همشهری آنلاین -یکتا فراهانی: اعتماد به نفس یعنی بتوانیم خود را همان طور که هستیم دوست داشته باشیم و خودمان را با تمام کم و کاستی‌های درونی و بیرونی قبول داشته باشیم.
اعتماد به نفس اندیشه و باور ما نسبت به خودمان به عنوان یک فرد تواناست. اما باعث نمی شود از هیچ چیز نترسیم بلکه به ما کمک می کند مشکلات مان را باور کنیم و اطمینان داشته باسیم می توانیم موانع را از سر راه خود برداریم.
ارتباط میزان اعتماد به نفس با دست یابی شما به موفقیت
دکتر بهزاد چاووشی، روانشناس بالینی و مدیر مرکز مشاوره ارگانیک مایندد در مورد ارتباط موفقیت با اعتماد به نفس می‌گوید: «روان شناسان قبلا تصور می‌کردند علت اینکه بعضی از افراد موفق‌تر از بقیه هستند این است که اعتماد به نفس بالاتری از دیگران دارند. در واقع اعتماد به نفس مقیاسی بوده از احساس افراد نسبت به خودشان! و هر چیز خوبی را به اعتماد به نفس بالا ربط می‌دادند. مثل نمرات خوب، شغل خوب، درآمد بالا، سلامت روانی و ...»
به گفته چاووشی این در حالی بود که هر چیز منفی را هم به اعتماد به نفس پایین ربط می‌دادند. مثل دلایل ارتکاب جرم، اعتیاد، طلاق، خشونت و ...
علت موفقیت هر شخص مهم و موفقی را هم به اعتماد به نفس بالای او نسبت می دادند؛ از بازیگران موفق گرفته تا سیاست‌مدار، ورزشکار و خلاصه هر فردی که دستاوردهای زیادی داشته و موفق به نظر می رسیده است.
آیا اعتماد به نفس بالا موفقیت ما را تضمین می‌کند؟
این روانشناس بالینی می‌گوید اگر قرار براین بود هر کس اعتماد به نفس بالایی داشته باشد لزوما موفق هم بشود؛ در این صورت کافی بود فقط کاری کنیم که همه اعتماد به نفس بالایی داشته باشند، آن وقت بود که با افراد موفق زیادی مواجه می‌شدیم و همگی هم زندگی خوب و خوشی داشتیم! اما واقعا چنین چیزی درست است و آیا کافی است اعتماد به نفس بالایی داشته باشی تا موفق هم به حساب بیایی؟ البته که نه!
بعضی افراد موفق اعتماد به نفس بسیار پایینی دارند
به گفته چاووشی، اینکه افراد موفق اعتماد به نفس بالایی دارند به این معنا نیست که فقط اعتماد به نفس بالای آنها باعث شده موفقیت آنها شوند! اتفاقا این موضوع گاهی می‌تواند بر عکس هم باشد؛ یعنی موفقیت باعث اعتماد به نفس بالای آنها شده باشد.
ضمن آنکه بعضی افرادی که اعتماد به نفس کمی هم دارند در کارهای خود خیلی هم موفق هستند و دستاوردهای بسیار زیادی در زندگی به دست آورده‌اند. همان گونه که بسیاری از افرادی هم که از اعتماد به نفس بالایی برخوردارند گاهی بسیار از خود راضی و خودخواه هستند.
مجرمانی با اعتماد به نفس بالا!
این روانشناس می‌گوید جالب است توجه داشته باشیم مجرمان جنایی! هم از جمله بالاترین میزان اعتماد به نفس روی کره زمین را دارند. چون فکر می‌کنند خیلی خوب می‌توانند نقشه های پلیدی را که در ذهن‌شان می پروانند عملی سازند. به همین دلیل هم احساس خیلی خوبی نسبت به خودشان دارند! بنابراین نمی توان گفت هر اعتماد به نفسی لزوما باعث موفقیت خواهد شد.
تشخیص اعتماد به نفس سالم و کاذب!
به گفته چاووشی اگر هر اعتماد به نفسی نمی‌تواند تضمینی برای موفقیت ما باشد؛ پس باید بتوانیم اعتماد به نفس سالم را از اعتماد به نفس کاذب و ناسالم تشخیص دهیم.
