همشهری آنلاین- ثریا روزبهانی: نگرانی از اشتغال به کار دانش‌آموزان بعد از پایان تحصیلاتشان او را برآن داشت به فکر راهکاری برای کارآفرینی دانش‌آموزانش باشد که بتوانند با آن درآمد کسب کنند. او اعتقاد دارد حلقه مفقوده‌شده‌ای در حوزه آموزش و پرورش به نام «کارآفرینی» وجود دارد و سال‌ها نظام آموزشی ما دنبال این حلقه مفقوده می‌گشت. یعنی علم و مهارت دانش‌آموز. فقیهی می‌گوید: «متاسفانه چون درس کار و فن‌آوری امتحان کتبی ندارد هیچ وقت جدی گرفته نمی‌شود. در این میان علم و آموزش وجود دارد ولی مهارتی در کار نیست. به همین خاطر مطالب در مدت کوتاهی از ذهن دانش‌آموزان فراموش می‌شود. اما اگر مدارس دبیر خلاق و ابزار کار مناسب داشته باشند می‌توانند، توانمند عمل کنند. برهمین اساس دانش‌آموز با کار و فن‌آوری عجین می‌شود و در آینده می‌تواند شغل مناسبی پیدا کند.»
فقهی در ادامه به تلاش‌هایش برای آشنایی و معرفی این مهارت به مسئولان اشاره می‌کند و می گوید: «خیلی تلاش می‌کردم تا حداقل در مدارسی که آموزش می‌دادم، دانش آموزان را توانمند کنم و از سوی دیگر رشته تراش روی شیشه‌های بازیافتی را به آموزش و پرورش معرفی کنم. آنها باید به این باور می‌رسیدند شیشه‌هایی که کیلویی هزار تومان در بازار خرید و فروش می‌شود با هنر دانش‌آموز و طرحی که روی آن می‌اندازد، ارزش افزوده برایشان می‌آورد. حکاکی و طراحی کامپوزیت روی فلز، سوخت‌نگاری روی چوب که با هویه کار می‌شود، تراشه روی شیشه با دستگاه‌های فرز مخصوص حکاکی و تراش روی سنگ از جمله رشته‌های مهارتی است که آموزش می‌هم تا دانش‌آموزان از طریق آن به درآمدزایی برسند. همچنین علاوه بر یادگیری درس فن‌آوری، دانش‌آموز می‌تواند در خانه هم روی آن کار کند و محصولی ارائه بدهد یا حداقلش این است که پایه مجسمه‌سازی آینده یا تراش سنگ‌های زینتی، سنگ‌های الماس، سنگ‌های عقیق را از این درس بیاموزد.»
در آمدزایی با سرمایه اندک
همه تابلوهایی که در هنر حکاکی بر روی کامپوزیت، سنگ و شیشه یا آلومینیوم انجام می‌شود از ضایعات و خرده‌ریزهایی تهیه می‌شود که به طور معمول، هنگام خانه‌تکانی شب‌عید در کنار سطل‌های زباله یا در گوشه و کنار ساختمان‌های در دست ساخت می‌توان پیدا کرد. این ضایعات شاید به چرخه بازیافت برنگردند، اما دستان کوچک دانش‌آموزان آنها را به آثار و تابلوهای هنری زیبایی تبدیل می‌کند که می‌تواند زینت بخش خانه‌ها شود. او درباره این هنر توضیح بیشتری ارائه می‌دهد: «ضایعات آلومینیوم و صفحات کامپوزیت فلز دورانداختنی است، اما می‌توان از طریق آن ازش افزوده ایجاد کرد. از سوی دیگر درس‌کار و فن‌آوری هم در همین زمینه است که دانش‌آموزان از طریق فراگیری این حرفه، فنی یاد بگیرند و آن هنر را به پول و ارزش افزوده تبدیلش کند. تلفیق این دو موضوع، یک کار باآبرو، باکیفیت و دانش‌آموزی را پیش‌روی ما قرار می‌دهد.
به دلیل‌اینکه هزینه‌تراشی برای خانواده دانش‌آموزان نداشته باشیم، از ضایعات بازیافتی مثل کامپوزیت آلومینیوم، شیشه و چوب استفاده کردیم. مهارت حکاکی بر روی کامپوزیت، هنری است که با آموزش آن در دبیرستان‌ها می‌توان دانش‌آموزان را به اشتغالزایی و خودکفایی رساند. به‌عنوان یک معلم تصمیم گرفتم این هنر را به مدارس بیاورم. شاید در نگاه اول کنده‌کاری بر روی کامپوزیت و آلومینیوم، برای دانش‌آموزی که ۱۲ - ۱۳ سال سن دارد، سخت باشد، اما نتیجه کار و استقبال بچه‌ها از این رشته سبب شد تا در تصمیمم، جدی‌تر باشم. همچنین این رشته را مسابقات دانش‌آموزی معرفی و گفتیم که دانش‌آموز ۱۲ـ ۱۳ ساله با ابزارهایی که در اختیار دارد، می‌تواند با ایجاد تراش روی لیوان ساده که قیمت ناچیزی دارد، آن را ۴تا ۵برابر آن مبلغ، بفروشد و این کار را توسعه بدهد. حتی در کنار دانش‌آموزان نیز به معلمان، هنر سوخت‌نگاری روی چوب و ایجاد نقوش مینیاتور و طرح‌های مختلف با وسیله ابتدایی مانند هویه را آموختیم.
