همشهری آنلاین - حسن حسن‌زاده: کافی است چند دقیقه‌ای در خیابان‌های سرسبز دروس قدم بزنید و میدان هدایت را به سمت هر کدام از خیابان‌های اطراف آن بالا بروید، تا رد خانه‌باغ‌های قدیمی را در پس‌کوچه‌های دروس پیدا کنید؛ خانه‌هایی با سقف شیروانی که در محاصره کاج‌ها و چنارهای بلندبالا به تابلوی نقاشی به جا مانده از سال‌های دور شبیه‌اند. محله دروس که در گذشته ۳ خاندان بزرگ «مخبرالدوله هدایت»، «احتشام‌السلطنه» و «شبیانی» عمده زمین‌داران آن بودند، در قیاس با دیگر محله‌های اطرافش قدمت چندانی ندارد. این محله نونوار امروزی، روزگاری دره‌ای بود در نزدیکی شمیران و در حوالی آبادی‌های قلهک و زرگنده. با وجود این، روایت‌های مختلفی درباره علت نامگذاری این محله درمیان اهالی قدیمی آن شنیده می‌شود که سینه به سینه میان اهالی محله نقل شده است.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا ببینید
عده‌ای می‌گویند روس‌ها در بحبوحه جنگ جهانی دوم، این دره را بمباران کردند و به همین دلیل هم این محدوده به «دروس» معروف شد؛ یعنی جایی که به نحوی به روس‌ها مربوط است. در تاریخ شفاهی این محله و در میان روایت‌های دیگری که اهالی دروس از دلیل نامگذاری محله خود نقل می‌کنند، قصه دیگری هم شنیده می‌شود. نقل دیگر این است که چون روزگاری روس‌ها در این محدوده اقامتگاه‌هایی داشتند، این محله به دروس معروف شد.
وقتی دروس استراحتگاه سربازان روس شد
برای بررسی صحت و سقم روایت‌هایی که درباره نامگذاری محله دروس شنیده می‌شود با «داریوش شهبازی» تهران‌شناس و تاریخ‌پژوه گفت‌وگو می‌کنیم.
شهبازی در گفتگو با همشهری آنلاین به پیشنیه تاریخی دروس و محله‌های اطراف آن اشاره می‌کند: «برای بررسی دقیق‌تر پیشینه تاریخی دروس باید به دوران محمدشاه قاجار برگردیم. محمدشاه به سفیران و بزرگان دولت‌های روسیه و انگلیس اجازه داده بود در اراضی روستاهای زرگنده و قلهک سکونت‌گاه‌هایی برای خود بسازند. انگلیسی‌ها در باغ بزرگ و معروف حاشیه جاده قدیم شمیران ساکن شدند و روس‌ها هم باغ روس را در محدوده جنوب الهیه و زرگنده امروزی برای خود دست و پا کردند. به مرور زمان، کار به جایی رسید که حتی اختیار اداره روستاهای زرگنده و قلهک هم از ایران سلب و در اختیار این دولت‌ها قرار گرفت. معروف است که نه تنها کدخدای قلهک و زرگنده از دولت ایران فرمان نمی‌گرفتند و پیرو دولت‌های روس و انگلیس بودند، بلکه حتی این دو روستا به دولت ایران سرباز نمی‌دادند. در همین دوران، محله دروس امروزی، دره‌ای بود با تپه ماهورهای فراوان و خالی از سکنه که در بیخ گوش آبادی قلهک قرار داشت.»
شهبازی از دلیل نامگذاری دروس می‌گوید: «به تدریج در دوره رضاخان و همزمان با توسعه تهران، اراضی دروس هم با ورود خاندان مخبرالسلطنه هدایت در مسیر توسعه و آبادانی قرار گرفت. اما پیش از این اتفاق و در همان دورانی که دروس خالی از سکنه بود، مقامات روس که در اراضی خوش‌آب و هوای روستای زرگنده سکونت داشتند، از این اراضی هم به عنوان اقامتگاه تابستانه خود استفاده می‌کردند. اما به دلیل رفت و آمد روس‌ها، وزیرمختارها و سربازان روس به این دره بود که اهالی آبادی‌های اطراف آن را دره منسوب به روس یا «دره روس» نامیدند. به تدریج اما این نام به دلیل کثرت استعمال، در میان عامه به «دروس» تغییر کرد و تا امروز هم به همین نام شناخته می‌شود.»