اعتماد به نفس سالم
اعتماد به نفس سالم، از تصور ما درباره چیزهایی که در زندگی می‌توانیم در آنها دخل و تصرف داشته باشیم حاصل می‌شود. مثلا ممکن است نتوانیم مستقیما و به طور واضح مشخص کنیم می توانیم چقدر پول در بیاوریم. اما می‌توانیم بگوییم چقدر توانایی کار کردن داریم و همچنین با تمرکز بر چه مهارت‌هایی در وجود خود موفقیت بیشتری خواهیم داشت تا متعاقب آن بتوانیم درآمد بیشتری هم داشته باشیم.
تجربه احساس کفایت
به عقیده این روانشناس بالینی؛ به جای اینکه حرص بخوریم چرا نمی‌توانیم بیشتر پول در بیاوریم می‌توانیم به خودمان افتخارکنیم که قادر هستیم چیزهای جدیدی یاد بگیریم؛ چیزهایی که می‌توانند به ما احساس کفایت بدهند.
به این ترتیب می توانیم احساس کنیم آدم شایسته‌ای هستیم که در نهایت می توانیم پول بیشتری هم به دست آوریم. در واقع اعتماد به‌نفس سالم از احساس کفایت در رویارویی با مشکلات و چالش‌های زندگی نشات می‌گیرد.
چاووشی می‌گوید اما اگر جزء آن افرادی هستیدکه به هیچ چیز اهمیت نمی‌دهند، چیزی در زندگی برایشان مهم نیست و به اصطلاح بی‌خیال همه چیز هستند؛ یعنی در واقع شهامت روبه رو شدن با مشکلات را ندارند و به نوعی راه فرار را در پیش گرفته‌اند.
بنابراین خیلی بعید است چنین افرادی در این حالت و با فکر اینکه هنوز کلی موضوعات جدید در این دنیا هست که می توانند آنها را یاد بگیرند هم بتوانند احساس خوبی به خودشان داشته باشند.
وقتی اعتماد به نفس سمی می شود!
به عقیه چاووشی بعضی از اعتماد به نفس‌ها نه تنها سالم نیستند؛ بلکه به نوعی سمی هم به نظر می‌رسند. در واقع منشاء این گونه اعتماد به نفس‌ها را می توان اتفاقات بیرونی دانست که نتیجه آنها به نوعی «خود خفن پنداری شکننده» خواهد شد!
خودتان را وابسته به تایید دیگران نکنید
این روانشناس در توضیح «خود خفن پنداری شکننده» می گوید منظور از این عبارت آن است که اگر حس خودارزشمندی ما براساس میزان علاقه، تحسین و تشویق دیگران نسبت به ما باشد یا مثلا با تعداد لایک‌های دیگران در اینستاگرام و فیس‌بوک در ارتباط باشد و همچنین فکر کنیم فقط تا زمانی که آدم‌ها دوست‌مان دارند می‌توانیم احساس خوبی نسبت به خودمان داشته باشیم؛ باید بدانیم ره به جایی نخواهیم برد. چون این گونه احساسات خوب، چیزی در حد نشئگی ناشی از خوردن ترامادول یا الکل است؛ پوچ و تو خالی که به‌سرعت هم از سرمان خواهند پرید و خیلی زود از بین می‌روند.
نازک نارنجی‌های شکننده!
به گفته دکتر چاووشی تا زمانی که حال خوب ما در گرو تاییددیگران باشد طبیعی است تبدیل به افرادی حساس و نازک‌نارنجی می‌شویم که کوچک‌ترین حرف یا نگاه بقیه، ما را به هم می‌ریزد و اعتماد به نفس ما را زیر سؤال می‌برد. بنابراین ناچاریم کاری کنیم که مورد تایید دیگران قرار بگیریم و به این ترتیب از خود واقعی مان دور خواهیم شد.
وقتی فردی چنین اعتماد به نفس مسموم و کاذبی داشته باشد فکر می‌کند این حق اوست که همیشه و بی دلیل احساس خوبی داشته باشد. اما فراموش نکنیم وقتی مشکلی برای این افراد به وجود می آید فکر می‌کنند به کل وجود و شخصیت آنها حمله شده است و به همین خاطر بیشتر آسیب می‌بینند.
وقتی این گونه به ماجرا نگاه می‌کنیم خودمان هم متوجه می‌شویم نمی‌توان نام چنین خودخواهی‌های بیمارگونه‌ای را که ریشه در ضعف افراد دارد اعتماد به نفس دانست و در واقع موضوع به نظرمان مسخره می رسد!
