مشهری آنلاین -یکتا فراهانی: زانو بزرگ‌ترین مفصل بدن است. همچنین یکی از مفاصلی است که می‌تواند بیشترین مشکلات را ایجاد کند زیرا بر اثر فعالیت بیش از حد، عادت‌های بد ورزشی، تصادفات و غیره مستعد ساییدگی و پارگی است.
آرتروز یا ساییدگی زانو معمولاً در سنین بالا اتفاق می‌افتد. اما جوانان هم بر اثر حرکات اشتباه به ویژه هنگام ورزش ممکن است دچار چنین مشکلاتی شوند.
وقتی غضروف به تدریج فرسوده می‌شود ساییدگی و پارگی در زانو اتفاق می‌افتد. با حرکت مفصل نیز استخوان‌ها به یکدیگر ساییده می‌شوند و بیمار احساس درد می‌کند.
افزایش دوبرابری آرتروز زانو از اوایل قرن بیستم
پروفسور کامران آزما، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی و استاد دانشگاه در مورد آسیب‌ها و ساییدگی زانو می‌گوید: «ضربه‌ها و آسیب‌های زانو به خصوص هنگامی که در نوجوانی و جوانی اتفاق می‌افتند عامل مهم خطر ناکی برای ایجاد آرتروز زانو در آینده خواهند شد.
ابتلا به آرتروز زانو از اوایل قرن بیستم دو برابر افزایش داشته است که می‌توان آن را تا حد زیادی با ضربه‌ها و آسیب‌های شغلی به زانو مرتبط دانست.»
آسیب‌های زانو را جدی بگیرید
به گفته دکتر آزما، احتمال بروز ساییدگی در افراد با سابقه ضربه و آسیب زانو، سه تا شش برابربیشتر از دیگران است. ضمن آنکه نسبت به افراد بدون سابقه آسیب نیز ممکن است یک تا ده سال زودتر رخ بدهد.
بنابر این باید هر گونه آسیبی را جدی گرفت و آن‌ها را بررسی کرد. چون می‌توانند احتمال و سرعت ایجاد ساییدگی‌های زانو را افزایش دهند.
پارگی منیسک
این متخصص طب فیزیکی و توانبخشی می‌گوید بیشترین احتمال آسیب به زانو مربوط به آسیب به رباط‌های صلیبی، منیسک‌ها و همچنین شکستگی‌هاست.
در واقع می‌توان از پارگی منیسک به عنوان یکی از شایع‌ترین آسیب‌های زانو نام برد که درمان نشدن آن باعث اختلال در توانایی فرد در انجام فعالیت‌های روزمره خواهد شد.
درد و خالی کردن زانو
به گفته دکتر آزما احساس ناپایداری، خالی کردن زانو یا درد و ناراحتی مداوم از شایع‌ترین عوارض کوتاه مدت ناشی ازآسیب منیسک‌ها ست. منیسک‌های زانو از غضروف‌ها محافظت می‌کنند و نقش محافظتی آن‌ها نیز به دلیل پخش متناسب و جذب نیروهای وارد بر مفصل زانو هنگام فعالیت است.
بررسی‌ها و مطالعات نیز ارتباط منیسک آسیب دیده در ایجاد ساییدگی‌های زانو را تأیید می‌کنند. کاهش پایداری زانو همراه با افزایش فشار بر آن؛ علاوه بر تغییراتی که در نحوه انتقال نیرو در زانو رخ می‌دهد از دلایل اصلی بروز تغییرات ساییدگی زانو به شمار می‌روند.
استئوآرتریت در مفاصل
علاوه بر این تغییرات دراز مدت، ایجاد استئوآرتریت یا آرتروز در مفاصل آسیب دیده از زمان آسیب شروع می‌شود. ضمن آنکه فرایند فرسایش غضروف‌های زانو هم در فرد با منیسک آسیب دیده سرعت می‌یابد.
معمولاً شروع تغییرات مربوط به ساییدگی یک سال بعد از آسیب خواهد بود و پس از تشخیص آسیب منیسک‌های زانو به طور متوسط نیمی از آن‌ها تبدیل به آرتروز همراه با درد و اختلال عملکردی خواهند شد.
عوامل مؤثر در ایجاد آرتروز
اگر چه احتمال آرتروز با دیگر عوامل مانند سن، جنس، ژنتیک، چاقی، قدرت عضلانی، فعالیت و آسیب مجدد مرتبط است؛ خطر ابتلا به آرتروز زانو در مردان و در افراد زیر سی سال که دچار آسیب منیسک هستند بیشتر است.
پارگی‌های شعاعی و پیچیده، آسیب منیسک یا رباط صلیبی که به طور کامل درمان نشده‌اند نیز از جمله دیگرمواردی هستند که احتمال بروز آرتروز را افزایش خواهند داد.
مطالعات و بررسی‌ها هم نشان می‌دهند در جراحی‌های ترمیمی منیسک نسبت به برداشتن منیسک آسیب دیده پیش آگاهی بهتری دارند و نقش کمتری در بروز آرتروز دارند.
ضرورت کاهش وزن و تقویت عضلات
دکتر آزما می‌گوید از فاکتورهای بسیار مهم دیگر برای کاهش احتمال آرتروز، توجه به کاهش وزن یا تقویت عضلات چهار سر ران است و رابطه ساییدگی زانو و آسیب منیسک یک رابطه دو طرفه است.
در افراد بزرگسال احتمال آسیب‌های فرسایشی منیسک بالاتر است؛ به خصوص در ساییدگی‌های علامت دار، آمارآسیب‌های فرسایشی منیسک قابل توجه است.
در بررسی‌های تصویر برداری در یک سوم موارد افراد بالای ۵۰ سال آسیب‌های منیسک فرسایشی دیده می‌شود که در دو سوم موارد بدون علامت هستند. بنابراین انجام معاینات دوره‌ای برای تشخیص چنین مواردی ضروری است.