همشهری آنلاین -یکتا فراهانی: تنظیم رژیم غذایی صحیح نه‌تنها بر عملکرد اعضای بدن تاثیر زیادی دارد و موجب تأمین انرژی، حفظ سلامت و افزایش مقاومت بدن در برابر بیماری‌ها می‌شود؛ بلکه در ایجاد آرامش روحی، شادابی، زیبایی و طول‌عمر هم نقش مهمی بر عهده دارد.
کارشناسان تغذیه براین باورند که اگر بدن ما از نظر شیمیایی و ترکیبات طبیعی خود متعادل باشد، خلق و خو رفتار ما هم متعادل‌تر خواهد شد. در واقع آنچه می‌خوریم می‌تواند تا حدود زیادی بر میزان هوشیاری، توانایی و حالات روحی ما تاثیرگذار باشد.
همان‌گونه که می‌بینیم تغذیه سالم باعث طول عمر افراد سالمند شده یا مثلا مصرف زیاد شکلات می‌تواند باعث افزایش شیطنت کودکان شود. همچنین کم خونی و فقر آهن می‌تواند خستگی زودرس و بی‌حالی شود. همه این موارد می‌تواند نشان‌دهنده تاثیر تغذیه بر سلامت جسم و روان ما باشد.
الگوی صحیح غذایی
انتخاب تغذیه صحیح موضوع بسیار مهمی است که باید از کودکی و در خانواده آموزش داده شود. داشتن الگوی درست برای انتخاب مواد غذایی با توجه به شرایط سنی افراد در خانواده شکل می‌گیرد. همان‌گونه که معمولا شاهد آن هستیم که در یک خانواده، بیشتر افراد دچار اضافه وزن هستند یا از وزن مناسبی برخوردارند.
حتی انتخاب موادغذایی هم در این خصوص موثر است. یعنی وقتی انواع شیرینی، تنقلات، نوشابه‌های گازدار و مواد غذایی نیمه آماده در خانه فراهم باشد رژیم گرفتن و نخوردن آنها هم سخت‌تر خواهد بود.
دکتر پیام فرحبخش، متخصص تغذیه بالینی و رژیم درمانی درباره انتخاب مواد غذایی می‌گوید : «بسیاری از افرادی که از اضافه وزن رنج می برند و برای کاهش وزن به پزشک مراجعه می‌کنند، این موضوع واقعا آنها را آزار می‌دهد و علت افزایش وزن خود را اختلالات خلقی می‌دانند.
افرادی که نمی‌توانند وزن خود را پایین بیاورند احساس افسردگی می‌کنند و وقتی از لحاظ روحی مشکل دارند نمی‌توانند جلوی خوردن خود را بگیرند؛ همان‌گونه که عده‌ای دیگر در چنین مواقعی اصلا نمی‌توانند چیزی بخورند. بنابراین تغذیه و تمایل به غذا خوردن در حالات روحی ما بسیار موثر است.»
ارتباط اضافه وزن با شرایط روانی
به گفته فرحبخش، این روزها اغلب افراد دوست دارند تغذیه خوب و درستی داشته باشند و می‌دانند مصرف میوه، سبزیجات و لبنیات بهتر از غذاهای آماده، فست فود و تنقلاتی مثل چیپس و پفک است. اما فقط تعداد کمی از آنها واقعا این موارد را رعایت می‌کنند.
بسیاری افراد هم معمولا نتیجه چندانی از تصمیمات و راه‌حل‌های مختلف برای کاهش وزن نمی‌گیرند و همچنان اضافه وزن دارند. چون از لحاظ روحی نمی‌توانند با این موضوع کنار بیایند. بنابراین می‌بینیم تغذیه ارتباط زیادی با حالات روحی افراد دارد.
اشخاصی که مجبورند از رژیم غذایی خاصی پیروی کنند اغلب عصبی هستند و گاهی خود را ناتوان، ضعیف و شکننده احساس می‌کنند. به همین دلیل، علاوه بر مشکلات مربوط به تغذیه باید به مشاور روان‌پزشکی هم مراجعه کنند.
تاثیر تغذیه بر خلق و خو
این متخصص تغذیه می‌گوید چگونگی عملکرد ذهن و روان انسان و ارتباط آن با خلق و خو و رفتارهای ما موضوع پیچیده ای است و عوامل زیادی بر آن تاثیرگذارند. چون هورمون‌های مختلف هم در تغییر خلق و خوی ما موثرند. همچنین واسطه‌های عصبی مانند دوپامین و سروتونین هم باعث تغییر در خلق و خوی ما می‌شوند.
یعنی وقتی بین این واسطه‌های عصبی تعادل برقرار نباشد شخص دچارحالاتی مانند خشم، اضطراب، افسردگی و وزودرنجی می‌شود.