اثر دانش‌آموزان منطقه۱۱ در رشته تراش‌شیشه، رتبه یک جشنواره نوجوان خوارزمی را از آن خود کرد. اثبات آن و کسب عنوان برتری در جشنواره خوارزمی، گام بزرگی برای من محسوب می‌شود. جالب است بدانید که از سال ۹۴ـ۹۵ توانستم بیش از هزار و ۲۰۰دانش‌آموز در مدارس منطقه۱۱ و ۲ که تدریس داشتم، به این رشته جذب کنم. اگر این رشته توسعه پیدا کند و کلاس بیشتری را پوشش دهیم، طبیعتاً افراد بیشتری هم جذب می‌شوند.»
راه‌اندازی سایت فروش محصولات دانش‌آموزی
فقیهی به دنبال تثبیت راهکارهایی برای توسعه و گسترش این هنرها می‌گردد. به همین خاطر ایده و طرح‌هایی هم پیش‌بینی کرده است: «در این سال‌ها نمایشگاه‌های متعددی از هنرهای دانش‌آموزان برگزار شده و این آثار عرضه و به فروش رفته است. همچنین شیوع کرونا و برپا نشدن این نمایشگاه‌ها راهکار دیگری پیش روی ما گذاشت و دانش‌آموزان توانستند آثارشان را از طریق سایت‌های مختلف در شبکه‌های مجازی بفروشند و درآمد کسب کنند. در ادامه این راه، بازارچه مجازی با عنوان خلاقیت، فن‌آوری و کارآفرینی، برگزار شد.
هرچند فعالیت امروز ما با ۵ سال پیش تفاوت دارد. ۵ سال قبل به صورت حضوری بازارچه‌های دانش‌آموزی داشتیم و از شهروندان و خانواده‌ها دعوت می‌کردیم تا برای بازدید و خرید مراجعه کنند، اما امروزه بازارهای مجازیمان فعال شده است. همچنین برای توسعه و گسترش بازار کار دانش‌آموزان این رشته طرح‌هایی را مانند راه‌اندازی سایت یا اپلیکیشن پیش‌بینی کردم که در مرحله نخست به حمایت مدارس نیاز دارد.»
«محمد زارع» دانش‌آموز نوجوان با اشاره به درآمدزابودن این هنر می‌گوید: «با کمک استادم هنر حکاکی روی سنگ را یاد گرفتم. سختی سنگ باعث شد تا حکاکی روی آن برایم سخت باشد، اما در نهایت وقتی آثاری را که خلق کردم، به این هنر بیشتر علاقه‌مند شدم. به تازگی یکی از تابلوهایم را که وسایل و سنگش را از ضایعات جمع‌آوری کرده بودم، به قیمت خوبی فروختم. البته در حال تولید و ساخت ۳ـ ۴ کار دیگر نیز هستم که اطرافیان و دوستان آنها را سفارش داده‌اند.» حرف دل بیشتر دانش‌آموزان معرفی هرچه بیشتر این هنر به بازار کار است.
شایان حیدرپور، دانش آموز دیگر فقیهی می‌گوید: «برای تابلوهایم مشتری داشتم که حاضر بود بابت تابلویی که هزینه چندانی برایم نداشت و با ضایعات مس تهیه شده بود، رقم خوبی بپردازد. این موضوع باعث شد تا برای کارهای تولیدی دیگر من انگیزه بیشتری داشته باشم. این هنر و انگیزه ایجاد شده برای تولید این آثار می‌تواند باعث اشتغال به کار و درآمدزایی دانش‌آموزان شود به شرط آنکه بیشتر معرفی شود و همه آن را بشناسند.»
شایان ابهری از هنرجویان فقیهی حرف‌های همکلاسی اش را تایید می کند و ادامه می‌دهد: «ای کاش می‌شد با حمایت مسئولان، بازار کار این هنر فراهم شود. این هنر نه سرمایه زیاد و نه فضای بزرگی می‌خواهد، در گوشه‌ای از خانه هم می‌توان آن را انجام داد.»