همشهری آنلاین- سمیراباباجانپور:بی‌شک در این مدارس بسیاری از حکما، شعرا، اطبا، منجمان، دبیران، مستوفیان، مفسران، سیاستمداران و مانند این بزرگان و اندیشمندان تحصیل کرده‌اند و خاطرات زیادی در لابه‌لای اوراق تاریخ این شهر به یادگار گذاشته‌اند.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
نخستین مدرسه حوزوی تهران
مدرسه مروی یا همان فیضیه تهران حدود سال ۱۲۹۱ شمسی به همت محمدحسین‌خان، ملقب به فخرالدوله مروی در زمان فتحعلی‌شاه بنا شد. مدرسه‌ای بر پایه علوم دینی و شیعی که علمای بزرگی آنجا تدریس و تحصیل می‌کردند و همچنان یکی از معتبرترین حوزه‌های علمیه کشور است. این مدرسه در کوچه مروی قرار دارد.
نخستین هنرستان صنعتی تهران
سال ۱۲۸۶ نخستین هنرستان فنی تهران به همت یک مهندس آلمانی درخیابان ۳۰ تیر تهران تاسیس شد. هنرستان با پذیرش ۴۰ شاگرد که به گواهی اسناد موجود بزرگ‌ترین آنها ۱۸ و کوچک‌ترین‌شان ۸ سال داشت فعالیت خود را آغاز کرد. این هنرستان بعدها به‌عنوان هنرستان صنعتی تهران به فعالیت خود ادامه داد.
نخستین مدرسه علوم سیاسی تهران
نخستین مدرسه سیاسی تهران مدرسه‌ای بود که به‌منظور تعلیم علوم سیاسی به‌فرمان مظفرالدین‌شاه قاجار در ۲۸ آذر ۱۲۷۸ خورشیدی در تهران بین لاله زار و فردوسی افتتاح شد. ریاست این مدرسه ابتدا برعهده میرزاحسن‌خان مشیرالملک بود. او در نطق افتتاحیه مدرسه اظهار کرد که هدف مدرسه علوم‌سیاسی این است که از میان خانواده‌های نجیب و اصیل مملکت شاگرد بپذیرد. شاگردان از ۱۲سالگی وارد این مدرسه می‌شدند.
نخستین مدرسه آمریکایی تهران
دبیرستان البرز را نخستین کالج تهران می‌نامند. بنای امروزی این دبیرستان در سال ۱۳۰۳، توسط آمریکایی‌ها درشمال‌غربی چهارراه کالج، کوچه البرز طراحی و ساخته شد و در سال ۱۳۲۰ آغاز به کارکرد. کالج البرز در آن زمان به‌صورت شبانه‌روزی اداره می‌شد و دارای خوابگاه بود. امتیاز کالج البرز در سال ۱۳۱۹ از آمریکایی‌ها گرفته شد و به دولت ایران واگذار شد.
نخستین مدرسه نوین آموزشی شمیران
در منطقه شمیران، پیش از انقلاب مشروطه، در روستای دزاشیب نخستین مدرسه نوین شمیرانات در سال ۱۲۸۲شمسی گشایش یافت. این مدرسه که فعالیت آن منحصر به فصل تابستان می‌شد، در واقع شعبه‌ای از مدرسه مظفریه تهران به‌شمار می‌آمد و به دستور مخبرالسلطنه، نایب کل وزارت علوم وقت، تأسیس شد. بنا بود آن دسته از خانواده‌های دانش‌آموزان تهرانی که در تابستان به ییلاق شمیران منتقل می‌شوند، در شمیران نیز امکان ادامه تحصیل فرزندان خود را داشته باشند.
نخستین مدرسه دخترانه مدرن تهران
طوبی آزموده نخستین مدرسه دختران تهران را در سال ۱۲۸۶ هجری شمسی به نام مدرسه ناموس در خیابان حافظ کنونی، جایی حوالی چهارراه‌حسن‌آباد، تأسیس کرد.
نخستین مدرسه روستایی محله پونک
معصومه‌بانو، یکی از همسران ارباب فرمانفرما، زن خیر و نیک‌اندیشی بود که زمین این مدرسه را سال ۱۳۳۲وقف کرد و به همت اهالی ساخته شد. مدرسه فرمانفرماییان در نزدیکی امامزاده عینعلی و زینعلی(ع) پونک قرار دارد. البته این روزها دیگر کاربری مدرسه ندارد و مسکونی است.
نخستین مدرسه بخش کن
کن جزو نخستین روستاهایی بود که دبستان‌دار شد؛ دبستانی پسرانه که شیوه‌های آموزش در آن هیچ سنخیتی با شیوه‌های آموزش مکتبخانه‌ای و آموزش سنتی پیش از خود نداشت. این مدرسه بهمن نام داشت. سال ۱۳۳۵ نیز نخستین دبیرستان کن افتتاح شد تا دانش‌آموزانی که در سال ۱۳۲۷ وارد دبستان شده بودند، بتوانند تحصیلات تکمیلی خود را در روستای خودشان دنبال کنند. در این سال حدود ۳۰ نفر ثبت‌نام کردند.