به گفته فرحبخش، تغییر خلق و خو در ارتباط با مواد غذایی گاهی کوتاه مدت و زمانی نیز طولانی مدت و ادامه‌دار است. اما توجه داشته باشیم با توجه به اینکه عادت‌های غلط غذایی یک شبه به وجود نمی‌آیند نمی‌توان خیلی هم زود و در کوتاه مدت آنها را تغییر داد.
گاهی ما نسبت به خوردن بعضی مواد غذایی شرطی می‌شویم. مثلا اگر عادت کرده باشیم هر وقت گرسنه می شویم و فکر می‌کنیم قند خونمان پایین است باید شیرینی، بستنی یا نوشابه‌های گاز دار یا انرژی زا بخوریم، کم کم به آن عادت می‌کنیم.
تغییر عادات غذایی هنگام خشم و گرسنگی
فرحبخش می‌گوید با توجه به اینکه هنگام گرسنگی قند خون به سرعت پایین می آید امکان دارد بعضی افراد عصبی و پرخاشگر شوند. بنابراین انتخاب مواد غذایی در این زمان مهم است چون می‌تواند در ما تولید عادت کند. بنابراین بهتر است عادت کنیم وقتی گرسنه هستیم از کربوهیدرات‌های حاوی فیبر مانند غلات کامل، سیب‌زمینی، حبوبات، سبزیجات و انواع میوه استفاده کنیم تا کمتر دچار نوسانات شدید قند خون و متعاقب آن تغییر در خلق و خو و رفتارهایمان شویم.
انتخاب مواد غذایی آرامش‌بخش
به گفته این متخصص رژیم درمانی، بعضی اسید آمینه‌ها می‌توانند احساس شادمانی را در ما افزایش دهند. بهتر است رژیم غذایی ما
حاوی تمام مواد غذایی مورد نیاز برای بدن شامل کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها، میوه‌ها و سبزیجات، چربی‌ها و لبنیات باشد. اگر بتوانیم تقریبا نصف انرژی مورد نیاز خود را از کربوهیدرات‌ها و ۴۰ درصدآن را هم از میوه‌ها، سبزیجات ، غلات و حبوبات به دست آوریم و فقط ۱۰ درصد آن را از نان، انواع شیرینی و برنج تامین کنیم؛ خلق پایدارتر و آرام‌تری خواهیم داشت. چون در این صورت، هورمون‌ها تعادل بیشتری خواهند داشت.
اسیدهای چرب امگا-۳ و ویتامین‌های B و D هم می‌توانند باعث بهبود خلق وخو و همچنین مانع از بروز افسردگی شوند. اسید فولیک و ویتامین B۱۲ نیز در ساخت سروتونین که بر حال خوش ما تاثیر زیادی دارد نقش مهمی دارد. غلات، سبزیجات و میوه‌هایی مانند پرتقال، توت فرنگی و شاتوت حاوی اسید فولیک هستند.
فرحبخش می‌گوید بهتر است برای آرامش وعده‌های غذایی خود را به‌گونه‌ای تنظیم کنیم تا دچارافت قند خون و حالات عصبی نشویم.
بنابراین باید زمان مشخصی را برای وعده‌های غذایی خود انتخاب کنیم و با آرامش غذا بخوریم. چون تند غذا خوردن بر خلق و خو و گوارش تاثیر منفی دارند. همچنین استفاده از یک فنجان قهوه یا چای در طول روز باعث تمرکز بیشتر می‌شود و آرامش بیشتری نیز به دنبال خواهد داشت.
مواد غذایی که ما را عصبی می‌کنند
به گفته این متخصص تغذیه، مصرف زیاد بعضی مواد غذایی مانند غذاهای آماده و فست فودها ما را عصبی، بی حوصله، حساس، زود رنج یا پرخاشگر می‌کندو همچنین سلامت ما را به خطر می‌اندازد.
مصرف بیش از اندازه خوراکی‌هایی مانند پیتزا، سوسیس، کالباس، چیپس و پفک و انواع فست فودها و نوشابه‌های گاز دار هم علاوه بر اینکه غلظت خون را افزایش می‌دهد، گاهی خواب ما را هم پریشان و نا آرام کند.
بعضی مواد غذایی هم تولید خون بیشتری می‌کنند. به همین خاطر هم حرارت بدن افرادی که در تغذیه آنها گوشت گوسفند، چربی و شیرینی زیاد است بیشتر و خشم و عصبانیت‌های آنها هم غیر قابل‌کنترل‌تر است.
بنابراین با تغییر در عادات غذایی و انتخاب تغذیه سالم می‌توان از آرامش بیشتری برخوردار شد.