همشهری آنلاین - مریم قاسمی : کارکردهای خانه‌های سلامت منطقه۱۸ که زیر نظر معاونت امور اجتماعی و فرهنگی فعالیت دارند، آنقدر متنوع است که حتی نوشتن نام همه آنها، دیگر جایی برای معرفی خدمات ارزنده و کارگشای این کانون‌های محل باقی نمی‌گذارد. در خانه‌های سلامت هم کانون‌هایی چون سالمندان، مادر و کودک، جوانان و پزشکان تشکیل شده تا شهروندان با استفاده از این ظرفیت‌ها برای ارتقای سطح سلامتی خود و جامعه شهری تلاش کنند. با کمک «نسرین جمالی»، مدیر اداره سلامت شهرداری منطقه۱۸، با فعالیت جهادی کانون پزشکان در خانه‌های سلامت محله بیشتر آشنا شدیم. جالب اینکه شهروندان متخصص حوزه سلامت به‌صورت خودجوش و کاملا خیرخواهانه به همشهریانشان بی‌مزد و منت خدمت می‌کنند.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
هر یک از کانون‌های ده‌گانه خانه‌های سلامت منطقه۱۸ براساس نیازسنجی‌ها و برنامه‌ریزی‌هایی به وجود آمده‌اند و نمی‌توان به‌راحتی تفاوتی بین ارزش این کانون‌ها قائل شد، چراکه هر یک از این کانون‌ها بخشی از بار سلامت محله را به دوش می‌کشند و اگر نباشند، کاستی‌ها در آن زمینه به‌سرعت خود را نشان می‌دهد. در حال حاضر، کانون پزشکان در تمام خانه‌های سلامت دایر شده و فعال است. ده‌ها شهروند پزشک و پیراپزشک شاغل و یا ساکن این منطقه در این کانون عضو هستند و فعالیت‌های آن را برنامه‌ریزی و هدایت می‌کنند.
برگزاری برنامه‌های سلامت‌محور با توجه به نیازسنجی
هر خانه سلامت ۱۰ کانون فعال دارد. حتماً تا به حال نام کانون‌های سالمندان، جوانان، معلولان، پیشگیری از استعمال دخانیات، پیشگیری از چاقی، دیابت، اهداکنندگان خون، مادر و کودک و خادمان مساجد را شنیده‌اید. کانون پزشکان محله دهمین کانون خانه‌های سلامت است. جمالی، مدیر اداره سلامت منطقه۱۸، درباره چند و چون فعالیت این کانون‌ها می‌گوید: «کانون‌های خانه سلامت ۲ نوع جلسه برای برنامه‌ریزی‌های خود برگزار می‌کند؛ جلسه‌هایی که به‌صورت مستقل با حضور اعضای هر کانون برگزار می‌شود و جلسه‌هایی که کانون‌های ده‌گانه با یکدیگر برگزار می‌کنند. در این جلسه‌ها نیازهای هر کانون شناسایی می‌شود و اگر از دست اعضای کانون‌های دیگری کاری برآید، در جلسه‌های بین‌کانونی مطرح می‌شود. مثلاً کانون مادر و کودک از کانون پزشکان می‌خواهد که برای آشنایی هرچه بیشتر مادران با نیازهای فرزندانشان، کلاس‌های آموزشی برگزار کنند. یا مثلاً اعضای یک کانون با توجه به نیازسنجی‌های انجام‌شده در محله به این نتیجه می‌رسند که اهالی محله باید بیشتر از قبل با اصول پیشگیری از اعتیاد جوانان آشنا شوند. در این صورت هم این موضوع در جلسه مطرح می‌شود و برای برگزاری کلاس‌هایش از اعضای کانون پزشکان کمک گرفته می‌شود و برنامه‌ریزی‌ها نیز انجام می‌شود.»
تشکیل کانون پزشکان در محله‌ها
اعضای کانون پزشکان هر محله، اهالی، ساکنان و یا شاغلان همان محله هستند؛ مثل تمام کانون‌های دیگر محلی که در خانه سلامت و سرای محله‌ها وجود دارد. در واقع پزشکان و پیراپزشکان، یعنی جامعه پزشکان در این کانون‌ها عضو می‌شوند و به فعالیت می‌پردازند. مدیر اداره سلامت شهرداری منطقه۱۸ می‌گوید: «از سال‌های قبل با تشکیل خانه‌های سلامت در این منطقه، کانون‌های این خانه‌ها هم کم‌کم پا گرفتند و تشکیل شدند و کانون پزشکان عضوگیری از جامعه پزشکان را هم آغاز کرد. در هر یک از این کانون‌ها و محله‌ها پزشکان عمومی، متخصص‌ها، پرستاران، پزشکان ماما، روان‌شناس‌ها، کارشناسان تغذیه و... فعال هستند.»
