همشهری آنلاین -یکتافراهانی: مغز ما یا بهتر بگوییم هیپوکامپ هنگام خواب فعال است. بنابراین، رویاها تا حد زیادی از ذخیره خاطرات ما سرچشمه می‌گیرند و نقش مهمی در تثبیت خاطرات ما دارند و می‌توان گفت فرآیند انتقال اطلاعات جدید به حافظه بلندمدت است که به ما کمک می‌کند تا تجربیات گذشته خودمان را پردازش کنیم.
رویاهای باقی مانده روز
دکتر سویا بهمنی، روان پزشک و روان درمانگر تحلیلی در مورد شکل گیری رؤیا در خواب می‌گوید: «ما در مورد وقایع زندگی بیداری خود چه به صورت واقعی و چه تغییر یافته خواب می‌بینیم. در مورد آینده رؤیا می‌بینیم و از رویدادها، مکان‌ها و افراد گذشته در خواب‌های خود استفاده می‌کنیم. حدود ۷۰ درصد از محتوای رویاها از رویدادهای روز قبل گرفته شده است که رویاهای باقی مانده روز نامیده می‌شوند.
با وجود این، رویدادهای قبلی به ندرت به طور کامل تکرار می‌شوند اغلب بخش‌هایی از رویدادهای اخیر در سناریوهای جدید ترکیب می‌شوند؛ سناریوهایی که شامل مجموعه‌ای از رویدادهای دور و اخیر هستند و به طور نامحسوسی به هم متصل هستند.»
تثبیت خاطرات
به گفته این روان پزشک، این واقعیت که رویاها بر رویدادهای گذشته بسیار نزدیک متمرکز هستند از فرضیه‌ای مبنی بر این حمایت می‌کند که رویاها برای تثبیت خاطرات در مغز برای ذخیره طولانی مدت، مهم هستند.
به طور کلی ما رویاها را وقتی مغز درگیر فعال شدن مجدد و سازمان دهی ردپای حافظه است تجربه می‌کنیم. این سازمان دهی به شکل الگویی از ارتباطات عصبی است که در آینده به شیوه‌های جدید با یکدیگر تعامل خواهند داشت.
رد پای افراد آشنا در خواب
دکتر بهمنی می‌گوید اشیا و افراد در خواب آشنا هستند و اجزای رویاهای ما را رویدادهای زندگی ما تشکیل می‌دهند.
ما می‌توانیم آنها را با هم ترکیب کنیم تا اشیا یا تجربیات جدید را در خواب ببینیم. اما این بخش‌ها همیشه آشنا هستند. بنابراین می‌توان گفت محتوای رویاهای ما اغلب منعکس کننده تصورات بیداری ما هستند.
شبیه سازی سناریوهای بالقوه آینده
خواب دیدن در مورد رویدادهایی که اخیراً تجربه یا آموخته شده با یادگیری و عملکرد بهبود یافته مرتبط است. همچنین تصور می‌شود این فرآیند در طول خواب به ویژه در طول خواب REM (یکی از مراحل خواب که در آن بدن در حالت خواب عمیق به سر می‌برد ولی واکنش مغز در حالت بیداری است) ارتباط جدیدی بین رویدادهای اخیر زندگی و خاطرات تثبیت شده ایجاد می‌کند.
علاوه بر این، رویاهایی که شامل رویدادهای گذشته هستند ممکن است به مغز اجازه دهند تا سناریوهای بالقوه آینده را شبیه سازی و سپس پاسخ‌های بالقوه را تکرار کند.
مراحل خواب
به گفته این روان درمانگر، نتایج مطالعات اخیر حاکی از آن است آخرین خاطرات معمولاً در رویاهایی ظاهر می‌شوند که در مراحل اولیه رخ می‌دهند. در مقابل خاطرات قدیمی‌تر معمولاً در آخر شب در رویاها گنجانده خواهند شد.
خواب به دو مرحله خواب REM و خواب NREM تقسیم می‌شود خواب NREM به ۱ N خواب سبک، N۲ خواب عمیق‌تر و ۳ N خواب عمیق تقسیم می‌شود. رویاها می‌توانند در تمام مراحل خواب رخ دهند با این حال، رؤیا دیدن عمدتاً در مرحله REM رخ می‌دهد. رویاهای فاز N با رویاهای REM تفاوت دارند. رویدادهای باقی مانده روز نیز بیشتر در رویاهای N۲ گنجانده می‌شوند.
چرا مغز می‌خوابد و رؤیا می‌بیند
دکتر بهمنی می‌گوید اگر بخواهیم بدانیم ببینیم چرا مغز می‌خوابد و رؤیا می‌بیند باید گفت ناهشیار بودن برای ساعات زیادی در روز، بقای فرد را در معرض خطر قرار می‌دهد. یکی از عملکردهای پیشنهادی خواب و رؤیا، سازمان دهی و ادغام دانش جدید با دانش موجود است. البته هنوز مشخص نیست این فرایند چگونه و چه زمانی در خواب رخ می‌دهد.
با توجه به اینکه خاطرات نسبتاً دورتر، دیرتر در خواب‌های شبانه ظاهر می‌شوند و از آنجا که ما زمان بیشتری را در ساعات اولیه صبح در خواب REM می‌گذرانیم، این عملکرد یکپارچه سازی احتمالاً در پایان چرخه خواب اتفاق می افتد.
دانشمندان فرض می‌کنند هدف از خواب NREM ممکن است از بین بردن خاطرات ضعیف اخیر که بی اهمیت تلقی می‌شوند و حفظ خاطرات مهم باشد.
در مقابل بعضی خاطرات چندین بار در طول یک شب و در چندین شب دو باره تکرار می‌شوند. این خاطرات که اغلب محتوای عاطفی بالاتری دارند ممکن است بیشتر حفظ شوند.
بنابراین با پیشرفت خواب از طریق چرخه‌های چندگانه NREM-REM در طول هر شب، خاطرات مهم جدیدی در حافظه گنجانده می‌شوند که اساس تجربه بیداری در مورد زندگی حال و گذشته ما را تشکیل خواهند داد.