همشهری آنلاین - مریم باقرپور: تهران قدیم روستایی با چشمه‌ها و قنات‌های پرآب بود که از کوه‌های اطراف سرچشمه می‌گرفت و به بعضی محله‌های قدیمی ختم می‌شد. فشار بالای آب و گوارایی آن نه تنها باغ‌ها و درختان ویلایی خانه‌های اعیانی را آبیاری می‌کرد بلکه منبع آب آشامیدنی همه تهرانی‌ها بود. آن زمان کمتر کسی فکر می‌کرد که به مرور، جمعیت تهران اینقدر زیاد شود که نه تنها این چشمه‌ها و قنات‌ها خشک و کم‌آب شوند بلکه آب تأمین شده از سدهای اطراف هم برایشان کم بیاید و با بحرانی به نام کم آبی مواجه شوند. «قربان مشهوری»، یکی از اهالی قدیمی کوی‌نصر می‌گوید: «در قدیم دو قنات از ۲ طرف محله‌مان می‌گذشت که هر دو پر آب بود. یک قنات از غرب محله عبور می‌کرد و سرچشمه‌اش داخل گیشا بود و چون آب آن از دانشگاه تهران بیرون می‌آمد به قنات دانشگاه تهران معروف بود. دیگری قناتی در شرق محله که از پادگان جمشیدآباد قدیم سر درمی‌آورد و برای همین نامش را قنات جمشیدآباد گذاشته بودند.»
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
قنات روباز جمشیدآباد
«محمد عبادی» یکی دیگر از اهالی کوی‌نصر که از سال ۱۳۴۴ ساکن خیابان بیست‌ویکم است، دراین‌باره به یاد می‌آورد: «زمانی که ساکن محله شدم بیشتر بخش‌ها بیابان و خاکی بود. قنات از جاده‌ای به نام فرحزاد می‌گذشت و به شهرک غرب می‌رسید. همه قسمت‌های آن روباز بود و کاملاً دیده می‌شد. سپس از شهرک غرب وارد محله گیشا در منطقه ۲ می‌شد و از انتهای خیابان ۲۰متری غربی و خیابان شهید جوادی (محل عبور بزرگراه شیخ فضل‌الله) می‌گذشت. در نهایت به دانشگاه تربیت مدرس و پادگان جمشیدآباد در تقاطع خیابان فاطمی و بزرگراه شهید چمران امروزی می‌رسید. چون آن زمان پادگان جمشیدآباد مرکز مهمی بود و آب از آن خارج می‌شد، نام این قنات به جمشیدآباد شهره شد.»
سرکشی میرآب مشهدی به مسیر آب
قنات جمشیدآباد ویژگی‌هایی داشت که عبادی دراین‌باره می‌گوید: «آن زمان قنات ۴ تا ۵ اینچ آب داشت و جزء قنات‌های پرآب تهران محسوب می‌شد. البته در مسیرش پستی و بلندی‌های زیادی داشت تا جایی که چاه‌های داخل آن از ۵ متر شروع و تا ۱۲ متر و حتی بیشتر ادامه داشت. این چاه‌ها آنقدر زیاد بودند که دهه ۴۰ میرآب مشهدی به گیشا آمد که سن و سالی داشت. او گاهی به قسمت‌های مختلف قنات سرکشی می‌کرد تا مبادا قسمتی از آن‌ها گرفته و مسیرش مسدود شده باشد.»
عبادی با یادآوری سال‌ها پیش که آب قنات جمشیدآباد از چند خانه بیرون زد، می‌افزاید: «چندسال پیش، ۲خانه اطراف بزرگراه شیخ فضل‌الله درست همان جایی که زمانی قنات جمشیدآباد از آن می‌گذشت متوجه شدند از زیر خانه‌شان آب وارد شده که مقدار آن زیاد است و نشان می‌دهد قنات زیر زمین‌شان گیر کرده است که همین‌طور هم بود، توسط نیروهای آتش‌نشانی و کندن زمین مشکل رفع شد.»
آبیاری بوستان محله با قنات دیروز
قنات جمشیدآباد همچنان موجب آبادانی این تکه از شهر است. «علی نژاد قهرمان» یکی دیگر از ساکنان محله گیشا دراین‌باره تأکید می‌کند: «اطراف قنات جمشیدآباد درخت نبود و کمتر کسی از آن حوالی عبور می‌کرد که بخواهد داخل آن بیفتد. در واقع قنات امنی محسوب می‌شد. تا سال ۱۳۵۴ و بعد از آن که کم‌کم ساخت‌وسازهای گیشا زیاد شد که روی قنات را پوشاندند. تأمین آب گیشا به دست آقای شاپوریان یکی از مؤسسان گیشا بود که بعد از چند سال به عهده اداره آب و برق افتاد.»
او ادامه می‌دهد: «آن زمان از آب قنات جشمیدآباد و دانشگاه تهران برای آب مصرفی اهالی و آبیاری گل‌ها و درختان استفاده می‌شد و امروز هم با آب قنات جمشیدآباد بوستان گفتگو را آبیاری می‌کنند.»