این پزشکان از ساکنان محله‌های ما هستند یا در اینجا مطب دارند. آنها از ظرفیت‌های محلی محسوب می‌شوند و کانون پزشکان از جلب مشارکت و همکاری هیچ‌یک از آنها دریغ نمی‌کند. تمام اعضای این کانون را پزشکان متخصص و پیراپزشکان تشکیل می‌دهند. بد نیست بدانید که این اعضا به‌صورت کاملاً خودجوش برای فعالیت در کانون‌های منطقه۱۸ داوطلب شده‌اند بدون اینکه ریالی از شهروندان و شهرداری پول بگیرند. مدیران خانه‌های سلامت این منطقه از پزشکان محلی برای عضویت در این کانون‌ها دعوت می‌کنند و پزشکانی که با این کانون آشنا نیستند از این طریق آن را شناخته و با فعالیت‌هایش آشنا می‌شوند. هر ۲۱ محله منطقه، کانون پزشکان خود را فعال کرده است.
محور آموزش‌های این کانون چیست؟
پزشکان و متخصصان عضو این کانون دست به کار شده‌اند و کلاس‌های آموزشی برپا می‌کنند. از آموزش کمک‌های اولیه گرفته تا مشاوره‌هایی در زمینه ترک اعتیاد یا پیشگیری از چاقی، آشنایی با انواع بیماری‌های دوره سالمندی، کارگاه‌های تقویت حافظه، به‌خصوص برای سالمندان، مشاوره‌های دیابت و فشار خون، شناخت بیماری‌ها و راه‌های پیشگیری و کنترل آنها در این کلاس‌ها جایگاه ویژه‌ای دارند. آموزش‌هایی که اعضای کانون پزشکان در خانه‌های سلامت ارائه می‌دهند تنها مختص اعضای کانون‌های این خانه‌ها نیست و در بسیاری از موارد تمام شهروندان ساکن محله می‌توانند از کلاس‌های آموزشی برگزارشده در خانه‌های سلامت استفاده کنند.
از معاینه رایگان تا پیچیدن نسخه درمان
علاوه بر برگزاری کلاس‌های آموزشی، معاینه‌های رایگان پزشکی هم از جمله مشهورترین فعالیت‌های خانه‌های سلامت شهرداری منطقه۱۸ در محله‌های مختلف است. این معاینه‌های رایگان اهداف بسیاری را در حوزه سلامت دنبال می‌کنند. یکی از این اهداف دسترسی عادلانه همه اهالی در هر گوشه منطقه به مشاوره‌ها و معاینه‌های اولیه پزشکی و پیراپزشکی است. نسرین جمالی می‌گوید: «پزشکان فعال در این کانون، بخشی از فعالیت‌های خود را به معاینه رایگان شهروندان اختصاص می‌دهند. این معاینه‌ها شامل معاینه سلامت عمومی، مشاوره‌های تغذیه، مشاوره‌های روان‌شناسی، مشاوره درباره بیماری‌های خاص هستند و تمام آنچه پزشکان داوطلب امکان ارائه آن را داشته باشند، در بر می‌گیرند. این را هم بگویم که هر خانه سلامت در هر یک از محله‌های منطقه، معمولاً یک روز در هفته را برای معاینه رایگان شهروندان و اهالی محله در نظر می‌گیرد.»
گاهی این معاینه‌ها و مشاوره‌ها از مرحله معاینه اولیه هم فراتر می‌رود و پزشکان علاوه بر راهنمایی مراجعه‌کننده، برای درمان بیماری هم اقدام می‌کنند و نسخه می‌پیچند. البته این موضوع به تشخیص پزشک و موضوع مراجعه بستگی دارد. معاینه‌های رایگان خانه‌های سلامت این منطقه که توسط اعضای کانون پزشکان انجام می‌شود معمولاً طرفداران زیادی دارد.
کانونی برای وقف زمان، علم و مهارت
این که عضو کانون دیابت یا سایر کانون‌های خانه‌های سلامت باشید صرفاً منوط به ابتلا و درگیری شما با موضوع آن بیماری نیست. تنها اگر دغدغه پیشگیری از ابتلا به این بیماری را هم داشته باشید، دلیلی کافی است برای حضور شما در خانه‌های سلامت منطقه۱۸ و فعالیت در زمینه‌ای که به آن علاقه‌مند هستید. البته در یک مورد باید استثنا قائل بود؛ کانون پزشکان. به هر حال در این خانه‌ها و توسط کانون‌های مختلف آنقدر محتوا تولید می‌شود که بالاخره یکی از آنها همان چیزی باشد که شما به دنبالش هستید.
حالا در نظر بگیرید افرادی که در این خانه‌ها و کانون‌های مختلف عضوند با کار و فعالیت و تحقیق میدانی در محله به دنبال کشف کاستی‌ها و برطرف کردن آنها هستند. ماحصل این فعالیت‌ها را می‌بینید؛ برگزاری اردو یا کارگاهی آموزشی، معاینه‌های پزشکی و فعالیت‌های دیگر. یعنی پشت هر خدمتی که از این خانه‌ها دریافت می‌شود افراد زیادی وقت و انرژی خود را وقف کرده‌اند. شما هم می‌توانید با عضو شدن در این کانون‌ها و فعالیت در آن، علاوه بر اینکه بخشی از زمان خود را وقف سلامت محله می‌کنید، از امکاناتی هم که این خانه‌ها در اختیار اعضای کانون‌ها می‌گذارند استفاده کنید.