ هزارمترمربع مساحت دارد بخشی از ملک موقوفه بزرگ‌تری است که حدود ۱۷۰ سال پیش توسط ۴ برادر وقف شد. در گذر زمان، دیگر بخش‌های آن زمین موقوفه به خانه، آپارتمان، مدرسه و... تبدیل شد. از آن ملک موقوفه بیش از ۷۰ سال است که تنها همین زمین خاکی برای استفاده اهالی باقی مانده است.»
- هیچ زمین ورزشی دیگری نداریم
به تدریج با توسعه شهر و از بین رفتن بسیاری از زمین‌های خاکی شمیران، نگرانی‌ها درباره از بین رفتن تنها زمین فوتبال اختیاریه هم بیشتر شد؛ به‌ویژه وقتی که زمین خاکی «نخست‌وزیری» دیگر زمین خاکی محله جای خود را به یک برج سر به فلک کشیده داد. از تشکیل زنجیره انسانی برای حفظ تنها زمین خاکی اختیاریه چند سالی می‌گذرد و هنوز هم اهالی، ورزشکاران و پیشکسوتان فوتبال اختیاریه نگران از دست دادن تنها زمین فوتبال محله هستند.
شریفی می‌گوید: «وقتی خبر رسید قرار است در زمین خاکی اختیاریه یک ساختمان تجاری ساخته شود، فوتبالیست‌های جوان و پیشکسوت محله برای حفاظت از این زمین خاطره‌انگیز زنجیره انسانی تشکیل دادند. صورتجلسه‌ای با امضای همه حاضران و نمایندگان محلی، تنظیم و به اداره اوقاف شمیران به‌عنوان متولی وقف ارائه شد تا تنها زمین فوتبال محله حفظ شود. در وقفنامه این زمین اشاره شده که منافع آن باید برای اهالی و برگزاری مراسم عزاداری اباعبدالله‌الحسین(ع) در محله هزینه شود. در محله ما سرانه ورزشی پایین است و هیچ زمین ورزشی دیگری نداریم. اهالی محله از اداره اوقاف که متولی این زمین موقوفه است می‌خواهند شرایط را برای احیای زمین خاکی اختیاریه و توسعه امکانات آن فراهم کند.»
- تلاش برای احیای زمین
شورایاران و فوتبالیست‌های پیشکسوت اختیاریه قدم‌هایی هم برای احیای زمین خاکی اختیاریه برداشته‌اند. رختکن کوچک ضلع غربی و لوازم ورزش همگانی که در ضلع شرق این زمین خاکی نصب شده، نمونه‌ای از تلاش ورزش‌دوستان محله برای حفظ این زمین خاطره‌انگیز است.
ابهری از پیگیری‌های شورایاران می‌گوید: «خواسته شورایاران، فوتبالیست‌ها و پیشکسوتان ورزش اختیاریه، تشکیل یک هیأت امنا برای این زمین با حضور نمایندگان محلی و نماینده‌ای از اداره اوقاف شمیران به‌عنوان متولی این زمین وقفی است. با تشکیل هیئت امنا امکان توسعه این زمین، استفاده نظام‌مند از آن و تشکیل چند مدرسه فوتبال و حتی درآمدزایی وجود دارد؛ درآمدهایی که می‌تواند صرف نگهداشت زمین شود. هرچند با پیگیری شورایاری و پیشکسوتان محله، شهرداری ناحیه یک رختکن کوچکی در گوشه‌ای از زمین ساخت اما بهسازی و توسعه امکانات این زمین نیازمند همکاری متولی آن یعنی اداره اوقاف شمیران است.»
علاوه بر آمادگی شهرداری برای تأمین بخشی از امکانات زمین خاکی اختیاریه، شورایاران پیگیر چمن‌کردن این زمین از فدراسیون فوتبال هم بوده‌اند. ابهری ادامه می‌دهد: «برای تحقق هدف احیای زمین فوتبال اختیاریه، از فدراسیون فوتبال هم برای چمن کردن زمین درخواست کمک کردیم. فدراسیون و اداره کل ورزش استان تهران همکاری برای نصب چمن مصنوعی در زمین خاکی اختیاریه را به صدور مجوز از سوی متولی زمین مشروط کردند.»
