همشهری آنلاین - ابوذر چهل امیرانی: خیابان تختی از حدود ۸۰ سال پیش به راسته خرمافروشان تهران معروف است و بسیاری از شهروندان، به‌خصوص مغازه‌دارها برای خرید خرما به این بخش از پایتخت مراجعه می‌کنند. می‌توان گفت اینجا تنها بازار رسمی رطب فروش‌های تهران است، اما متأسفانه بین مغازه‌دارهای این راسته افرادی پیدا می‌شوند که برای سود بیشتر، قوانین و نکات بهداشتی را نادیده گرفته و به‌صورت مخفیانه و در زیرزمین خانه‌های قدیمی اقدام به بسته‌بندی این محصول می‌کنند. این افراد از نام و نشان شرکت‌های معروف هم استفاده و خرمای بی‌کیفیت را با برندهای معتبر روانه بازار می‌کنند. اگرچه قبل از این چند مرکز و خانه در خیابان تختی و کوچه‌های منتهی به آن به دلیل همین اقدامات پلمب شده و مسئولان مراکز بهداشتی هر از گاهی به این محله سرکشی می‌کنند، اما هنوز هم افرادی بدون توجه به اخطارها به کارهای غیرقانونی و غیربهداشتی خود ادامه می‌دهند.
- اینجا همه‌چی درهم و برهمه
بیشتر مغازه‌های این راسته چهره شیک و مدرن دارند و برخی هم هویت قدیمی خود را حفظ کرده‌اند. در این مغازه‌ها جعبه‌های زیادی از خرما با نام و نشان شرکت‌های شناخته شده دیده می‌شود و تعدادی هم سردخانه دارند. برخی از کاسبان نیز سینی‌های بزرگ حاوی خرما و رطب را جلو مغازه‌های‌شان گذاشته‌اند که در معرض آلودگی، خاک و حشرات قرار دارد.
در نگاه اول، همه چیز جز همین سینی‌های خرما عادی به نظر می‌رسد، اما وقتی پای صحبت اهالی می‌نشینیم متوجه می‌شویم در این راسته خانه‌هایی وجود دارد که خرما به‌صورت فله‌ای وارد آنها شده و در بسته‌بندی‌های شیک بیرون می‌آید. البته از وقتی که نظارت کارشناسان بهداشت زیاد شده، به سختی می‌توان چنین خانه‌هایی را پیدا کرد.
«مصطفی میرزاحسینی» یکی از اهالی می‌گوید: «برخی از مغازه‌دارها تا چند ماه پیش در انظار عمومی اقدام به بسته‌بندی خرما می‌کردند، اما الان وضعیت فرق کرده است. روزها تخلیه و بارگیری در این محدوده ممنوع است و به همین بهانه، شب‌ها اقدام به تخلیه خرما کرده و در خانه‌های اجاره‌ای این محله که بیشترشان فرسوده و خالی از سکنه است، خرما بسته‌بندی می‌شود. بسیاری نیز در محل‌های اطراف این کار را انجام می‌دهند، چون می‌دانند خانه‌های این خیابان و کوچه‌های منتهی به آن زیر نظر است و ممکن است کارشناسان بهداشت انبارهای آنها را پیدا کنند.»
«حسین مرعشی» یکی دیگر از ساکنان محله می‌گوید: «پیدا کردن و ورود به انبارهای غیرقانونی برای افراد ناشناس کار آسانی نیست. حتی تعداد کمی از کاسبان محل که کارشان خرید و فروش عمده خرماست، از این خانه‌ها خبر دارند.»