نخستین مدرسه نوین تهران
نخستین دبستان تهران به همت میرزاحسن رشدیه سال ۱۲۷۶ شمسی درمحله سنگلج تهران آغاز به‌کار کرد. این مدرسه که رشدیه نام داشت سرآغاز آموزش و پرورش مدرن در ایران بود. تا قبل از مدرسه رشدیه مکتبخانه‌ها مهم‌ترین مراکز آموزش بودند.
نخستین مدرسه کشاورزی تهران
نخستین مدرسه کشاورزی در ایران در سال ۱۲۷۹ خورشیدی به‌نام مدرسه فلاحت مظفری، در قریه چهاردانگه تهران تأسیس شد. دانش‌آموزان بعد از گذراندن دوران ابتدایی وارد این مدرسه می‌شدند. مدرسه فلاحت ناصری پس از ۶ سال به محل دانشسرای عالی منتقل شد و باغ نگارستان برای انجام عملیات کشاورزی آن درنظر گرفته شد.
نخستین مدرسه وقفی تهران
خیریه فیروزکوهی نخستین مدرسه وقفی تهران لقب گرفته است. سردار فیروزکوهی در سال١٢٧٧خورشیدی این مدرسه را ساخت و وقف علم و آموزش کرد. این نهاد نوین آموزشی، کار تعلیم و تربیت را با پیشرفته‌ترین و روزآمدترین روش آن روزگار آغاز کرد. این مدرسه در خیابان شیخ هادی قراردارد.
نخستین مدرسه ناشنوایان تهران
نخستین مدرسه ناشنوایان تهران سال ۱۳۱۲ در محله یوسف‌آباد به همت مرحوم میرزاجبار عسگرزاده مشهور به جبار باغچه‌بان تأسیس شد. این آموزشگاه با ۳۹ دانش‌آموز، ۲۵ کادر آموزشی و خدماتی و ۲۵ کلاس درس فعالیتش را آغاز کرد و در گذر زمان به تعداد کلاس‌ها و دانش‌آموزان و کادر آموزشی افزوده شد.
نخستین مدرسه نابینایان بزرگسالان
مرحوم دکتر محمد خزائلی که خود نابینا بود سال ۱۳۴۰ انجمن حمایت و هدایت نابینایان را تأسیس کرد و این انجمن بهانه‌ای شد تا آموزشگاهی را در خانه‌ای قدیمی در خیابان ظهیرالاسلام پایتخت تأسیس کند. این مدرسه نخستین مدرسه نابینایان بزرگسال و شاغل بود.
نخستین مدرسه نابینایان تهران
نخستین مدرسه نابینایان سال ۱۳۴۳ درمحدوده بلوار آیت‌الله کاشانی و شهرزیبا کار خود را شروع کرد. دکتر حسن علوی، بنیانگذار مدرسه نابینایان تهران، آن را در بخش‌های آموزشی و کارگاهی بنا نهاد. اسم مدرسه بعد از انقلاب به‌نام شهید محبی، از دانش‌آموزان شهید این مدرسه، به محبی تغییر یافت.
نخستین مسجد-مدرسه تهران
مدرسه سپهسالارسال ۱۲۵۸شمسی توسط میرزاحسن‌خان سپهسالار، صدراعظم ناصرالدین‌شاه قاجار بنا شده است. معماری این مسجد و مدرسه که در بهارستان قراردارد از شاهکارهای معماری مذهبی ایران است که در آثار ملی کشور ثبت شده است. تلفیق و مسجد و مدرسه باعث شده بود تا بیشتر علوم تدریسی این مدرسه بر پایه فقه و دین باشد.
نخستین مدرسه اروپایی در تهران
مدرسه ژاندارک نخستین مدرسه اروپایی، سال ۱۳۱۰در تهران راه اندازی شد. مدرسه‌ای که فرانسوی‌ها تأسیس کردند. این مدرسه برای خواهران روحانی و تحصیل دختران ارمنی ایرانی تأسیس شد. مشیرالدوله از رجال قاجاری، بخشی از باغ خانه‌اش را برای ساختن مدرسه هدیه کرد. بیشتر دختران کم‌بضاعت در این مدرسه درس می‌خواندند و زبان فرانسه می‌آموختند. این مدرسه درحدفاصل خیابان جمهوری، منوچهری، لاله‌زار و فردوسی بنا شد.
نخستین دبستان دخترانه تهران با درس آشپزی
نخستین دبستان دخترانه تهران به روش جدید تعلیم و تربیت را بی‌بی‌خانم استرآبادی با نام «دوشیزگان» در سال ۱۲۸۵ شمسی بعد از انقلاب مشروطه نزدیک دروازه محمدیه در بازار حاجی محمدحسین بنا نهاد. در این مدرسه دانش‌آموزان بین ۷تا ۱۲ سال سن داشتند. بی‌بی‌خانم برای تشویق والدین درس آشپزی را نیز به درس‌ها اضافه و مرکزی را برای آموزش کارهای دستی افتتاح کرد.