چگونه اعتماد به نفس سالم داشته باشیم؟
چاووشی می‌گوید برای آگاهی از راه‌های برخورداری از اعتماد به نفس واقعی و سالم قبل از هر چیز باید به نگرش واقع‌بینانه‌ای نسبت به خودمان و همچنین محدودیت‌هایی که داریم دست یابیم.
البته دستیابی به احساس کفایت نسبی در حل و فصل مشکلات زندگی و کنار آمدن با احساس گناه ناشی از اشتباهاتی که مدام در زندگی تکرارشان می‌کنیم شاید در حرف آسان به نظر برسد؛ ولی کار چندان آسانی نیست و نیاز به صرف وقت زیادی دارد.
اما چه می‌شود کرد. نمی‌توان دست روی دست گذاشت و هیچ کاری نکرد. بهترین کار این است که با خودمان روراست باشیم و ببینیم اعتمادبه نفس ما از چه نوع است.
اگر اعتماد به نفس کمی داریم آن را بپذیریم!
چاووشی می‌گوید اگر روبه رو شدن با دیگران و ارتباط گرفتن با آنها برایتان سخت است این واقعیت را بپذیرید که اعتماد به نفس کمی دارید و سعی نکنید آن را مخفی کنید. سعی هم نداشته باشید باج دادن به دیگران آن را جبران کنید.
بپذیرید آدم خیلی اجتماعی نیستید. اما می‌توانید برای تغییر چنین خصوصیتی، روی خودتان کار کنید.
به خودتان سخت نگیرید
به گفته چاووشی افرادی که اعتماد به نفس پایینی دارند، خیلی به خودشان سخت می‌گیرند، کوچک‌ترین اتفاق خوب یا بدی را به خودشان نسبت می دهند و مدام خودشان را سرزنش می‌کنند؛ یعنی از مشکلات و بیماری‌های پسر خواهرشان گرفته تا بیکاری برادرشان در همه و همه این مشکلات خودشان را مقصر می‌دانند و شروع به سرزنش خودشان می‌کنندکه چرا نمی توانند کاری برای آنها انجام دهند! در واقع چنین افرادی مدام خودشان را در معرض آسیب قرارمی دهند.
چرا با خودتان مهربان نیستید؟
چاووشی می‌گوید دقت کرده‌اید گاهی ما با دیگران خیلی مهربان‌تر از خودمان هستیم؟ مثلا در مقابل اشتباهات دیگران، آنها را دلداری می‌دهیم که خیلی به خودشان سخت نگیرند. تازه هزار دلیل هم برایشان می آوریم که هیچ اشکالی ندارد باز هم اشتباه کرده‌اند و با آنها همدردی می‌کنیم. اما چرا سعی نمی‌کنیم با خودمان هم این گونه رفتار کنیم؟
به خودتان قول بدهید دفعه بعدی که اشتباهی از شما سرزد و قصد تخریب خودتان را داشتید مکث کنید، گامی به عقب بردارید و سعی کند شرایط را از بیرون نگاه کنید و با خودتان هم مانند دوست‌تان برخورد کنید .
ما می‌توانیم از خودمان سؤال کنیم واقعا اوضاع این قدر بد است و به خودمان یادآوری کنیم بعضی چیزها خارج از کنترل ماست. بنابراین بهتر است به جای مقصر دانستن خودمان، آنها را بپذیریم.
ضعف‌های خود را بپذیریم
این روانشناس بالینی می‌گوید اعتماد به نفس واقعی این نیست که احساس کنیم هیچ مشکلی نداریم و همه چیزت عالی پیش می‌رود.
اگر اعتماد به نفس ما واقعی است باید قبول کنیم در بعضی زمینه‌ها ضعف هایی هم داریم. افرادی که اعتماد به نفس بالایی دارند، فکر نمی‌کنند در انجام هر کاری عالی هستند؛ اتفاقا برعکس، آنها می‌دانند و می پذیرند همه چی تمام نیستند و از این موضوع احساس راحتی هم می‌کنند.
فراموش نکنیم اعتماد به نفس واقعی آن است که بتوانیم خودمان را با همه نقاط ضعف و اشتباهات‌مان بپذیریم و با آنها کنار بیاییم. با این تعریف آیا اعتماد به نفس شما واقعی است؟