- جای سنگ، سرنگ جمع می‌کنیم
زمین خاکی اختیاریه که روزگاری نه چندان دور محل اجتماع فوتبالیست‌های اختیاریه و دیگر محله‌های شمیران بود، روزگار خوشی را سپری نمی‌کند. اهالی می‌گویند که گاهی پشت حصار سیمانی و در زوایای پنهان این زمین خاکی، بزم شبانه معتادان به راه می‌شود. «رضا محمودیان» یکی دیگر از جوانان فوتبالیست محله می‌گوید: «وقتی زمین خاکی اختیاریه هنوز رونق داشت و میزبان مسابقات مختلف شمیران بود، قبل از برگزاری هر مسابقه سنگ‌های درشت را از زمین جمع می‌کردیم تا کسی آسیب نبیند.
اما حالا جای سنگ‌های‌ریز و درشت، باید از روی زمین سرنگ جمع کنیم. متولی زمین را به حال خود رها کرده و خبری از نگهبان نیست. شب‌های تابستان معتادان و زباله‌گردها چهارگوشه زمین را به زباله‌دانی و محل مصرف مواد مخدر تبدیل می‌کنند. حالا دغدغه اصلی جوانان محله فقط خاکی بودن زمین و نبود امکانات نیست. کیسه‌های کوچک و بزرگ زباله و حتی وجود سرنگ‌های آلوده نگرانی دیگری برای پا به توپ شدن در این زمین است.»
ابهری می‌گوید: «علاوه بر آسیب‌های اجتماعی، منظره نامناسب این زمین در خیابان اصلی محله عامل دیگری است که لزوم احیا وبهسازی آن را بیشتر می‌کند. از طرفی، اختیاریه با حدود ۱۰۰ هزار نفر جمعیت، هیچ زمین فوتبال دیگری ندارد. نوجوانان، جوانان و پیشکسوتان محله مجبورند برای یک جلسه تمرین از زمین‌های لویزان و چیذر استفاده کنند؛ زمین‌هایی که فاصله زیادی با اختیاریه دارد.»
- زمین اختیاریه را با چنگ و دندان حفظ کرده‌ایم
زمین خاکی اختیاریه پاتوق بسیاری از ملی‌پوشان پیشکسوت ایران بود؛ بازیکنانی که از همین زمین خاکی به باشگاه‌های حرفه‌ای و پیراهن تیم ملی ایران رسیدند و برای جوانان فوتبال‌دوست این محله هم گام‌های مؤثری برداشتند. «مهدی دینورزاده» پیشکسوت فوتبال ایران که سابقه بازی در تیم ملی و باشگاه‌های پاس و شاهین تهران را در کارنامه ورزشی پر و پیمانش دارد، یکی از همان پیشکسوتان است که شانه به شانه اهالی اختیاریه برای حفظ این زمین خاطره‌انگیز تلاش کرده است.
دینورزاده از پیشینه زمین خاکی اختیاریه و جایگاه آن در ورزش شمیران می‌گوید: «زمین خاکی اختیاریه از دوران کودکی من و حتی سال‌ها پیش از آن پاتوق تیم‌های فوتبال شمیران و برگزاری مسابقات دوره‌ای محله‌های شمیران بود. این زمین خاکی حتی از زمین فوتبال قیطریه که امروز به ورزشگاهی با امکانات مناسب تبدیل شده است هم سابقه و قدمت بیشتری دارد. بازیکنان سرشناسی مثل برادران سلیمی، برادران عابدینی، برادران نوروزی، غلامحسین نوریان، حسن روشن، عباس موسیوند، امیر مرزوقی، مهدی رضابیگی، علی کرم‌سوری، حسین ضرابی، اصغر حاجیلو و... از بازی در همین زمین فوتبال رشد کردند و به تدریج به تیم ملی و باشگاه‌های مطرح کشور معرفی شدند.»
دینورزاده روزگاری را به خاطر دارد که تیرهای چوبی زمین خاکی اختیاریه را با تیرهای فلزی که از زمین رهبر میدان نوبنیاد آوردند تعویض کردند؛ روزهایی که زمین خاکی اختیاریه برای برگزاری یک مسابقه تمام عیار و کری‌های تمام‌نشدنی فوتبالیست‌های محله‌های شمیران همه چیز داشت.