- همه ناراضی؛ هم مشتری، هم مغازه‌دار
وقتی سراغ خرمافروش‌های خیابان تختی می‌رویم علاقه‌ای به حرف زدن ندارند و حتی وجود خانه‌های غیرمجاز بسته‌بندی خرما را انکار می‌کنند. با این وجود یکی از آنها بدون اینکه خود را معرفی کند، می‌گوید: «این معضل فقط در شغل ما وجود ندارد. در منطقه ۱۲ بازارهای زیادی وجود دارد و اگر سراغ هریک از مشاغل بروید، می‌بینید خانه‌هایی برای بسته‌بندی غیرمجاز وسایل وجود دارد. مثلاً در صنف لباس‌فروش‌ها افرادی هستند که در خانه‌های قدیمی مشغول بسته‌بندی لباس با نشان‌های خارجی هستند. در صنف لوازم یدکی هم خانه‌هایی می‌توانید پیدا کنید که لوازم چینی را با نام کشور کره برچسب می‌زنند و روانه بازار می‌کنند. در صنف ما هم همین‌طور است. عده‌ای خرمای فله‌ای را با قیمت پایین می‌خرند و در خانه‌های خالی از سکنه و زیرزمین‌ها اقدام به بسته‌بندی آن می‌کنند. این کار را مغازه‌دارها انجام نمی‌دهند، چون ممکن است که حیثیت‌کاری و سابقه آنها به خطر افتد. این کار را واسطه‌ها انجام می‌دهند. آنها عمده خرید می‌کنند و در این محله یا مناطق دیگر شهر به بسته‌بندی غیربهداشتی و غیرقانونی خرما می‌پردازند.»
او ادامه می‌دهد: «ما هم مثل مشتری‌ها از این افراد گلایه داریم، چون به کسب و کارمان ضرر می‌زنند. تنها فرق ما با مردم در این است که از افراد مورد اعتماد خرما می‌خریم و می‌دانیم بسته‌بندی‌های آنها بهداشتی و مجاز است.»
او می‌گوید: «در بیشتر این خانه‌ها و زیرزمین‌ها کارگرانی مشغول کار هستند که بیشترشان غیرقانونی وارد کشور شده‌اند. آنها کارگران روزمزد هستند و شب‌ها هم در همین انبارهای غیرقانونی می‌خوابند. کسی سلامت آنها را زیرنظر ندارد و کارشناسان اداره بهداشت هم نمی‌توانند بدون مجوز وارد خانه‌ها شوند.»
تشخیص اینکه کدام خانه انبار است و در آن بسته‌بندی غیرمجاز خرما انجام می‌شود، آسان نیست. خانه‌های زیادی در این محله وجود دارد که صاحبخانه‌ها برای فرار از ترافیک و شلوغی محله که به بازار تبدیل شده، آنها را اجاره داده‌اند تا به‌عنوان انبار استفاده شود، اما برخی‌ها در این منازل قدیمی و فرسوده، مشغول بسته‌بندی غیربهداشتی و غیرمجاز خرما هستند. حتی عده‌ای از کاسبان و اهالی عنوان می‌کنند در این خانه‌ها سردخانه‌هایی وجود دارد که خرما را پس از بسته‌بندی آنجا نگهداری و شب‌ها بار کامیون‌ها و وانت‌بارها می‌کنند. زمانی هم که این خودروها را ببینید، متوجه نمی‌شوید که خرماها به‌صورت بسته‌بندی وارد انبارها شده یا همین‌جا در جعبه‌های شیک قرار گرفته‌اند.
مسئولان چه می گویند؟
اداره اماکن ورود کند
به گفته مسئولان شهرداری منطقه ۱۲، اگر خانه‌ای مسکونی به انباری تبدیل شود طبق ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها، با صاحبان آنها برخورد و این محل‌ها پلمب می‌شود. حتی جریمه‌هایی برای این واحدها در نظر گرفته شده است. از آنجا که شهرداری امکان ورود به خانه‌ها را ندارد، شهروندان می‌توانند با مشاهده این نوع تخلف، موضوع را به سامانه ۱۳۷ اطلاع دهند.
مسئولان اداره بهداشت هم عنوان می‌کنند خانه‌ها حریم شخصی محسوب می‌شوند و اداره بهداشت فقط با حکم دادگستری می‌تواند وارد این ساختمان‌ها شود، ولی اداره اماکن می‌تواند به ماجرای انبارهای غیرقانونی وارد شود. آنها عنوان می‌کنند کارگاه‌ها باید شرایط خاص و مناسب نگهداری خرما را داشته باشند و قبل از بسته‌بندی هم باید شست‌وشوی اولیه شوند. همچنین کارگرها باید تأییدیه وزارت بهداشت داشته باشند و از لباس، دستکش و کلاه مخصوص استفاده کنند.
کاسبان و اهالی محل در صورت مشاهده این انبارها می‌توانند با شماره ۱۹۰ وزارت بهداشت یا ۱۲۴ تعزیرات تماس بگیرند و تخلف را اطلاع دهند.