همشهری آنلاین_ رضانیکنام: اگر امکان داشت که خانه‌های قدیمی این محله زبان باز کنند روایت‌هایی از قصه‌هایی داشتند که شنیدن آن خالی از لطف نیست. محله‌ای کوچک و بهتر بگوییم شهری کوچک که از شمال و جنوب به خیابان‌های پورعبدی و لرستان راه دارد و از غرب و شرق به خیابان‌های زینتی افخم و شاه‌آبادی منتهی می‌شود. مهم‌ترین و شاید اصلی‌ترین معبر این محله، خیابان شهید داورزنی است که در بین اهالی به شیوا شهرت دارد.
قدیمی‌های محله می‌گویند که «سید علی طاهری» خیر و مالک بیشتر زمین‌های زراعی محله بود که آن زمان بیشتر زمین‌ها را به کشاورزان بخشید و به دلیل همین آبادانی که به محله شیوا بخشید اهالی لقب شیوا را به او دادند؛ نام «شیوا» را خود سیدعلی و سایر قدیمی‌ها زمانی که این محله سرسبز بود و پر از باغ‌های بزرگ، برای محله انتخاب کردند.
خیابان‌های باریک و خانه‌های کلنگی و نقلی
قدمت محله شیوا به سال‌های دور برمی‌گردد و کوچه، خیابان‌های باریک و خانه‌های کلنگی و نقلی شاخصه این محله به شمار می‌آید. اما آنچه قدیمی‌های محله شیوا درباره محل سکونت خود می‌گویند و ذهن هر مخاطبی را به دوران گذشته سوق می‌دهد، این است که تا قبل از دهه ۵۰، این محله خاکی بوده و ردی از آسفالت در آن دیده نمی‌شد.
عزیزی، از مو سفیدکرده‌های محله شیوا از آن روزها که شغل اصلی اهالی این محله طوافی بوده صحبت می‌کند و می‌گوید: «درگوشه‌ای از میدانگاه محله‌مان، ایستگاه درشکه‌ای مستقر بود که مسافران را به مقصد میدان‌های خراسان و سرآسیاب می‌برد. یکی از تفریح‌های بچه‌ها در آن روزها، این بود که پشت درشکه‌ها پنهان می‌شدند و وقتی درشکه حرکت می‌کرد آنها هم یک دل سیر سواری می‌گرفتند.»
کشاورزان دیگر هم از گوشه و کنار منطقه برای فروش محصولات خود به اینجا می‌آمدند و در راسته اصلی خیابان با چرخ‌های طوافی‌شان می‌ایستادند و محصولات خود را به مردمی که برای خرید از راه‌های دور و نزدیک به اینجا می‌آمدند می‌فروختند. کم‌کم با رونق این کاسبی‌ها راسته تجاری شیوا شکل گرفت.
سال ۱۳۵۰ بود که زمزمه ساخت بازار بزرگ روز شیوا سر زبان‌ها افتاد و در سال ۱۳۵۲ این بازار ساخته شد و میوه‌فروشان محله که بیشترشان همان طوافی‌های قدیمی بودند اینجا مسفقر شدند.
مغازه‌هایی با سقف چوبی
در راسته تجاری شیوا دیگر اثری از اسب‌ها و گاری‌های پر از میوه نیست اما همچنان از شیر مرغ تا جان آدمیزاد را می‌توان در آن پیدا کرد. با وجود طرح‌های نوسازی بافت فرسوده و ایجاد مرکز تجاری جدید در این محدوده، اما همچنان تعدادی مغازه که هنوز سقف چوبی دارند و شکل و شمایل مدرن به خود نگرفته‌اند در این محله دیده می‌شود.
کسبه قدیمی می‌گویند خیلی از مغازه‌های اینجا را حاج اصغر ایلخانی ساخته است. مغازه‌هایی که همچنان سرپا هستند و هنوز هویت این محله محسوب می‌شوند.
کاسبان و بازاریان کار را وقت نماز تعطیل می‌کنند
ساعت نماز که می‌شود کاسبان این راسته و قدیمی‌های محله برای خواندن نماز به مسجد باب‌النجات می‌روند. مسجدی که ۱۵۰ سال پیش به همت اهالی و خیّران ساخته شد، شیخ «عباس خطیب لنگرودی» به‌عنوان نخستین امام جماعت مسجد منبر رفت و سخنرانی کرد.
به گفته معتمدان محله، در همان دوران صندوق خیریه مسجد نیز راه‌اندازی شد و تا امروز بسیاری از فعالیت‌های معنوی و فرهنگی اهالی و همین کاسبان در مسجد باب‌النجات که هویت معنوی محله است، انجام می‌شود.
عکس های قدیمی: احمد فریدونی