اما این روزها حال زمین خاکی اختیاریه خوب نیست. دینورزاده از تلاش پیشکسوتان و اهالی محله برای حفظ این زمین خاطره‌انگیز می‌گوید: «حالا که بسیاری از محله‌های تهران حداقل یک زمین چمن مصنوعی دارند، زمین قدیمی و خاطره‌انگیز اختیاریه به حال خود رها شده است. اگرچه با پیگیری شورایاران و پیشکسوتان فوتبال، شهرداری برای تجهیز زمین پا پیش گذاشت ولی ظاهرا مشکلاتی در اوقاف وجود دارد. اگر زمین خاکی اختیاریه هنوز در محاصره آپارتمان‌ها و برج‌های اطراف دوام آورده، نتیجه حضور و حمایت اهالی و پیشکسوتان فوتبال اختیاریه است. اهالی و جوانان ورزشکار محله تا امروز این زمین را با چنگ و دندان حفظ کرده‌اند تا به سرنوشت دیگر زمین‌های خاکی شمیران مثل زمین‌های نوبنیاد، حسن‌آباد زرگنده، دروس و... دچار نشود.»
- دوباره مدارس فوتبال را احیا می‌کنیم
با وجود بازی در تیم‌های دارایی، تهران جوان و رسیدن به پیراهن تیم ملی ایران، هنوز خاطرات پا به توپ شدن در زمین خاکی اختیاریه را به یاد دارد. «غلامحسین نوریان» پیشکسوت محبوب محله اختیاریه که الگوی فوتبالی و اخلاقی چند نسل این محله است از اهمیت زمین خاکی اختیاریه در مسابقات فوتبال شمیران می‌گوید: «هر سال حداقل ۳ دوره مسابقه بزرگ با حضور همه تیم‌های شمیران در این زمین برگزار می‌شد. زمین اختیاریه چند ویژگی مهم داشت. نخست جمعیت زیاد اختیاریه ـ رستم‌آباد و شمار زیاد فوتبالیست‌های محله بود که به چنین زمینی نیاز داشتند.
همچنین موقعیت مکانی و دسترسی مناسب به دیگر محله‌ها، زمین خاکی اختیاریه را به پاتوق تیم‌های دیگر تبدیل کرد. استقبال از زمین اختیاریه آنقدر زیاد بود که بچه‌های اختیاریه هم باید برای بازی در این زمین نوبت می‌گرفتند. زیر تیغ آفتاب یا سرمای زمستان هم محال بود ساعتی این زمین خالی باشد.» نوریان هم شانه به شانه دیگر پیشکسوتان اختیاریه چند نسل از جوانان فوتبالیست محله را در همین زمین فوتبال تمرین داده است: «من معلم بودم و دانش‌آموزانم را برای زنگ ورزش به زمین خاکی اختیاریه و زمین نخست‌وزیری می‌آوردم. از میان همان دانش‌آموزان فوتبالیست‌های بسیاری به تیم‌های مطرح رسیدند.
حالا سال‌هاست که زمین نخست‌وزیری به برج تبدیل شده و اهالی نگران تنها زمین فوتبال محله‌اند. متأسفانه طی چند مرحله خبر ساخت‌وساز در این زمین به گوش اهالی رسید و حتی زمانی شنیدیم قرار بود این زمین به مرکزی برای تعمیرات اتوبوس‌های شرکت واحد تبدیل شود. من و دیگر پیشکسوتان محله آماده‌ایم که در صورت همکاری اداره اوقاف و دیگر نهادهای مسئول، دوباره زمین اختیاریه را احیا و مدارس فوتبال را راه‌اندازی کنیم. برای حفظ تنها زمین فوتبال اختیاریه همیشه در کنار اهالی و پیشکسوتان این محله هستیم. جوانان ورزشکار محله به این زمین فوتبال نیاز دارند. من و دیگر پیشکسوتان از مسئولان می‌خواهیم برای حفظ و احیای این زمین کمک کنند.»